ՄԵԾ ՔԱՂԱՔԸ
Ամէն ինչ մեծ Է մեծ քաղաքին մէջ
հաճոյքը մեծ
ցաւը մեծ
պողոտաներուն ու շէնքերուն նման
Ու անոնք որոնք պզտիկ մարդիկ են
Երբեք հանդարտ պիտի չըլլան մեծ քաղաքին մէջ
ԱՆՁՐԵՒ
Թիւնէլ չէք կրնար նստիլ
Հէք անձրեւի կաթիլներ
Պատերազմի հարուստի տուն չէք կրնար մտնել
Փարթամ տան տանիքը չի վազեր որ
Ես եւ նմաններս զձեզ կը սիրենք
Առատութիւն կը բերէք
Հացին քիլոն կ՚աժաննայ
Սակայն քուն ունիմ
Գոնէ բարձիս վրայ մի կաթիք
ԹԱՂ
Ես իմ թաղիս քերթողն եմ
Լեզուս աղքատ է թաղեցիներուս նման
Տաղերուս միակ հարստութիւնը կը կազմեն
Թաղեցիներուս հոգերը
Կը սիրեմ թաղիս բնակիչները
Անոնք լիալուսինը չտեսնելու չափ կոյր
Զեփիւռին երգը չիմանալու չափ խուլ են
Համր են անոնք
Իրենց ապագային մասին խօսիլ չկարենալու չափ
Իսկ ես աղքատ լեզուովս կրնամ երգել Որփէոսի նման
Որովհետեւ պատկերներս ունին թաղեցիներուս երազները
Գոյն գոյն երազները
Լոյս լոյս երազները
Նորածինին նման գոց մի պահէք - բարեկամներ - ձեր աչքերը
Ամէն թաղ իր երազը ունի
Ամէն մարդ իր երազը ունի
Օր պիտի գայ - պիտի տեսնէք
Ամէն ինչ իրական է դարձեր
Աւելի առոյգ պիտի երգեն ոչ միայն քերթողները
Այլ բոլոր մարդիկը միաբերան
ԸԶՄԱՐԻՏ
Դուք բարեկամներ որ գետնէն ըզմարիտ կը հաւաքէք
քով քովի գայիք
թռուցիկիս պոչ ըլլայիք
Բուրօ ծխողները հեռուեն
գուցէ կը տեսնէին ձեր դեղնոտած մատները
չէ - թռուցիկը հեռագրի թելերուն կը կառչի կ՚ըսէք
- աւելի լաւ -
չտեսնողները գոնէ լուրը կ’առնեն
ՇՈԳԵՆԱՒ
Բարեկամներ - սա անճոռնի շոգենաւին նայեցէք
կայմերն ի վար
կայմերուն թելերն ի վար
մեր հազար տեսակ զրկանքներն են կախուեր
Բայց անտարբեր ծովու մը վրայ
շոգենաւը կը քալէ
կը քալէ ու կը քալէ
Հեռուէն տեսնողները տօն է
դրօշազարդուեր է շոգենաւը - կ՚ըսեն -
հեղ մըն ալ նաւապետին հարցուցէք
Բայց անտարբեր ծովու մը վրայ
շոգենաւը կը քալէ ու կը քալէ
անոր կայմերն ի վար
կայմերուն թելերն ի վար
մեր հազար տեսակ զրկանքներն են կախուեր
Բարեկամներ - սա անճոռնի շոգենաւին նայեցէք
ՄԻ ԼԱՐ ԼՈՅՍ ՄԻ ԼԱՐ
Մի լար լոյս մի լար
Երկինքէն ինկողը չի լար
Մի լար թէ աղքատի տուն ինկար
գլխու վրայ է տեղդ
Մի լար լոյս մի լար
Գետնայարկ չինկող լոյսերը թող լան
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ
ՀԱՆՐԱԿԱՌՔՈՎ ՃԱՄԲՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ՄԸ
Տասը ղրուշ է կ՚ըսէ - կը նստի
Կ՚երազէ – կ’ուզէ որ հեռուներն երթայ
- Ուր - ով գիտէ -
թերեւս ետ մանկութեան տարիներուն
թերեւս առաջ յուսացած օրերուն
Բայց հանրակառք է այս - գիծէն դուրս չ՚ելլեր
Բայց հանրակառք է այս - գիծէն դուրս չ՚ելլեր
ՄԵՀՄԷՏ ՊԷՅ ՓՈՂՈՑԸ
Սալարկեցին Մեհմէտ Պէյ Փողոցը
Մայթեր շինեցին
Հիմա Կարապետ
Չի գիտեր մայթէն քալէ թէ մէջտեղէն
Ամէն օր - առտու երեկոյ
Կարապետ անցնելու է Մեհմէտ Պէյ Փողոցէն –
Տխուր է Կարապետ
- Անիկա մէկ մէկ կը ճանչնար
Փոշիի հատիկները հին Մեհմէտ Պէյ Փողոցին
Որբ մնացին իր հողաթափերը
Կարապետին հողաթափերը սալայատակին վրայ շլմորուն
Սալարկեցին Մեհմէտ Պէյ Փողոցը
Մեղք ըրին
ՀԱՃԸ ՊԷՔԻՐ
Ցուցափեղկին առջեւ կեցեր էին
- Կը նայէր –
Մայրը բռնեց քաշեց ձեռքէն
- Իրենց տունը չէր մտներ -
Երբ տուն գացին Միհրանիկ
Փոխեց Փիչոնին անունը - «Լոխում» դրաւ
ՆԱՄԱԿ
Քաղաք - պողոտաներուդ ձեռքերէն կը համբուրեմ
Անոնց լայնքին երկայնքին մէջ մեծցեր եմ ես –
Եթէ ճիտս ծուռ է մնացեր իրաւ որ յանցանքը իմս չէ
Պողոտաներէդ պերճանքը պերճօրէն կը վազէր
Ես չէի հասներ
Քաղաք - լամբարներուդ լոյս երեսը սիրեմ
Լամբարի մը տակն էր համբոյրս առաջին
Համով աղջիկ մըն էր երազն աչքերուն մէջ
Հիմա եթէ բաժնուեր ենք իրարմէ շատոնց
Լամբարն ինչ ընէ
Քաղաք - օր մ’ալ կու գամ հարկաւ թուշս դնել մայթերէդ մէկուն
Կարօտս առնել - անցած օրերու մենութեանս վրայ լալ
Անցորդներուն վրաս խղճալու առիթը տալ իբր ողորմութիւն
Եւ այդպէս կենալ կենալը մոռցած
Քաղաք - գիշերանց երբ նորէն լոյսերդ վառին ու տանիքներէն վեր
Գոյն գոյն մառախուղ մը տարածուի - երբ ամէն ինչ նիրհէ
Դուն պանդուխտ տղադ Զահրատը մի մոռնար
Հարցնողներուն բարեւ ըրաւ ըսէ
ՄԱՐԴՈՒ ՄԻՍ
ՍԱՐԳԻՍ ՊՕՂՈՍԵԱՆԻՆ
Երբ երկու կողմերը շէնքեր շինեցին
Փողոցը ծնաւ
Մեծ էին շէնքերն - այնպէս հոյակապ - որ երբ հարցուցին
Փողոց չեմ ըսաւ - պողոտայ եմ ես
Եւ ալ ամէն օր մեծ մարդիկն ըսես թէ ինքնաշարժերն
Իրենց շքեղութեամբ զայն փայփայելէն անցան ու գացին
Փողոցը կրեց հոսանքն այդ հարուստ - զարդերն այդ փարթամ
Իր մորթին վրայ - գոհարներու պէս
Կարծես ամէն ինչ - արագ ու փայլուն - տօնական էին
Պերճանքը ճանչցաւ
Եկան ու գացին - հետքերն ալ տակաւ կորսուեցան միշտ
Մէկ բան չմոռցաւ
Թէ օր մ’ալ մարդ մը բոպիկ ոտքերով անցաւ տատամսոտ
Այդ օր պողոտան մարդու միս ճանչցաւ
ՎԵՐՋԱԲԱՆ
Այսպէս քաղաքը քանի կը մեծնայ
Քաղաքին մէջ այնքան կը պզտիկնանք մենք
Մեր խրոխտ եսերուն ստուերը միայն
Կը մնայ մեծ մեծ շէնքերուն ոտքին
Մեծ մեծ շէնքերը քանի կը շատնան
Քաղաքն ալ այնքան մեծի հով կ՚առնէ
Ու մեծ քաղաքին մեծութեան առջեւ
Քիչ մ’ալ պզտիկցած մենք ակնածանքով
Կը նայինք մեծ մեծ շէնքերուն - անճար
Մեր հին մեծութեան վախճանը կու լանք
Օրէ օր քաղաքն այսպէս կը մեծնայ
ՀԱՄԱՌՕՏ
ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹԻՒՆ ԿԻԿՈՅԻ
ԿԻԿՕ ԿԱՄՈՒՐՋԻՆ ՎՐԱՅ է
Կիկօ կամուրջին վրայ Է
Շոգենաւը տիւթ կ՚ընէ կ՚երթայ
Կիկօ բազրիքին յենած կը նայի
Ամէն շոգենաւ գալուն Կիկօ կ՚ուրախանայ
Կամուրջին վրայ է Կիկօ
Քիթը վեր վեր կը քաշէ
Մարդիկ կու գան - մարդիկ կ՚երթան
Կիկօ կամուրջին վրայ է
Շոգենաւը տիւթ կ՚ընէ կ՚երթայ
ՕՏԱՐ
Քաղաքին այդ կողմերը օտար էին Կիկոյին
Բարձր բարձր շէնքերը օտար
Մարդիկը - գեղեցիկ կիները օտար
Գոգնոց հագած աղջիկ մը եկաւ
Հինգ դրուշ դրաւ ափին –
Օտար էին մարդիկը - օտար –
Կիկօ մուրալու չէր ելած
ԹԱՂԸ
Բոլոր տուները իրարու կը նմանին
Բոլոր տնեցիներն իրարու
Խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ան իր թաղին մէջ ՄԻՒՍԻՒ ԿԻԿՕ է
Թաղն ըսես թաղի չի նմանիր
Տունն ըսես տունի չի նմանիր
Կիկոն ըսես Միւսիւի չի նմանիր
Ասիկա տարօրինակ աշխարհ մըն է
Ունի չունի թաղը փերեզակ մ’ունի
Ունի չունի հինգ վեց ճախարակ ունի
Թաղեցիներն ըսես տուն ունին տեղ չունին
Ունին չունին գէշ աղէկ գործ մը ունին
Սւսկայն խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ունի չունի «Միւսիւ»ութիւն մը ունի
ՍԵՐԵՆԱՏԻ ՊէՍ
Բարի սիրուհիի մը նման
մառախուղը թեւերուն մէջ Է առեր Կիկոն
Երբ ամենուրեք խոնաւ Է գիշերանց
խոնաւ - կայմերը կամ Կիկոյի յիշատակները –
պէտք է բոլոր լամբարները մտերմաբար բարեւել
պէտք է փայփայել Կամուրջին բազրիքները
յետոյ կծկուիլ մառախուղին ծոցին
Մառախուղը - բարի մառախուղը որ թեւերուն մէջն է առեր ամէն
ինչ
ամէն ինչ - կայմերը Կղզիները կամ Կիկոն
բարի սիրուհիի մը նման կ՚ըսէ
Ինչ բան կայ աւելի հաւատարիմ
քան մեծ վիշտ մը - առանձնութեան մէջ -
- Կիկօ կ՚երազէ -
Բարի սիրուհիի մը նման
մառախուղը թեւերուն մէջ է առեր Կիկոն
ԱՀՄէՏ ԷՖԷՆՏԻ ՓՈՂՈՑԸ
Կիկօ կը վախնայ ԱհմԷտ էֆէնտի փողոցէն անցնելու
Ահմետ էֆէնտի փողոցը մութ է
Մութին համբուրուող գոյգեր կան
Կիկօ կը վախնայ Ահմէտ էֆէնտի փողոցէն անցնելու
Իր առանձնութիւնը միտքը կ՚իյնայ
ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ
Երկինքէն մուչինաներ կ’իյնան
Ծառերէն մուչինաներ կ’իյնան
Բարձր բարձր շէնքերէն
Կիկոյի մանկութեան օրերէն
Սալայատակի քարերէն մուչինաներ կը ցատկեն
Մուչինա մուչինա
Մուչինաները բոլորը մէկ Կիկոն կը ծափահարեն
- Գոյն գոյն կարկտան
Երկու մատ մօրուք
Կիկոն մուչինա են կարծեր -
ԴԻՄԱԿԱՒՈՐ ՊԱՐԱՀԱՆԴԷՍ
ԿԻԿՈՅԻ ԵՒ ՄԱՐԴՈՑ ՀԱՄԱՐ
Խնդացող մարդու դիմակ մ՚է առեր
Զրկանքով բանուած դէմքին անցուցեր
Եւ ինքնավստահ
Ադուոր օրերուն գալուն սպասեր
Խլեր այնպիսի անհուն կարօտով
Դիմակն - ուժգնօրէն երեսն անցուցեր
Դիմակին ծիծաղն երեսն է ելեր
Ու Կիկօ հիմա
Ծիծղուն կեցեր իր օրերուն առջեւ
Համարձակօրէն
Եւ ուրախացեր եւ ուրախացեր
ԱՅՑԵԼՈՒԹԻՒՆ
Դուռը բացի որ Կիկոն էր - հրամմէ ըսի - նստեցանք
Կիկօ ըսաւ թէ շատ կարօտցեր էր զիս
Ես ըսի թէ շատ կարօտցեր էի զինք
Յետոյ խորհեցայ թէ զինք որքան շուտ մոռցեր էի
Յետոյ խորհեցաւ թէ զիս որքան շուտ մոռցեր էր ինք
Ըսի որ աւելի յաճախ կ’ուզեմ տեսնել զինք
Ըսաւ որ աւելի յաճախ կ’ուզէ տեսնել զիս
Որոշեցինք աւելի յաճախ տեսնել զիրար
Գնաց - դրան մէկ կողմն ես - դրան միւս կողմն ինք –
Արդէն իսկ զիրար մոռցեր էինք
ՈԽ
Միտքը դրեր է Կիկօ
Պիտի չմեռնի
Դուք բոլորդ պիտի մեռնիք
Աշխարհ Կիկոյի պիտի մնայ
Ու Կիկօ աշխարհի վրայ միսմինակ
Բոլոր հայելիները պիտի կոտրէ
ՍԴՐԻՓ - ԴԻԶ
ՆԱԽ հագուիլ պէտք է
ՅԵՏՈՅ արուեստով հանուելու համար
Կիկօ արուեստը սորվեր է ՇԱՏՈՆՑ
ՀԻՄԱ հագուստին կը սպասէ
ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆ
Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Երկինքը կապոյտ - ծովերը կապոյտ
Սիրած աղջկան աչքերը կապոյտ
Ուր որ կը նայի կապոյտ կը տեսնէ
Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի -
Կ՚ըսես ծովերը կապոյտ էին միշտ
Կ՚ըսես երկինքը կապոյտ էր արդէն
Չի հաւատար որ - նոր տեսայ կ՚ըսէ
- Ակնոցը քթին չորս դին կը նայի
Կիկօ աչքերուն ակնոց է առեր
ՀԻՄԱ կապոյտը կապոյտ կը տեսնէ
ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆ
Կիկոյի միտքը ման կու գայ քաղաքէ քաղաք
- Կիկօ աշխարհի մասին կը խորհի -
Կիկոյի միտքը կը սաւառնի մոլորակէ մոլորակ
- Կիկօ կը մտածէ արեգակնային դրութեան վրայ -
Կիկոյի միտքը կը ճախրէ աստղէ աստղ
- Կիկօ տիեզերք մը կ՚երեւակայէ
Լոյսէն ալ արագ
- Կիկոյի միտքը կ’ուզէ սլանալ աւելի անդին
- Կը մոլորի - չի կրնար
Ձրի ճամբորդելն այսքան
ԿԻԿՕ ՄԵՌԱՒ
Բացօթեայ շատ պսակեցաւ
Թող քիչ մըն ալ հողին տակ քնանայ
Հանգիստ իր կօշիկներուն
ՏՈՂԻ ՄԱՍԻՆ
Հողը շատ կը սիրէր -
Երկինքէն ինկած աստղի մը պէս էր Կիկօ
կ՚ուզէր գիրկ գիրկի պառկիլ հողին հետ
կ՚ուզէր հողը գրկել - գրկել հիանալ
մեռաւ - հասաւ մուրատին
Սակայն - չեմ գիտեր ինչու - աստղերը կու լան
Կամուրջը կու լայ -
Ողջութեանը Կիկօ ուրիշ մտերիմ չունեցաւ –
ԱՂԻՒՍԱԿ
ԶԵՐՕ
Մէկ անգամ մէկ մէկ
Մէկ անգամ Կիկօ զերօ
Երկու անգամ մէկ երկու
Երկու անգամ Կիկօ զերօ
Տասն անգամ մէկ տասը
Տասն անգամ Կիկօ զերօ
Հարիւր անգամ մէկ հարիւր
Հարիւր անգամ Կիկօ մենք
ՄԷԿ
Ցաւը մէկ չէ - վիշտը մէկ չէ - մէկ չէ զրկանքը - մէկ չէ
Լաւ որ դպրոցը համրել ենք սորվեր
Եկուր սիրելիս - սիրտերը մէկ են
Արհամարհել ենք սորվեր
ԵՐԿՈՒ
Երկնքին մէջտեղ - արեւուն պոչին -
Խոշոր - շատ խոշոր «Երկու» մը գծեմ
Արիւնով գծեմ - քրտինքով գծեմ
Հոգ չէ - թող խոշոր «Երկու» մը գծեմ
Այս առանձնութեան վերջն եկաւ ըսեմ
ԵՐԵՔ
Երեք աղջիկ նստեր երազ կը հիւսեն
Անոնց պզտիկ պզտիկ կատուներ տուէք
Ձեզի կատուներու բանակ մը շինեն
Անոնց հատիկ հատիկ խաղողներ տուէք
Ձեզի հոյակապ ողկոյզ մը շինեն
Երեք աղջիկ նստեր երազ կը հիւսէն
Անոնց տարբեր տարբեր երազներ տուէք
Ձեզի ամպարագիծ տիեզերք կերտեն
Դուք անոնց ձանձրոյթ ու զրկանք տուէք
Յղկեն֊ներկեն ձեզի արեգակներ շինեն
Երեք աղջիկ նստեր երազ կը հիւսեն
ՉՈՐՍ
Չորս ծագերէն չորս տեսակ հով կը փչէ
Ականջ տուէք - գինովցէք
Ու թողէք - թող արեւն երթայ հորիզոնէն անդին
- Հորիզոնէն անդին ալ արեւուն սպասողներ կան
ՀԻՆԳ
Հինգ տարու էր - դեռ խլինքը քիթէն կախ
Տեղը կ՚ընէր կը պտտկէր Մելինէն
Տասնըհինգին նայլոն գուլպայ կը հագուէր
Թաղին տղաքն ախ քաշեցին պարապ տեղ
Անոր սիրոյն իրարու շատեր դանակ քաշեցին
ՄելինԷին հոգը չէր Մէկ բան գիտէր - կը բաւէր
Գիտէր թէ հինգ տարու չէր
ՎԵՑ
Վեց երեսով խորանարդ
Ամէն մարդու զատ երես
«Ես»ս խորանարդին մէջ
Խորանարդին դուրսը ես
ԵՕԹ
Եօթը պորտս եօթը գոյնով դէմքիդ սիրահար
օրրանի գօտի
Շատ մի պարծենար
Ես ներսիդիս քեզ պէս հարիւր հատ ունիմ
ՏԱՍԸ
Տասը տողով տասը մարդու տասը տեսակ վիշտը կ’երգեմ
Տասը տողով տասը մարդու հարիւրներու հազարներու
Տասը վիշտը հարիւր վիշտը հագար տեսակ վիշտը կ’երգեմ
Հարիւր վիշտը հագար վիշտը հարիւրներու հազարներու
Տասը տողէն ամէն մէկ տող տասնապատիկ վիշտը գիտէ Հազարներու հարիւրներու տասը մարդու կամ մէկ մարդու
Ու մէկ մարդէն հազար մարդու տասը տողով վիշտը կ’երգեմ
Տասը տողի մէջ իմ վշտիս տասն Երեսակը թափելով –
Հարիւրներու հազարներու վիշտն երգելէն հագար տեսակ
Տասը տողէն վերջին տողին ես իմ վիշտերս ալ կը մոռնամ
ԱՆՀԱՇԻՒ
I
Կիկոն երկնքէն թելով մեն կախեր
Կիկոն ուր - թելին ծայրն ով գիտէ ուր -
Խելքովը Կիկօ ապրիլ է եկեր
Կիկոն ուր - թելը խաղցնողը ուր -
Թելին ծայրն արդէն կորսնցուցեր է
Թելով մը կախուեր Կիկօ երկնքէն
II
Օր մ’ալ երկու թել իրար են եկեր
Մէկ թելին ծայրը Կիկօ - միւսինն ես -
Այսպէս թել թելի - թել թել սրտերով
Մտերմացեր ենք
III
Օր մալ անհաշիւ
Թելեր միացեր իրար են եկեր
Իրար խառնուեր հանգոյց են շիներ
Ու վերէն երկինքն ու վարէն ալ մենք
Զուր տեղ հանգոյցը քակել ջանացեր
IV
Այսպէս ես ու դուն մէկ մէկ թելի ծայր
Թելին ծայրն արդէն կորսնցուցեր ենք
ՅԱՆԳԵՐ
ՏԱՂ
Փոքր բաներով
Երջանկութեան մեծ տաղեր իմանալ
Մութ ճամբաներով
Լապտեր մը տեսնել ու երջանկանալ
Մանր յանգերով
Կեանք մ՚ամբողջ ապրիլ երգել ու պարել
Հսկայ զանգերով
Միայն կը կարծեն ժպիտ նկարել
Մինչդեռ ես ու դուն
Որ չենք կորուսեր պարզութիւնն անյուշ
Նախնական մարդուն
-Գիտենք աստղերուն տակ նստած - անոյշ
Փոքր բաներով
Երջանկութեան մեծ տաղեր իմանալ
Մութ ճամբաներով
Լապտեր մը տեսնել ու երջանկանալ
ԼԱՊՏԵՐՆԵՐՈՒ ՊԱԼԼԱՏԸ
Մութ գիշերներու մէջ, լոյսի նըշան՝
Լապտերներ կ՚օժտեն երկինքն անբընակ,
Իրենց ճոխութեամբ, պերճանքով լըման,
Կը շինեն շողի խուրձ մը բոլորակ։
Առկախ երկաթեայ ձողէ մ՚ոսկեման,
Ապակեայ, փոշոտ կոներ՝ իրենց թագ,
Մառախուղի շերտ մ՚իրենց պատմուճան՝
Ահա, կը մարին, վառին շարունակ։
Երգելէն կ’անցնի հովն ամէն վայրկեան,
Թեւին տակն՝ ուրիշ լոյսերէ նամակ,
Վերը, գմբէթին հազար աստղեր կան, -
Խայտաբղէտ անհուն մը լուսաքանդակ,
Հազար լապտերի աշխարհ հրաշազան, -
Լապտերներ՝ չքնաղ ու կաթնասպիտակ,
Մանըր լապտերներ՝ գեղով մ՚աննըման,
Ահա, կը մարին, վառին շարունակ։
Դեռ կ՚առկայծի այդ լոյս-լեռնաշղթան,
Երբ խօլ ցնծատօն մ՚այտերուն լաւակն՝
Ըլլան գիշերներ, ուր մեծ լուսընկան,
Փառայեղ մուտքովը երկնավըտակ,
Դանդաղ՝ կ՚ընթանայ իր փառքի ճամբան,
Քայլ քայլ հիացում սփռելէն համակ,
Ու զենիթին՝ իր ցոլքերն օրհնաբան
Ահա, կը մարին, վառին շարունակ։
E N V O I
Մենք կ՚ապրինք մեր կեանքը ճըրագ ճըրագ,
Աստղ աստղ՝ հոս ու հոն նետուած ցիր ու ցան,
Օտար՝ իրարու՝ լքուած, միայնակ,
Երբեմն՝ երբ անցնի հովն եղբայրութեան,
Սէր-լուսընկային աչքերն անուշակ
Ահա, կը մարին, վառին գոհունակ։
ԵՐԳ ՃՐԱԳՆԵՐՈՒ ՎՐԱՅ
Կէս-մութ - ճըրագներ մէկ մէկ կը վառին,
Գիշերանց վառող լոյսեր յաղթական,
Գիշեր. - ադամանդ կ՚իյնայ քաղաքին,
Ո մէկ մէկ վառող լոյսեր գիշերուան։
Ու բարակ ըստուեր մը թողած մայթին՝
Միայնակ մարդիկ ման կու գան խոհուն,
(Չորս դիէն մըռայլ երգեր կը կաթին),
Կը նային տարտամ մութ փողոցներուն։
Վերըստին խոկալ կը սկսին, հեռուն
Նոր նոր ճըրագներ մէկ մէկ կ՚աւելնան,
Առանձին մարդիկ կան փողոցներուն,
Կը կարդան լուտանք՝ զազիր մենութեան։
Կէս-մութ. - ճըրագներ մէկ մէկ կը վառին
Հըպարտ վեր ցցուած պատըշգամներուն. -
Կան, որոնք կարօտն ունին ճըրագին.
Որ ցոլք կը թափէ տան մ՚անդամներուն։
Ո մէկ մէկ վառոդ լոյսեր գիշերուան
ՄԵՌԵԱԼ ՊԱՐ
Դեղին լուսին մը դեղնած՝ դեղին լուսնի մը նըման,
Կան դամբաններ լուռ ու մունջ՝ դամբաններու լռութեամբ,
Չորս դին միջոցն ընդարձակ միջոցներուն անսահման,
Քարերէն վեր կը ցցուին ցից ցից քարեր - Ամպեր՝ ամպ... ։
Արի, - երազն Է՝ կ՚անցնի կարկաչներով մանկունակ, -
Ինչ գեղեցիկ Է զարթնուլ պահ մը, նիրհել վերստին,
է, երբ արթուն կը դիտես, որ հեշտ քայլեր՝ թըխորակ
Անոյշ աղջիկն՝ իր գաղտնի ժամադրութեան կը տանին։
Յետոյ... լուսինը կրկին՝ դեղին լուսնի մը նըման,
Ու դամբաններ լուռ ու մունջ՝ դամբաններու լըռութեամբ,
Չորս դին միջոցն ընդարձակ միջոցներուն անսահման,
ՔարերԷն վեր ալ ցցուած՝ ցից ցից քարեր. - Ամպեր՝ ամպ... ։
ՌՕՆՏՕ ԳԱՐՆԱՆ ՎՐԱՅ
Կաքաւ կաքաւ կաքաւիկ
Լայնշի լուսնակ լար մահիկ
Պարող պարիկ պարով պար
Զեփիւռ բարբառ լոյս բարբառ
Ցօղ ցօղ այգուն խոնաւիկ
Շող շող արփին խամաճիկ
Բարունակէ բարունակ
Երազ տաղ տաղ մանկունակ
Շորիկ շորիկ խատուտիկ
Շոգ շոգ երկինք կապուտիկ
Մազիդ շիւղ շիւղ մանուշակ
Աղուոր աղջիկ անուշակ
Մարգին մարմանդ պար արտին
Գառին եզան պարարտին
Շող շող արփին խամաճիկ
Կաքաւ կաքաւ կաքաւիկ
ՍԻՐԵՐԳՈՒԹԻՒՆ
Սեւ հագնիմ
Ամպ հագնիմ անձրեւ հագնիմ
Ցաւը սրտիկս է այրեր
Աշնան չոր տերեւ հագնիմ
Հուր ժողվեմ
Իմ սիրածէս լուր ժողվեմ
Հուրը գողնան ու երթան
Ես նստիմ փրփուր ժողվեմ
Լուռ քալեմ
Ցաւը սրտիս ծուռ քալեմ
Երբ հանդիպիմ սիրածիս
Ալ հարց չտամ ուր քալեմ
Լոյս իյնայ
Աչքերուն թող յոյս իյնայ
Այդ աչքերովն երբ նայի
Նայուածքը հոգւոյս իյնայ
Հով ըլլամ
Հովուն պէս գինով ըլլամ
Սիրտս զարնէ խենդի պէս
Երբ սիրածիս քով ըլլամ
Տօն ըլլայ Իմ
սիրածս հոն ըլլայ
Ծաղիկը շուտ կը թոռմի
Սիրածս կոկոն ըլլայ
Գինի տամ
Մարդ չտեսնէ գաղտնի տամ
Վարդ այտերը կարմրնան
Համբուրեմ երանի տամ
Տուն մտնեմ
Տան սեմէն ժպտուն մտնեմ
Գըլուխս դնեմ ուսին
Ու երջանիկ քուն մտնեմ
Երազիս
Աստղ մը գայ նստի սազիս
Ես այդ սազով տաղ ըսեմ
Աստղերը թող լսեն զիս
Եար ըսեմ
Սիրածիս գոհար ըսեմ
Թէ մեռնիմ լայ ետեւէս
Ողջննամ մի լար ըսեմ
ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆ
ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆԻ ՈՒ ԿԵԱՆՔԻ ՄԱՍԻՆ
Լուսին գիշերով Կը դեգերինք կծկուած մեր պատեաններուն մէջ Երազները թեւ կ՚առնեն - խոյս կու տան պատեանէն դուրս - կը
գունատին
Ներսը տրտունջք մը կը մնայ մեզի
Արիւնած ափերով
Կը մագլցինք կեանքն ի վեր
Միշտ տխուր հրաժեշտ մը գլանիկի պէս կախուած մեր շրթներէն
Մնաս բարով մը՝ տակաւին չապրուած սէրերուն
Ու հարց կու տանք - ինչու լացիր, ինչու կու լանք
ԵԻԳԻՏ ՎԱՐՊԵՏ ՄԵԾ ԿՈՄԻՏԱՍ
Քեզ տաղ ասեմ - դու տաղերու
Դու բաղերու դու շաղերու
Սիրտս այրող այդ խաղերու
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
Քեզմով խօսէր մեր քամանջան
Քեզմով պարէր հարսն ու տղան
Քեզմով ծաղկէր բաղն ու բաղջան
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
Երգեմ քեզմով գովքը երգի
Քեզմով հիւսեմ փառքը բերքի
Դուն ականջ տուր իմ այս վէրքի
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
Սրտիս կապեր փետուր կռունկի
Աստանդական եկեր ծունկի
Վիշտ կը ծխեմ փոխան խունկի
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
Պար կը պարեմ պար չի լինիր
Եար կը սիրեմ եար չի լինիր
Կարօտս ասեմ բառ չի լինիր
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
Ես եմ Զահրատ Իսթանպուլցի
Ազգատակով Ղարաբաղցի
Տխուր էի դարտս լացի
Եիգիտ վարպետ մեծ Կոմիտաս
ՆԺԱՐ
Որ կըշիռներ ունիս մահու չափ անարդար յայտնութեամբ
Անբովանդակ արգահատանքն ունիս հըպարտ օրհասին
Որ կը բերկրիս եթէ օրհնէնքն ու գովասանքը կասին
Ըստգըտանքիդ անագորոյն յուդայաշունչ մատնութեամբ
Արբշիռ կանչի աղաղակի առհաւական ողբերէն
Անութներուդ կերատ կերատ հազիւ դոյզն ինչ քիրտն արիւն
Կը թաւալիս կը ծաւալիս հնգանկիւնէ հնգանկիւն
Մինչեւ որ գոյ տարածութեան ոսկի համարը բերեն
Որ լաչակիդ անհըպելի փաղաքշանքով թանձրիմաստ
Նենգութեան լոյծ պարիսպներուն վերեւ կ՚իջնես ինքնակալ
Պարփակելու երկրաւորին ըստուերանիստ ծաղրն ու սաստ
Երբ սըլացքներ կան հընարին ամեն չափէ գերիվեր
Կ’արժէ կ՚ըսես եւկղիդէսեան ճշգրըտութեան վրայ խոկալ
Ահագնօրէն ենթադրական անջրպետէն մըթաստուեր
ՆԱԽԱՔԵՐԹՈՒԱԾՆԵՐ
ՆԱԽԱԲԱՆ
Սիրելի ընթերցողներ
Այս բոլորը ձեզի համար կը գրեմ
Իսկ ես
Թէ ինչեր կը փսփսամ
Տասնըվեց
Տարեկան
Սիրականիս ականջն ի վար
Պիտի չգիտնաք - պիտի չգիտնաք
ՆԱԽԱԿԱՐԱՊԵՏ
Ճամբայ բացէք - կտրիճս կու գայ - հէյ
Կիկոն է - տօնական զգեստ է հագեր -
Մահիկ ասեղ
Ասուպ դերձան է առեր
ամենօրեայ լաթերուն
երազ երազ կարկտան
լուսին կոճակ Է կարեր
Բոլորը մէկ արեւներով արդուկեր
Տիկիններ - Օրիորդներ - Պարոններ
Ճամբայ բացէք - կտրիճս կու գայ - հէյ
ՆԱԽԱՏՕՆԱԿ
- Մինչդեռ հոգիս կը վերածնի իւրաքանչիւր սիրոյ հետ –
Որքան տխուր է գիտնալ
թէ սէրերն ալ
թէ սէրերն ալ կը մոխրանան ակամայ
Որքան դժուար է գիտնալ
ու - չսիրել - չսիրել -
- Մինչդեռ հոգիս կը վերածնի իւրաքանչիւր սիրոյ հետ -
ՆԱԽԶԳՈՒՇՈՒԹԻՒՆ
Պատին վրայ մահազդներ կան փակցուած
Մէկը կու գայ - մեռնողներուն կը նայի
Իր անունը կը փնտռէ
ՆԱԽԱՅԱՐՁԱԿ
Իրաւ է թէ ակնթարթի մը չափ իսկ
տարբերութիւն չկար - բայց
Իմ մենութեան պահերուս
Ես կը սիրեմ դեռ խորհիլ
Թէ այդ գիշեր երբ շատոնց
Մարեր էին լոյսերը մեծ քաղաքին
Նախ դուն էիր թէ նախ ես
Իր շրթները անուշօրէն երկարող -
Իրաւ է թէ ակնթարթի մը չափ իսկ
տարբերութիւն չկար բայց -
ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹԻՒՆ
Գնաց շիշ մը յուսախաբութիւն բերաւ
Լեցուց գաւաթ գաւաթ - բաժնեց
Խմեցին իրարու կենաց
ու մեռան
ՆԱԽԱՊԱՇԱՐՈՒՄ
Ըսենք որ ճամբան ծիրանի գօտիին հանդիպեցաք
Տակէն պիտի անցնիք թէ ցատքէք վրայէն
Թէ ոչ ամենայն քաղաքավարութեամբ
Պիտի խոնարհիք ու բարեւէք
Ձեր բարեւը ըսենք որ չառաւ
Ինչ պիտի ընէք -
- Կամ լուսինն ի վեր պիտի յօրանջէք չորս անգամ
- Կամ երթաք նոճիի մը տակ միզէք
ՆԱԽԱԴԱՍՈՒԹԻՒՆ
Բառեր կ’որսամ
ու բառերը տեղն ու տեղօք կը շարեմ
Գոյականներ կ’որսամ - ածականներ կ՚որսամ
ածականները գոյականները կ’ուտեն
Ես իմ կայտառ բայերս կ’ափսոսամ
- կը մնան առանց ենթակայի
Եթէ գոյականներ ունիք աւելորդ
Բերէք - լաւ գինով կ’առնեմ
ՆԱԽԱԶԳԱՑՈՒՄ
- Պիտի - ըսաւ - պիտի - երգեց - պիտի - բուսաւ լեզուին վրայ
Ժամանակը հնձեց բոլոր պիտիներն արմատէն
Ինչպէս եղաւ - մէկ հատը մոռցաւ
Գիտեմ - այդ մէկ հատը պիտի ուռճանար
Եւ նունուֆար մը պիտի բանար ամէն լեզուի վրայ
անթառամ - չքնաղ - մշտալոյս
ՎԵՐՋԱԲԱՆ
Լուսամուտէն Սատանան ներս կը նայի
եւ հրեշտակներ կը պարեն սենեակին մէջ
Մինչ Տէր ել Տիկին Այսինչ Այնինչեան
դռնէն կը մտնեն
Ազնիւ Տիկինը կը հանէ վերարկուն
ու կամաց կամաց կը հանուի յուլօրէն
Ազնիւ Պարոնին եւ Սատանային
բերնին ջուրերը կը վազեն
Բարի հրեշտակներ - զուր կը ցատկռտէք -
Արդէն Սատանան
Պարոն Այնինչեանին փորիկն է մտեր
Օ Տէր եւ Տիկին Այսինչ Այնինչեան
Գիշեր բարի ձեզ
ԿԱՂԱՆԴ
ԿԱՂԱՆԴ ՊԱՊԱՅԻՆ ՄՕՐՈՒՔԸ
Կաղանդ Պապային մօրուքը ճերմակ է
ԱԼԻՒՐԻ նման
Ըսէ - Կաղանդ Պապա
Մօրուքէդ ՀԱՑ կը շինուի
ԿԱՂԱՆԴԻ ԾԱՌ ՄԸ
Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Երկու բան պէտք է
Նախ ծառ մը - յետոյ զարդեր ծառին վրայ
Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Երեք բան պէտք է
- Ծառէն զարդէն զատ
Հաւատքը գալիք աղուոր օրերու
Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Մէկ բան կը բաւէ - ոչ ծառ ոչ ալ զարդ -
Ատիկա խիճերն ադամանդ կարծող
Միամիտ հոգայս բարի խաբկանքն է
Կաղանդի ծառ մը շտկելու համար
Արդէն պատրանքը լրիւ հր բաւէ
Բարի տարի ձեզ եւ բարի պատրանք
ԿԱՂԱՆԴԻ ԾԱՌ
Ծառէն ժանեակ ծառէն մանեակ ծառէն սոխակ կախեցէք
Ծառէն թելեր ծառէն ծամեր ծառէն լոյսեր կախեցէք
Ծառէն ծաղիկ ու խաղալիկ
Ծառէն պերճանք ու զարդարանք
Ծառէն խաբկանք ծառէն պատրանք ու երազանք կախեցէք
- Կից մը տուէք - թող փլի
Նոր ծառ մ՚առէք - ծառէն ձանձրոյթ կախեցէք
Ծառէն ձանձրոյթ ծառէն ձանձրոյթ ծառէն ձանձրոյթ կախեցէք
- Այդքան առատ արդէն ուրիշ ինչ ունիք -
Բանաստեղծութիններ Ա/ Զահրատ 6
ԿԱՂԱՆԴԻ ԿԱԶԷԼ
Բարեւ ըսեմ այս Կաղանդին ու բոլոր հին Կաղանդներուն
Մեր Կաղանդին ձեր Կաղանդին ու բոլորին Կաղանդներուն
Ես տարայն մէջ - տարիէն դուրս - ինչ Կաղանդներ եմ ողջուներ
Թող ձերն ըլլայ այս գիշերուան կարմիր գինին Կաղանդներուն
Տօն եմ տօներ ամէն անգամ երբ նոր սիրով մ՚եմ գինովցեր
Ամէն անգամ լոյսն եմ խմեր այդ լուսածին Կաղանդներուն
Դուք ցնծացէք դուք բերկրեցէք ու խայտացէք այս գիշեր դուք Խուզարկեցէք արեւասքօղ գանձն ու ոսկին Կաղանդներուն
Իմ Կաղանդիս ըսպասեմ ես Սէր-Կաղւսնդիս նորահըրաշ
Երբ դուք մըռայլ օրերէ վերջ երթաք կրկին Կաղանդներուն
Բարեւ ըսեմ այդ Կաղանդին ու բոլոր հին Կաղանդներուն
Մեր Կաղանդին ձեր Կաղանդին ու բոլորին Կաղանդներուն
ԿԱՂԱՆԴՉԷՔ
Հարիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ
Եթէ գիտնամ
Թէ վերջընթեր Կաղանդին
Պիտի նուէրս ընդունիս
ժպիտներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն երջանիկովն աղուորցած
Հւսրիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ սիրելիս
ՆուԷրներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս եւ ամէնէն իշխանականը զատած
Եթէ գիտնաս թէ կը սպասեմ սիրելիս Զոյգ ձեռքերըս սրտիս նման քու անունիդ երկարած
Հարիւր Կաղանդ ալ կը մընամ առանց քեզի սիրելիս
Գիտնամ միայն թէ վերջընթեր Կաղանդին
ժպիտներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն երջանիկովն աղուորցած
Պիտի գաս
Հարիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ - սիրելիս
Գիտնամ միայն
Թէ անպայման
Կաղանդներուն ամէնէն կոյս
Ամէնէն լոյս
Եւ ամէնէն երազային հարիւրերորդ
Կաղանդին
Մշտադալար եղեւինի մը տակ լուռ
Պիտի հալինք պիտի հատնինք անէանանք միասին
Անվերադարձ Կաղանդներուն պէս կեանքին
Հարիւր Կաղանդ ալ կը սպասեմ
Գիտնամ միայն որ դուն գիտես թէ կը սպասեմ սիրելիս
ԾԱՌ
Այդքան պերճանք - այդքան պչրանք - այդքան լոյս
Չեն բաւեր
Ծածկել արիւնը որ շիթ շիթ կը կաթի
ճիւղերէդ
Այդքան աւիշ - այդքան տերեւ - այդքան ցօղ
Չեն բաւեր
Որ հաւատանք թէ արեւներ պիտի քաղենք
ճիւղերէդ
Այսքան արիւն - այսքան արցունք - այսքան վիշտ
Չեն բաւեր
Որ մենք դարձեալ սիրտ չկախենք
ճիւղերէդ
ՇՈՒՐՋՊԱՐ
ԴԱՐՈՒՆ ԵՐԳԸ
Ինչ գեղեցիկ է ծնիլ ամէնուն հետ
Փոքր ինչ շշուկ բերել միատեղ
Երգել ամէնուն հետ
Մեռնիլ ամէնուն հետ
Մոռցուիլ ամէնուն հետ
Բացէք ձեր պատուհանը ղարուն երգերուն
Բացէք ձեր դռները այս դարն երգողներուն
Անոնք ձեր մտերիմներն են
Դուք էք անոնք
Վաղն այս ճամբէն անցնողները մեր ոտքին հետքերը
պիտի տեսնեն գետնին վրայ
Մենք անոնց պիտի ժպտինք մեր ոտքերուն հետքերով
Քանի անցորդները շատնան
Մեր ժպիտը պիտի անհետի նոր ոտքի հետքերու տակ
Փառք անոնց որ այս ճամբէն պիտի անցնին
Մեր յիշատւսկը թող զոհուի անոնց
Որովհետեւ գեղեցիկ է ծնիլ ամէնուն հետ
Փոքր ինչ շշուկ բերել միատեղ
Երգել ամէնուն հետ
Մոռցուիլ ամէնուն հետ - ամէնուն պէս
ՇՈՒՐՋ
Կը դառնանք
Լոյսին շուրջ
Մեր շուրջը
Մահ
Օր մըն ալ պիտի զգանք թէ աւելորդ ենք
Պիտի մեռնինք
յոգնած
Լոյսին
Կեանքին
Ել աւելորդ ըլլալու վախին
շուրջը դառնալէն
Ու պիտի դեգերինք
Անմահութեան շուրջ
Յուսահատօրէն
Կը դառնանք
Մահուան շուրջ
Մեր շուրջը
Լոյս
ԱՆՈՒՐՋ
Ձեր
ու ձեր բոլոր բարեկամներուն
հոգիներուն ամէնէն նուրբ լարերով
հսկայական պարսատիկ մը շինեցէք
Ու Կիկոն
նշան առէք - իր անուրջին նետեցէք
Իր անուրջին որ Քատիլլաք մը նստած
կ’անցնի կ՚երթայ սրընթաց
Չէ - իսկ եթէ չար բախտէն
պարսատիկին նրբին լարերը փրթին
Ու Կիկոն
ձեր ոտքերուն տակը իյնայ քարի պէս
զայն խնամքով վերցուցէք
փոշիները մաքրեցէք
ձեր գիրկը նստեցուցէք
սիրտն առնելէն առնելէն
ձեր անուրջը պատմեցէք
Ձեր ւսնուրջը որ Քատիլլաք մը նստած
կ’անցնի կ՚երթայ սրընթաց
ՔՈՒՐՋ
Մէկ կողմ քաշէ վար առ քուրջերը բոլոր
Պիտի տեսնես մարմին մը ձիւնափայլ
Ու մարմինէն ներս - մարմինէն անդին
Պատրանաթափ եսեր ճմռթկած
Քուրջի պէս
ԼՈՒՐՋ
Առանձնութիւնը դժուար է - դժուար -
Դժուար - հետեւաբար Աստուծոյ վայել
Յուսալքումը դիւրին է - դիւրին -
Դիւրին - հետեւաբար մեզի է վայել
Աեր ապրիլը կէս կատակ է - կէս լուրջ -
Եւ հետեւաբար ապրողին վայել
ԿԱՄՈՒՐՋ
Հնադարեան կամուրջ մըն է - ամէն օր
Կ՚անցնինք անկէ մեր գոյութիւնը շալկած
Լուրջ - շատ լուրջ
Կուլանք կ’ողբանք ամէն քայլի անդադար
Վազող ջուրին մէջ նետելով մէկ առ մէկ
Անուրջներ - ինչ անուրջներ
Ջուրերուն վրայ կ՚ուրուագծուի հազիւ հազ
Երկչոտ օղակ մարզանքներով կարկինուած
Մեր աչքերուն ու մեր շուրջ -
Ու գահավէժն ի վար ջուրը կը քշէ
Ամէն ինչ - հին քուրջի պէս
*
Հնադարեան կամուրջ մըն է ամէն օր
Կ՚անցնինք անկէ մեր մահազդները շալկած –
Շուրջպարին մէջ անվախճան
ՀԱՆԴԷՍ
ՀԱՆԴԷՍ
Շատ եզական հանդէս մըն է ասիկա
Մուտքն ազատ - ելքը չես գիտեր - երբ ֊ ինչպէս
Երբ ակամայ ինքզինքդ հոս կը գտնես
Դոյլ մը պարան մը կու տան ձեռքդ իսկոյն
Կը մտնես դուն ալ միւսներուն կարգին մէջ
Բոլորդ մէկ շուրջանակի կը շարուիք
Աշխարհադէզ բազմութեամբ մը խայտաբղէտ Աշխարհակուլ աւազանի մը շուրջին
Աւազանէն դոյլ դոյլ ապրում կը քաշէք
Ոմանց պարանն երկար կ՚ըլլայ մինչեւ յատակ կը հասնի
Ապրումներուն գեղեցկագոյնը կը զատէ խորերէն
Ոմանցը կարճ եւ այնքան կարճ որ փոխանակ զուտ նիւթի
Միայն փրփուր պղպջակով անոնց դոյլը կը լեցուի
Ոմանց դոյլը կ՚ըլլայ ընտիր - կ՚ըլլայ խոշոր՝ կեանքի չափ
Ոմանցը փոքր - ոմանցը ծակ - հետեւաբար միշտ դատարկ
Ոմանց բարակ կ՚ըլլայ պարանն ու դեռ կէսին կը փրթի
Ոմանց ոսկի դոյլեր կու տան - ոմանց դոյլեր ժանգոտած
Բայց շարունակ - բայց անդադար – աւազանէն ապրումի
Իւրաքանչիւրն իր բաժինը կը քաշէ
Իսկ ես անոք անտիրական - զրկանքներով ճիտս ծուռ -
Մէկ ձեռքիս դոյլ - միւսին պարան - այդպէս ապշած կը կենամ
Ու չեմ գիտնար պարանն ինչպէս զօդել դոյլին որ ես ալ
Այս հանդէսէն դուրս գամ - հոգիս ապրումներով ճոխացած
Շատ եզական հանդէս մըն է ասիկա
Իսկ ես այսպէս հանդիսատես կը մնամ
ԲԱՑՕԹԵԱՅ ՍԷՐԵՐ
Մեր սէրերը բացօթեայ են բարեկամներ
Հոն ուր փողոցը մութ է
Ուր որ ամայի են փողոցները
Հոն թեւ թեւի ենք մենք եւ կամ գիրկ գիրկի
եւ կամ շրթունք շրթունքի
Կը նայիս ամէնէն համով պահուն
Համբոյրը կիսատ կը թողուն չար ոտնաձայներ
- Մածուն ծախողը կ’անցնի
Մեր սէրերր բացօթեայ են բարեկամներ
ՍԻՐԵՐԳ
Նոր նոր սիրերգ մըն եմ սորվեր
չըսեմ կ՚ըսեմ չեմ կրնար
ըսեմ կ՚ըսեմ չեմ կրնար
Գիշերն անուշ ու գիշերուան սէրերն անուշ - անուշակ -
Դուն ալ գիտես ես ալ գիտեմ - կեանքն իրարմով կը սիրեն
ըսեմ կ՚ըսեմ
ըսեմ կ՚ըսես
ըսենք կ՚ըսենք չենք կրնար
Գիշերն անուշ ու գիշերուան սէրերն անուշ - անուշակ -
Բանաստեղծութիւններ Ա/ Զահրատ 7
ԱՆՀԱՇԻՒ
ԶԱՐԵՀ ԽՐԱԽՈՒՆԻԻՆ
Անհաշիւ
Անհաշիւ պիտի սիրես ամէն ինչ
Ամէն ինչ - սուտ կաս իրաւ -
ԹԷ ոչ օր մ’ալ հովուն ծովուն ինչպէս հաշիւ պիտի տաս
Անհաշիւ
Պիտի խաբես կաս խաբուիս
Ամէն օր - տիւ կամ գիշեր -
ԹԷ ոչ օր մ’ալ հողին ջուրին ինչպէս հաշիւ պիտի տաս
Ու պիտի
Սիրաբանած աղջիկներուդ թիւը ճշգրիտ չգիտնաս
Կամ չգիտնաս թէ քանի զարկ սիրտն աւելի կը զարնէ
Երբ հոտն առնէ նոր սիրոյ մը խոստումին
Ապա թէ ոչ լիալուսնին ինչպէս հաշիւ պիտի տաս
Եւ օրերէն օր մըն ալ
Երբ Հաշուակալն յանկարծ քաշէ հաշուեփակին գիծը սէգ
Դարձեալ պէտք չէ որ գիտնաս
Քւսնի տարի քանի ամիս քանի օր
Ապա թէ ոչ այդ բոլորին հաշիւն ինչպէս պիտի տաս
ԵՐԿՈՒ ՀԱՏ ՄՈՄ
Այս գիշեր
Աստուածամօր մեծ պատկերին առջեւ ես
Երկու հատ մոմ վառեցի
Ել ըսի -
Եթէ քեզի մոմ մը վառել կը բաւէ
Եթէ մոմով մը կատարուին պիտի իղձերս բոլոր
Աստուածամայրըս իմ դուն
Ըրէ այնպէս մը որ հասնիմ երջանկութեան քայլ առ քայլ
Որովհետեւ աւելի լաւ գիտես դուն
Գիտես թէ ինչ պէտք է ինծի որ երջանիկ ըլլամ ես
մի մոռնար
Այդ մոմերէն մին ես եմ
Աստուածամօր այսպէս ըսի այդ գիշեր
Երբ պատկերին երկու հատ մոմ վառեցի
Ու ըսի -
Այդ միւս մոմն ալ հաւանաբար կը ճանչնաս թէ որունն է
Անոր մասին շատ եմ խօսեր քեզի հետ
Ան գուցէ
Աստուածամօր կամ Աստուծոյ մասին շատ բան չի գիտեր
Բայց հոգ չէ
Եւ կամ ան
Սա վայրկեանիս լուր չունի թէ մոմ մըն ալ
Իրեն համար վառեցի
Հոգ չէ բայց
Աստուածամայրըս իմ դուն
Ըրէ այնպէս մը որ ան ալ երջանկութիւնը ճանչնայ
Մի մոռնար
Այդ մոմերէն մին ան է
Ու գիտես թէ զինքը որքան կը սիրեմ
ՄՕՆԱ ԼԻԶԱ
Կը թողում անոյշ ժպիտդ անոնց
որոնք ժպտի ծարաւի
կու գան ժպտիլ կը սորվին
իրենց տառապակոծ շրթներուն համար չոր
Կը թողում աղուոր աչքերդ անոնց
որոնք ընկճուած
արհամարհոտ նայուածքներու տակ ամենօրեայ հասկացողութիւն կը փնտռեն բիբերէդ ներս
Կը թողում սքանչելի պատկերդ տարիներուն
որ եթէ օր մը չէ օր մը խաղաղութիւնը մոռցուի
մնաս հինաւուրց յուշարձանի մը պէս
ներշնչես բարին
Ու կը պահեմ ինծի
անունդ որ նուագի մը կը նմանի
կը պահեմ սրտիս թանգարանին մէջ
տալու համար անոր
որ մէկ անգամ միայն պիտի գայ կեանքիս մէջ
ամէնէն անոյշ երագիս իրականացումը բերած
ՁՈՒԿԸ ՈՐ ՍԱԼՈՐԵՆԻԻ
ՏԵՐԵՒ ՄԸ ՏԵՍԱՒ
Պզտիկ ձուկը որ տերեւ մը տեսաւ
Թարմ - կանաչ - գարնան արեւը խմած -
- տերեւ չտեսաւ
Գարունը տեսաւ –
Գարնան երազով ցատքեց ծովէն դուրս
Հոգեվարք ինկաւ
Ձուկը որ տերեւ տեսաւ գինովցաւ
Ես եմ
Տերեւը որ փրթաւ սալորենիէն
Աչքը՝ արեւին - աչքը՝ անձրեւին -Արեւ - որպէսզի պտուղը եփի Անձրեւ - որպէսզի պտուղը լեցուի Պտուղ - որ տեւէ միշտ սալորենին -
Այդ սալորենին ծաղիկներու մէջ
Ես եմ իսկ այդ պտուղն արեւահամ
Որ բերնիդ մէջ լուռ կը հալի Որուն կուտը պահ մը միայն կը ծծես Կամ հողերուն կամ ծովերուն կը նետես
0 այդ կուտը երջանիկ
Ես եմ
ԳՐԱՀԱՇԻՒ
Գիրերով
Գիրերով հաշիւ կ’ընեն
Գիր գիրի քով
Գիր գիրի վրայ կը դնեն
Հաշիւ կ’ընեն կը հաշուեն
Յետոյ օր մ’ալ օդերուն մէջ կը թռին
Յետոյ օր մալ ծովերուն տակ կը սուզին
Օր մ’ալ կ՚ելլեն լուսին երթալ կը փորձեն
Օր մ’ալ ռումբ մը կը պայթի
Եւ ամէն ինչ կը փլի
Օ գիրերով
Գիրերով
Քու անունդ գրեմ հեղ մը - կը բաւէ
Լուսինս դուն - ռումբս դուն
ՄՈՒԼէՆ ՌՈՒԺ
Սիրոյ ջաղացքն է թեւերը ճռնչալէն
ճռնչալէն
կը դառնան
Ջաղացք այրեր
Ջաղացք կիներ
ճամբան փորի վրայ պառկեր սէր կանչելէն
սէր կանչելէն
անոնց թեւերն
ամայութեան մէջ կը դառնան
կը դառնան
Սիրոյ յորձանքն է կը պատմէ մինակ մարդոց
սէրն ու տարփանքն անմեկին
Մինակ այրեր
մինակ կիներ կղզիացած
կը ծերանան կը հիւծին
Սիրոյ ջաղացքը կը դառնայ կը դառնայ
սէր կանչելէն - Սէր կանչելէն
մինակ սիրտերը կ՚արիւնին կ՚արիւնին
ԲԱԽՏԱԽԱՂ
Երբ քեզ տեսայ
Տեսայ չտեսայ
Ահա - ըսի - Ֆլօշ ռուայեալ մ՚է որ կ’անցնի
Ամբողջ րէսթս ոտքերուն տակ փռէի
Մինչ դուն
Ման կա գայիր տպարանէն նոր ելած
Հազարնոցի մը պէս թարմ
Հազարնոցին չափ մաքուր
Եւ անոր պէս խոստումներով բեռնաւոր
Ման կու գայիր ոստոստուն
Փոքր ճերմակ գնդակին պէս որ արագ
Կը ցատքռտէ շուրջպարին վրայ սեւ ու կարմիր թիլերուն
Այդ գնդակին ււյէս որ աչքեր ու հոգիներ կը գերէ
Եւ անոր չափ քմահաճ
Կը քալէիր անվրդով
Կրան շլէմին արհամարհոտ նայուածքով
Օնէօռներուդ տարողութեան գիտակից
Միւրքոնթրի մը պէս հպարտ
Ու ճամբան
Միւէզզինը որ բացօթեայ նարտ կը խաղար ծառին տակ
Երբ քեզ տեսաւ
Տեսաւ չտեսաւ Պոռաց ագահ ուրախութեամբ մը - Տիւշէշ -
ՊԼՈՒԶ ԳԻՇԵՐՈՒԱՆ ՄԷՋ
Իմացեր էք դուք այս պլուզն իմացեր չէք իմացեր
Այս պլուզը զիշերոււսն մէջ այս պլուզը վիթխարի
Աստեղազարդ գիշերներուն ես այնքան գոռ կ’իմանամ
Այս պլուզը գիշերուան մէջ այս պլուզը վիթխարի
Այս պլուզը զիշերուան մէջ այս պլուզը վիթխարի
Այս պլուզը զիշերուան մէջ այս պլուզը վիթխարի
Այս պլուզը զիշերուան մէջ այս պլուզը վիթխարի
Սարսափելի կրկնութիւններ կ՚ըլլան գիշերն ու օրերը
Ու գիշերէ գիշեր
Մութին արգանդն այս վիթխարի պլուզները կը ճեղքեն
Մութը սեւ մութը - գիշերը զով լուսնակէ մը առկախ
- Կան որոնք կը սիրեն մութը որ իր մէջ կը պարփակէ ամէն ինչ
Ամէն ինչ որ տենչն ունի կորսուելու անհետանալու
Մաշած զգեստը մաշած եսը շիկնող այտերը երկչոտ
Ամէն ինչ - մեղքը - տապալած գիտակցութիւնն անողոք -
Այս մութը երազել կու տայ փախստական հոգիներու
Կը փախին կը փախին կան հոգիներ որոնք կը փախին
Կը փախին օրուան արեւէն որ անյագօրէն քրտինք կը շոգիացնէ
Կը փախին փողոցներէն ուր օրն ի բուն
Կենդանի վինչեր կը կքին
Թափառաշրջիկ հանրատուներ կը ցուցադրեն իրենք զիրենք
Կը փախին մեքենաբար կը փախին մեքենայէն
Փախստական հոգիները բանտարկուած իրենց եսին
պողպատներուն ներքեւ Փախստական հոգիները կաշկանդուած
Դառնացած անիրաւուած
– Պոռթկալու երգեր են պլուզները զիշերուան մէջ
Պլուզները վիթխարի -
Փախստական հոգիները վեհօրէն կանգնած մութին մէջ -
ինքնավստահ Հզօրագոյն - մութին մէջ
Համարձակ - մութին մէջ
Կանգնած յաղթապանծ բռունցքի մը նման - բողոքի մը նման
Կանգնած ազատութեան իրաւունքի մը նման
Անդրդուելի ինքնավար անկախ ամենազօր
Իրենց առանձնութեան մէջ
Մեծ բան մը չէ անոնց պահանջը մարդասիրութեան ու
բարեկամութեան այս աշխարհին մէջ Ու որքան խիզախ ցցուին անոնք
Մարդիկը նոյն մարդիկն են
Սէր սփոփանք մտերմութիւն փնտռող մարզիկը
Զոհողութեան պատրաստ մարդիկը
Աշխատելու ստեղծելու պատրաստ մարդիկը
Սիրելու սփոփելու մտերմանալու պատրաստ մարդիկը
Մարդիկը նոյն մարդիկն են
Հիմա քանի որ գիշեր է մութ է կ՚երազեն կ՚երազեն
Հոգիներ կան իրենց առանձնութեան մէջ ընկճուած
Ընկճուած վաղուան իրենց պարտութիւններուն տեսիլքով
Համակերպած ստրկացած գերեվարեալ շղթայակապ
Քանի որ գիշեր է
Կը փախին կը փախին իրենց խղճալի կաղապարէն
Ու բիւրաւոր բիւրաւոր հոգիներ կան փախստական
Հոգիներ որոնք ցերեկն երբ հանդիպին անծանօթներ են իրարու Ցերեկանց իրարու հանդէպ անտարբեր կամ օտար գոռոզ կամ
երկիւղած
Գերի իրենց կերպարանքին
Սակայն քանի որ գիշեր է հիմա - ամէն ինչ սեւ ամէն ինչ սեւ
ամէն ինչ յար ել նմանն իրարու
Կը թռին կը թռչտին երազներն ու զիրար կը գտնեն անծանօթ
հորիզոններու մէջ Այլեւս առանձին չեն պառկած եղեւինի մը տակ կամ խրճիթին
սեմին
ՈՒՐԻՇի մը երազին հետ իրենց երազն է մտերմացեր -
Կան որոնք կը վայելեն բարեկամի մը կատակները
Կան որոնք կ՚ապրին խոստումը բարի սիրուհիի մը
Կան որոնք իրենց մորթին կը զգան կրքոտ փայփայանքը արուի
մը մատներուն
Կան որոնց դրացին գաւաթ մը ջուր կ՚երկարէ բամպակի արտին մէջ
Կան որոնց ծիծղուն յարկ մը աչք կը քթթէ -
Ու բոլորը միաբերան բոլորը միաբերան
իրարու կը պատմեն կը պատմեն կարօտը իրենց մսին
փորագրուած
մինչեւ որ ղօղանջել սկսին ներդաշնակ զանգակները
եկեղեցիներուն
մինչեւ որ արշալոյսին ոտներուն երկարի շուքը մինարէներուն
Քուն մտնէ սեւամորթ Աստոււսծը բարեգութ բազումողորմ
Ու խաչակնքեն ծերուկ մայրերը աղօթք ընեն բազկատարած
Վերստին զոհաբերուելիք բոլոր զաւակներուն համար աշխարհի
Որովհետեւ առաւօտ է լոյս է կրկին ու նոր օր մըն ալ սկսած է
չարչարելու տառապեցնելու համար
Չարչարելու տառապեցնելու առանձին հոգիները վերստին
վերստին վերստին
Իմացեր էք պլուզը գիշերուան մէջ իմացեր չէք իմացեր
Այս պլուզը գիշերուան մէջ այս պլուզը վիթխարի
Ընդհանրական համամարդկային տիեզերական լայնատարած
Հարլէմի Նոր-Օռլէւսնի Սէն-Լուիի Մատակասքարի Պարսելոնայի
Հռենոսի Վոլկայի Խաղաղականի Ատլանտեանի Սինկափուրի Ատիս Ապապայի Եանկ-Ցէի Հիրօշիմայի ձեր երազկոտ անծանօթ համանուններէն
Ու նայեր նայեր էք գիշերանց աստղերուն որոնց անոնք ալ կը նային կը նային
Բարեկամներ - մեզի նման են աստղերն ալ - կը դառնան
ՈՒՐԻՇի մը շուրջ կը դառնան
ՏԱՐԵԴԱՐՁ
Այսօր դիպուածաւ
Երբ փողոցը կամ հանրակառքին մէջ
Կամ երկինքին վրայ - երկինքէն անդին
Երեսունըհինգ մոմ տեսնէք վառուած
Զահրատը յիշեցէք
Ձեր բանը գործը ձգեցէք մէկ դի
Պահ մը ձեր վիշտերն ու քէնը մոռցէք
Դիտեցէք մոմերու պուրակն այդ բռնկած
Ու մտածեցէք
Թէ օր մ’ալ հով մը պիտի փչէ խօլ
Այս բոլոր մոմերը պիտի մարին
Ու պիտի ցրուին անջրպետին մէջ
Ուր ոչ մոմ կ՚ապրի - ոչ դուք - ոչ Զահրատ
Պահ մը խորհեցէք
Ու յետոյ դարձեալ
Դուք ձեր հոգերուն
Ես իմ մոմերուս
10 Մայիս 1959
ԿԱՊՈՅՏ ՀՈՂ
ԿԱՊՈՅՏ ՀՈՂ
Հերկէ հոգիս հերկէ - այս հողը կապոյտ է
Կապոյտը երկնքիդ ծովերուդ նման է
Այս հողը ուրիշ է - այս հողն երկինք է
Այս հողը ծով է
Հերկէ հոգիս հերկէ - այս հողը կապոյտ է
Կապոյտը երկնքի ծովերու վայել է
Այս հողը երկնքէն փրթեր է իջեր է
Այս հողը ծովերէն քակուեր է եկեր է
Այս հողը կապոյտին գանձերը բերեր է
Հերկէ հոգիս հերկէ - այս հողը ուրիշ է
Մայիս է գարուն է սիրուհի է մայր է
Այս հողը հողերուն ամէնէն կապոյտն է
Կապոյտը երկնքիդ ծովերուդ նման է
Հերկէ հոգիս հերկէ - այս հողը կապոյտ է
Հող չէ - քու կեանքդ է
ԼԱՑԻ ԳԻՇԵՐ
Ինչպէս դէմ դրիր փուշ-պսակին խոցերուն
Մենք մարդ ենք - կը հասկնանք -
Իսկ մենք ինչպէս կը տոկանք այս թանձրամած տաղտուկին
Դուն մարդ չես - չես հասկնար
ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ
Քու Յարութեամբդ տօնեցիր վախճանը սուրբ մարդեղութեանդ
Գացիր մեզմէ մէկն ըլլալուդ յիշատակը թողած մեզի -
Հոն հիմա Դուն - մենք մենք մեզի - կոյր աչքերով կը տեսնենք
հոդ Աստուածացած օտարացած զՔԵզ նախկին Նազովրեցի
Բանաստեղծութիւններ Ա/ Զահրատ 8
ԵՍ ՄԱՐԳԱԳԵՏԻՆԸ
ԵՒ ՕՐԻՈՐԴ ԽԱՂԱՂՈՒԹԻՒՆԸ
Հոն ուր ծովը կը վերջանայ ու Եղեւիններուն ետեւ
մարգագետինը կը սկսի
Օրիորդ Խաղաղութեան հետ թեւ թեւի
պարելու գացի
Խոտերուն ու ճերմակ-դեղին մարգարտածաղիկներուն վրայ
Պարեցինք չեմ գիտեր քանի պար
քանի տարի
Օր մըն ալ - մայրամուտի մը
Երբ քաղքին լոյսերը մէկ մէկ կը վառէին
Հաստ կարմիր շրթներով կին մը նշմարեցի
Ժպտեցաւ ինծի եւ ցուցադրեց գեղեցիկ զիստերը
Ես Ձանձրոյթն եմ ըսաւ միալար ձայնով
Մինչդեռ դեղնած խոտերուն ու թառամած ծաղիկներուն վրայ Օրիորդ Խաղաղութիւնը մեռաւ ինձմէ առաջ
ՓՈՇԻ
Տէրս եւ մեծ իշխանս դուն փոշի
Իջիր
Ծառերու կարասիներու սրտերու
եւ յիշատակներու վրայ
Իջիր
Վէրքերու արիւնին վրայ
Իջիր
Իջիր - ՉԷ որ օր մը պիտի իջնես
հոյակապ մոռացութեան մը պէս
անունիս եւ յաւակնութիւններուս վրայ –
Դուն տէրս եւ մեծ իշխանս ամենազօր
ՈՍՊ ՍՏԿՈՂ ԿԻՆԸ
Ոսպ մը - ոսպ մը - ոսպեր - ոսպ մը - քար մը - ոսպ մը - ոսպ մը - քար
Կանաչ մը - սեւ մը - կանաչ մը - սեւ մը - քար մը - կանաչ ոսպ մը
Ոսպ ոսպի քով - քար ոսպի քով - յանկարծ բառ մը - բառ ոսպի քով
Յետոյ բառեր - ոսպ մը - բառ մը - բառ բառի քով - յետոյ խօսք մը
Ու բառ առ բառ խօլ բարբառ մը - հինցած երգ մը - հին Երազ մը
Յետոյ կեանք մը - ուրիշ կեանք մը - կեանք կեանքի քով –ոսպ մը-
կեանք մը Դիւրին կեանք մը-դժուար կեանք մը –ինչու դիւրին - ինչու դժուար
Բայց քով քովի կեանքեր - կեանք մը - յետոյ բառ մը - յետոյ ոսպ մը
Կանաչ մը - սեւ մը - կանաչ մը - սեւ մը - ցաւ մը - կանաչ երգ մը
Կանաչ ոսպ մը - սեւ մը - քար մը - ոսպ մը - քար մը - քար մը - ոսպ մը
ԳԻՇԵՐԱՊԱՀԸ
Գիշերւսկազմ նիհարապահն ու նիհարակազմ գիշերապահը կը
հանդիպին իրարու Մին կը լարէ իր հօրենական ժամացոյցը - միւսն իր հօրենացոյց
ժամանակը Յետոյ երկուքը մէկ երկինք կը նային
մին կը տեսնէ հրաշազան լիալուսին մը - միւսը հրաշալուսին մը
լիազան
նիհարակազմ գիշերապահն ու գիշերակազմ նիհարապահը կը
բարեւեն զիրար
մին կը հանէ իր մոխրագոյն գլխանոցը - միւսն իր մոխրանոցը
գլխագոյն Յետոյ երկուքը մէկ մութին մէջ կը սուլեն
Մին կը հալածէ իր հիւանդմայր աներկախը ֊ միւսն իր հիւանդկախ
աներմայրը
Գիշերակազմ նիհարապահն ու նիհարակազմ գիշերապահը կը
դեգերին միատեղ մին կը խորհի իր կնոջ մօտալուտ ծննդաբերութեան վրայ - միւսն
իրենին ծննդալուտ մօտաբերութեան
Պաղլեղի տրամադրութեամբ ու տրամալեղի պաղադրութեամբ կը
ժպտին իրարու
Վերջին անգամ մըն ալ կը սուլեն միատեղ որովհետեւ առտու
կ՚ըլլայ
Ու նիհարակազմ գիշերապահը առանձին կը մնայ
ՆԱՅԼՈՆ
Աղջիկս - ըսաւ մարդը - մարդիկը վատ են ֊
Թքաւ գետին
Թուքին հետ գետին ատելութիւնն ինկաւ
ու գետնէն ատելութեան ծառ մը բուսաւ
- Մարդիկը վատ են - ըսաւ մարդն աղջկան
Աղջիկը ցուցափեղկին մէջ նայլոն վարտիք մը տեսաւ
Մարդն աղջկան հայրն էր - կը քալէր
քայլ քայլ հեռանալով ատելութեան ծառէն
Ձայնին մէջ - դէմքին վրայ - խոշոր դառնութիւն կար
Աղջիկը կւսնգ առաւ ու նայլոն վարտիքը դիտեց
Ատելութեան շուքը կ՚երկարէր մարդուն վրայ
Մարդը քանի կ՚երթար շուքն այնքան կ՚երկարէր
Աղջիկը ինքզինքն այդ վարտիքին մէջ տեսաւ ու ժպտեցաւ
գոհունակ
Մարդիկը վատ են կ՚ըսէր մարդը
ուրիշ բան չէր ըսեր
Աղջիկն խորհեցաւ դրացի տղուն վրայ որ ճարպիկ մատներով կը խաղար վարտիքին հետ - աղջիկը սարսռաց սուր հաճոյքով
Վատ են մարդիկը - կրկնեց մարդը - թքաւ
Ու գետնէն ատելութեան ծառ մը բուսաւ ճիւղերէն նայլոն վարտիքներ կախուած
ԴԻՄԱՍՏՈՒԵՐ
Պահ մը խորհէ
թե
Այդ աչքերէն
ներս
Ինչ պատկերներ կան
Պահ մը խորհէ
Այդ աչքերէն
դուրս
Ինչ իմաստներ կան
Պահ մը խորհէ
Այդ ճակտին ետին
Ինչ բաղձանքներ կան
Թէ այդ ճակտին
վրայ
Ինչ խորշոմներ կան
Այդ շրթներուն
վրայ
Ինչ ծարաւներ կան
- Ու ելիր գծէ
Դէմք մը որ խնդայ
ԿՐԿԷՍ
Անասունները կը շարժին մարդերու նման
ու մարդիկ կը ծափահարեն
անասուններու պէս
Գազանազուսպը - միայն գազանազուսպը կ՚իրագործէ
գերիշխանութիւնը մարդուն
միւս բոլոր մարզիկը կը ստրկանան այդ ոյժին առջեւ
անասուններու պէս
Իսկ կրկէսէն վերջ
անասունները երկաթներուն ետեւ
մարդիկը զուրս
ՄԱՐԴՈՒ ՄԸ ՄԻՏՔԸ
Շառին կը նայի - ծառը չի տեսներ - ինքզինքը կը տեսնէ
Ճամբուն կը նայի - ճամբայ չի տեսներ - ինքզինքը կը տեսնէ
Վեր կը նայի - ասուպներ կան երկինքն ի վար -
Չի տեսներ - ինքզինքը կը տեսնէ
Ու հայելին կը նայի - չի տեսներ ինքզինքը
- Կը բարեւէ
ԳՈՒՆՏ
Փորձեր էք բնաւ - փորձեր - չէք փորձեր
Հաստատուն կենալ
Սանկ մէկ երկու մէթր տրամագիծով
գունտի մը վրայ
Կենալ - ու յետոյ գունտը թաւալել
Փորձեր էք բնաւ
Հաստատուն մնալ միշտ գունտին վրայ
Ես ու նմաններս ամէն օր այսպէս
Կը ջանանք կը ճգնինք հաստատուն կենալ
Մեծ ու վիթխարի Գունտի մը վրայ
Հազարաւոր մէթր տրամագիծով
- Ու կը մտածենք Անոնց վրայ որոնք
- Կը ճզմուին այս հսկայ գունտին տակ –
Այս հսկայ գունտին տակ կը ճզմուին
ԱՂԵՐՍԱԳԻՐ
Ինչ դժուար է երբ մարդ ձեռքը աղերսագիր մը ունի
Ու չի գիտեր որու յղէ որու տայ
Փողոց փողոց կամ դուռնէ դուռ կը պտտի ճարահատ
Փողոցն անել - դռները գոց երեսին
Երազ երազ կամ սիրտէ սիրտ կը դեգերի շուարուն
Երազը մութ - սիրտերը փակ իր սրտին
Ինչ դժուար է երբ մարդ ձեռքը աղերսագիր մը ունի
Ու չի գիտեր որու յղէ որու տայ
Մինչդեռ իր սիրտն ու թոքերը փրցուցեր
Մինչդեռ իր վիշտն ու հոգերը լեցուցեր
Ու շարեր Է տող տողի
Դրոշմաթուղթերն իր արցունքին աղի ջուրով փակցուցեր
Մատն Է կոխեր ստորագրեր կոխելու պէս վէրքին վրայ
Ու վազեր է փողոց փողոց սիրտէ սիրտ
Պաղատագին հարց է տուեր ով կ՚առնէ ով կը կարդայ -
Ով կ՚առնէ ով կը կարդայ
Արար աշխարհ կ՚ելլէ վրան կը խնդայ
ԼՈՒ
Առաւօտուն արթնցայ որ
Քովս պզտիկ լուն անկողինիս մէջ -
Մինչեւ առաւօտ արիւն Է ծծեր
Ուռած թմբուկի պէս ուռեր թմրեր
Լու
Պզտիկ լու
Ինչ պէտք կար այդքան ծծելու
Մատովս կամաց մը դպայ իրեն
Ու պայթեցաւ լուն անձայն անշշուկ
Լուն այդ պզտիկ լուն առաւօտ կանուխ
Անկողինիս մէջ պայթելով մեռաւ
Լու
Անխոհեմ լու
Ինչ պէտք կար այդպէս ուռելու
Մինչդեռ կրնայիր հիմա պզտիկ լու
Ուրիշ լուերու հետ ոստոստել խումբ խումբ
Փոշիին արծաթն - հողերուն ոսկին
Խմբովին ճանչնալ պատմել իրարու
Լու
Անփորձ լու
Ինչ պէտք կար այդքան խմելու
Կրնայիր դիտել Երկինքը կապոյտ
Անուշ երգերը լսել հովերուն
Կամ սիրաբանիլ արեւներու տակ
Հաճոյքին թափով ցատկել ցատկռտել
Լու
Պատանի լու
Ինչ պէտք կար այդպէս ճաթելու
Եկար - բանաստեղծի արիւն է ըսիր
Ծծեցիր ամբողջ գիշեր մը ծծեցիր
Գինովցար - ըսէ լու - իմ արիւնիս հետ
Իմ երագներս ալ Երեւցան քեզի
Լու
Բանաստեղծ լու
Ինչ պէտք կար այդքան գինովնալու
Կրնայիր հիմա դեղին կատուի մը
Մետաքս մազերուն մէջ ծոյլ մրափել
Գորգին թաւիշին մէջ ընկողմանած
Սպասել գալիք աղուոր օրերու
Լու
Վաղամեռ լու
Ինչ պէտք կար այդպէս շտապելու
Առաւօտ մալ հիմա պիտի արթննամ
Որ լուն պզտիկ լուն անկողնիս մէջ չէ
Պիտի յիշեմ զինք տեսակ մը կարօտով
Ու պիտի խորհիմ
Անփառունակ լու
Ինչ պէտք կար այդպէս մեռնելու
ՄԺԵՂ
Արեւն Երբ ինկաւ ճահիճներուն վրայ
Մժեղը ծնալ
Իրանը նրբին - թեւերն այնքան նուրբ - որ երբ հարցուցին
Մժեղ չեմ ըսաւ - պարիկ մըն եմ ես
Ել ալ ամէն օր աչքն արեւներուն - թեւերը հովին
Թռչտեցաւ ժիր - անդուլ երգելէն երգն իր միալար
Կարծես ամէն ինչ - ծառերն ու մարդիկ - տօնական էին
- Հաճոյքը ճանչցաւ
Դիտեց ամէն ինչ - անյագ ու անհոգ - սքանչացաւ միշտ -
Մէկ բան գինքն յուզեց
Երբ օր մ’ալ խայթեց մարդ մը մենաւոր - քիչ մը բանաստեղծ -- Մժեղը այդ օր թախիծը ճանչցաւ
ՄԻՕՐԻՆԱԿՈՒԹԻՒՆ
Եթէ միշտ նոյնն է քաղաքը - միշտ նոյն
Տարի օրերը - մարդիկը միշտ նոյն –
Դուն փոխուէ
Եթէ միշտ նոյնն են
Միշտ նոյն - յոյգերդ հրճուանքդ միշտ նոյն –
Մի ապրիր
Կամ շուրջդ նայէ –
Նոր դէմք մը զատէ դէմքերուն մէջէն -
Նոր անուն մը առ - ձրի է հոգիս
Նոր երազ մ՚ընտրէ -
Դեռ նոյնն են եթէ
Միշտ նոյն - յոյգերդ հրճուանքդ միշտ նոյն –
Առ քալէ
ԺԱՄԱՆԱԿԻՆ ՀԵՏ
Ա.
ժամանակին հետ թեւ թեւի
պտտեցաւ առաւօտներու եւ գիշերնեոու դարվերի
մը վրայ
Ամէն մէկ քայլին
ժամանակը կը մեռնէր
կը վերածնէր
Օր մըն ալ խաղ խաղաց ժամանակին
ինք մեռաւ
Բ.
Ինք մեռաւ
ու կաղալէն կաղալէն
իր վերջին երազը քալեց դէպի քաղաքը կապոյտ
որ հորիզոնէն անդին
ուրիշ հորիզոններէ անդին
կը լուսազարդուի թեւաւոր ճամբորդներու ծիրերով
Իր վերջին երազն էր ատիկա - անտէր
քալեց կաղալէն կաղալէն
կապոյտ անթացուպերով
- Ինք չգիտցաւ
Գ.
Ինք չգիտցաւ
թէ շատ բան չունէր աշխարհի վրայ
իր վարժութիւններէն զատ
Երբ ինքը մեռաւ
Հոյակապ դրութիւն մը սովորոյթներու
իսկոյն
իր հետ փուլ եկաւ
փլաւ
Դ.
Փլաւ
Ինքն իրեն յատուկ աշխարհ մը ունէր
Կեդրոնը ինք էր -
- աշխարհն արդէն ԱՅԴ պատճառով փլաւ
Ե.
- Աշխարհն ըսինք - այդ պատճառով փլաւ
- Արդէն պատճառ չի պակսիր
որ աշխարհներն ու Աշխարհն
օր մը չէ օր մը
փուլ գան կործանին
Հետեւաբար մենք բանաստեղծներս
պատրուակներ կը յօրինենք
այսպէս - խենդ ու խելառ -
մեր աշխարհները կանգուն պահելու համար
Զ.
Սեր աշխարհները կանգուն պահելու համար
Ձեր աշխարհները կանգուն պահելու համար
Բանաստեղծութիւններ Ա/ Զահրատ 9
ՏԱՌԱՊԱՆՔ ԵՒ ՄԽԻԹԱՐՈՒԹԻՒՆ
Ա.
Ծով - ծովու վրայ մեծ շոգենաւեր
Մեծ նաւերը շատ - մեծ նաւերը մեծ
Ծովն աւելի մեծ
Մարդ - ու մարդէն ներս մեծ տառապանքներ
Տառապանքը շատ - տառապանքը մեծ
Մարդն աւելի մեծ
Բ.
Դոյլ մը - դոյլ մըն ալ - ներսիդիս ջրհոր
Դոյլ դոյլ տառապանք քաշեցէք հոնկէ -
Ջուրը չի հատնիր - այս ինչ ջրհոր է –
Դոյլ մը - դոյլ մըն ալ
Գ.
Արեւլուն տեղ - պատուհանէդ
Տառապանքը ներս կը մտնէ -
Վարագոյրը վար առ հոգիս
Ու քնացիր - դեռ առտու չէ
Դ.
Հարուածներ կ’իջնեն
Ամէն մէկ հարուած բեկոր մը կ՚առնէ
Կը տանի քեզմէ
Ու դուն չես գիտնար
Տարուածներ կ՚իջնեն - կ՚իջնեն անընդհատ
Գոյութեանդ անձեւ մարմարիոնին վրայ -
Հարուածէ հարուած
Կը յղկուիս դուն - մինչել որ գիտնաս
Տառապանքներու պէս մշտանորոգ
Մուրճի հարուածներ կ՚իյնան մորթիդ վրայ
Դուն - որ ալ գիտես - գիտակից ժպտով
Կանգուն կը մնաս
Կը մնաս աղուոր արձանի մը պէս
Ապրելու պատրաստ
ԿԱՂԱՊԱՐ ԵՒ ՄԱՀ
Ա.
Թոդէք - թող կեանքս ապրիս անըմբռնելի կերպով Փոսը սօտ է – փոսը ուր ամէն ինչ կը կորսուի
Բահ բահ հող կը թափեն - հող չէ - մոռացութիւն է կը թափեն
Ու մինակ կը մնաս հողին տակ ինչպէս մինակ ես վրան
Բ.
Որդը - որ կը կրծէ անվերջ կը կրծէ
Որդը - որուն համար կը պարարտանան բոլոր մարդիկը
կը պարարտանան յոյսերով ցանկութիւններով կիրքերով Որդը - որուն պիտի երթամ օր մը ինքզինքս հրամցնել
Որդը - որ կը կրծէ անվերջ առանց գիտնալու թէ զով կը կրծէ
Որդը - որ բոլորին կը սպասէ նոյն ախորժակով
Գ.
Եկեր ես ճակատդ ոտքերուս քսելու
Ըսէ - ցարդ քանի սիրտ վիրաւորեցիր
Քանի երազ խորտակեցիր քու երազներդ խորտակուելէն ի վեր Խորտակեցիր – նորերն ալ խորտակելու ծարաւով
Քանի սպանդ տեսար – քանիներ սպաննեցիր -
Սպաննեցիր առանց քիչ մըն ալ դուն սպաննուելու
Եկեր ես ճակատդ ոտքերուս քսելու
ոտքերս աճեր են իրենց տիղմին
ուրիշին արիւնին մէջ
Դ.
ԵրկնքԷն կապուած դանակներ կան - դանակներ կան -
դանակներ կան
Ու մենք թափօր շնչաւոր դիակներու
կը փախչտինք մահապարտ
դանակներու տակէն
Եկուր կինս եկուր Էգս եկուր որ տակաւին մեր դանակը չինկած
մեր ծոծրակին վրայ մատներդ պտտին մարմնոյս վրայ մատներս մարմնոյդ վրայ
մարմինս մարմնոյդ վրայ մորթ մորթի
Երբ բաժնուինք ես իմ դուն քու մենք մեր հաճոյքը մեզի հետ
տանինք Եկար կինս եկուր Էգս եկուր
Ե.
Մենք յաւիտենական թիապարտները կեանքին
յաւիտենապէս յաւիտենականացած
Ինքնախաբէութեան մութին մէջ
Մութին մէջ ստուերացած առ յաւէտ
մենք կաղապարներ
ՊԱՏՐԱՍՏ
Պէտք էր յաղթել տեւականացած յոսալքման
Վարժիլ ապրելու առանց երազի - յաղթել -
Յաղթեցի
Ու հիմա հպարտ կանգնած մահուան սեմին
Կը սպասեմ - ոչինչ ունիմ կորսնցնելիք
Քանի որ մէկ անգամէն կորուսեր եմ ամէն ինչ
Պիտի չհասկնայ մահը թէ որքան երանելի է ան
Որ կը սպասէ իրեն առանց դեդեւումի
Համարձակօրէն -
Ներսիդին յոյսի փշրանք մ՚իսկ չպահած
Որ կը նայի նոյն անտարբերութեամբ
Մահուան ու կեանքին - կեանքին ու մահուան
ու չ’ափսոսար
Պիտի չուզէի «մահ»ն ըլլալ ու հանդիպիլ
արհամարհանքին այդ վիթխարի
այդքան վիթխարի - պիտի չուզէի -
Ես եղայ մահկանացուն
Մահանալու համար օրը օրին
Մահանալու համար մաքուր անաղարտ
Մերկացած ամէն կիրքէ տենչանքէ -
Պատրաստ
ՁՕՆ ԽԱՓՇԻԿ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԻ ՄԸ
ԳԱՆԿ
Տափակ ոսկորներ կ՚առնէ քով քովի
Կը Կարէ Գանկեր կը շինէ
Խօսէ կ՚ըսէ կը խօսին Լռէ կ՚ըսէ կը լռեն Խորհէ կ՚ըսէ կը խորհին
Խօսէ կ՚ըսէ կը խօսին Խօսէ կ՚ըսէ կը պոռան Լռէ կ՚ըսէ չեն լռեր Ազատութիւն կը պոռան
ՃԱՆԿ
Միայն կատուն չի ճանկեր
Ոչ ալ բախտը միայն
Ոչ ալ չեմ գիտեր ձեր որ սիրուհին
Ես
Ես ալ ճանկս կ՚անցընեմ ձեր զգեստներուն –
Դուք կը յառնէք
Ու կը մեկնիք Լուսաւոր -
Լուսաւոր մերկութեան մը մէջ -
Լուսաւոր
Եւ ազատ
Ու ճանկէս կախուած կը մնայ
Ցնցոտին Ձեր բոլոր բոլոր ամօթներուն
ՎԱՆԿ
Վանկ մը կրակին վրայ
Կրակին շուրջը մենք կերգենք ձայն ձայնի
Վանկը եփ կ՚ելլայ
Ձեռք ձեռքի կրակին շուրջը կը պարենք
Ու վանկը կ՚եռայ
Կը շոգիանայ
Երկինքը կը լեցուի գոյն գոյն վանկերով -
Մինչ մենք կը ժողվենք կեցած ուս ուսի
Ա եր արեւուն շողերովն օծուն ԶԱ եր զմրուխտէ
ՏՈՒ եր տպազիոն աւիշի գոյնով ԹԻՒՆ եր թափանցիկ -
Երկինքը կը լեցուի գոյն գոյն վանկերով
Քով քովի կանգնած երկինք կը նայինք
Մեր կապարի գոյն լուռ նայուածքներով
Մինչեւ որ գարնան անձրեւին նման
ԱԶԱՏՈՒԹԻՒՆԸ իջնէ մեր վրայ
ՑԱՆԿ
Մեր պաշտօնն է ժպտիլ դէմքերուն բոլոր
Որոնք կը նմանին խոշորացոյցի
Ու խնամով պահել աչքերը որոնք
Ուրիշին կը նային
Մեր պաշտօնն է բարեւել գլխարկները բոլոր
Որ անմահութեան ծովուն վրայ կը ծփան
Ու ողորմիլ նիհար ճայերուն որոնք
Կը մնան առանց թառի
Մեր պաշտօնն է յարգել կուռքերը բոլոր
Որ գերհաս թուզերու թափով կ՚յինան հողին
Ու մեծարել արիւնոտ սուինները որոնց
Ժանգը կ՚երեւայ երբ մեգի հային
Մեր պաշտօնն է ծալլել պարիսպները բոլոր
Որ կը ճմռթկին բարձրութեան բեռին տակ
Ու փչել քոսոտ կուրծքերուն մէջ որոնք
Պիտի մեծնան պարիսպի չափ
Մեր պաշտօնն է անսալ մեր ժամերը ճշդող ցանկերուն
Հաւատալ թէ կ՚ապրինք
Ու կանչել կանչել օրերը բոլոր
Որ նոյն կշռոյթով կ՚ընդլայնին կեանքի չափ
ՀՈՎՈՒՆ ԴԷՄ
I
Հովուն դէմ
Պզտիկ տղայ մըն է կեցեր արի
Կը նայի
Չի գիտեր
Թէ օր մ’ալ ինք
Ինչ հովերով տարուբեր
Պիտի տուայտի
Այս պզտիկ տղան արի
Որ խաղի համար կեցեր
Հովուն կը նայի
ՄԵԾ ՀՕՐՍ
I
Հովուն դէմ
Պահ մ՚ազատած անշարժութեան բիրտ լուծէն
Հեղ մը մէկ կողմ - հեղ մը միւս կողմ Ծառին ոստերը կ՚ոստոստեն
Հովուն դէմ
Վաղանցուկ երջանկութեան մը թափով
Տերեւները կը խաղան
Տերեւները կը պարեն
Լայնանիստ բունն իմաստուն
Որուն մորթը կոշտ Է կապեր տարիներու հովուն դէմ
Ներողամիտ կը նայի այդ հանդէսին
Որուն տարրերն իր ծեր լանջքէն են ծներ -
Ու կը կանգնի հաստատուն
II
Հովուն դէմ
Կը յիշէ
Թէ տարիներ առաջ երբ ինքն ալ նրբին
Ձողիկ մըն էր հազիւ թիզ մը հասակով
Ինչ կամքով էր մաքւսռեր
Զինք տապալել սպառնացող
Հովուն դէմ
Կը նայի
Մեծ հայրիկի մը գորովով - եւ հպարտ
Ան կը ժպտի հովուն դէմ
Հովը կ՚առնէ ա կը տանի այդ ժպիտը հեռուներն
Հոն ուր մարդիկ կը մարտնչին հովուն դէմ
- Երբ հանդիպի
Պզտիկ տղա մը արի
Որ խաղի համար կեցեր իրեն կը նայի -
- Անոր կը պատմէ գաղտնիքը տեւելու
Հովուն դէմ
III
Հովուն դէմ
Այս հովուն դէմ որ իր հետ սէր իր հետ երազ կը բերէ
Սիրահար զոյգ մ՚է նստեր
Յաւերժութեան կը նայի
Կը շարժի հովն ու տենչանքներ կ՚արծարծէ
Իրաններուն մէջ բերկրանքով սիրոյ հեւքով դողդոջուն
Կը ճողոպրի իրար փակած կուրծքերն անցք մը եթէ տան
Ու կը դառնայ կրկին ետ
Կը խարխափէ բորբ այտերուն շրթներուն վրայ հրդեհած -
Ու սիրակէզ մրմունջներով հծծիւններով գերարբշիռ
Խօլ յորձանքներ կ՚ուրուագծէ այդ գոյգին շուրջ սիրահար
Որ նստեր
Կ՚երգէ սիրերգ մը վաղեմի
Հովուն դէմ
Հովը երազ ու սէր կ՚առնէ այդ հին երգին վանկերէն
Ու սլացքով խօլարձակ
Կը ճախրէ լուրթ անհուններու ամենազօր ծարաւով
Կը թաւալի կը ծաւալի մեծադղորդ
Լախտերու պէս կ՚իյնայ վար
Տապալելու լեղի պատեր ու պատուարներ խստամբեր
Որ կանջատեն մարդը մարդէն - անողոք
Զայն գլուխ գլխի կը ձգեն
Իր մենութեան հետ դժնէ -
- Կը ճախրէ հովն երազկոտ
Իր հետ կ՚առնէ ու կը քշէ բեղմնափոշին ոսկեծիլ
ծաղիկներուն գունագեղ
Կը լեցնէ երանութեան ոսկիով
Անջրպետներն որ սիրավառ սիրտերն ի սպառ կը բաժն Յանդգնօրէն
Հովուն դէմ
Ու սիրակէզ մրմունջներու հծծիւններու նուագով
Հովն արբշիռ
Կը սուրայ վեր - նորէն վեր -
Ստեղնաշարն ի վեր առկայծ ոլորտներու սիրատենչ -
Նորէն երկինք ուր մութ ամպեր կը փախչտին ցանուցիր
Հովուն դէմ -
Ու կապոյտէն նոր թափ առած - կազդուրուած -
Օրհներգութեան պէս բարի
Կ՚իջնէ վար
Քաղցրամրմունջ տաղի մը պէս խաղաղութեան ու սիրոյ
Ու երբ յոգնած հանդիպի
Պզտիկ տղու մը արի
Որ խաղի համար կեցեր իրեն կը նայի
Անոր կը պատմէ հաճոյքը սիրելու
Հովուն դէմ
IV
Հովուն դէմ
Պեթոն շէնքերը կը կանգնին
Ամէնազօր մարդկութեան
Յաղթութեան իբր նշան
Հովուն դէմ
Որ կը փախի խուճապարար փողոցներէն քիւերէն
Որ իր խոյանքը կը փրկէ տանիքներէն վեր միայն
Թումբերն ի վեր բարձրաբերձ
մարդուն հանճարը կը ցցուի արձանին պէս յաղթապանծ
Հովուն դէմ
Իր որմերով պատուարներով հոյաշէն
Ու մետաղի կատակներով հաստափեստ
Սգուցուածքովն անոնց խրթին ամրակուռ
Շարժումներովն անոնց անվերջ կշռութաւոր եւ ահեղ
Մարդը կ՚երգէ իր յաղթանակն անկաշկանդ
Հովուն դէմ
Հովուն դէմ
Որ կը բախի խելացնոր այդ ձեռակերտ ժայռերուն
Որ կը փշռէ հոն մոլուցքն իր կատաղի
Ու կ՚իյնայ -
Բայց հակառակ գետնի տիղմին ու փոշիին ամբարիշտ
Կը բարձրանայ կրկին երկինք դէպի կապոյտն անապակ
Հոն երգելու ոսկեղէն փառքն անհուններու լուսաբիբ
Հոն պարզելու ներշնչարանն իր մաքուր
Մարդուն դէմ
Մարդը խոնջ
Կքած պէթոն ճիւաղներու սահմանէն ներս - հեւասպառ
Միօրինակ կշռոյթին տակ մետաղներու կուտակին
Գետնի տիղմին ու փոշիին մէջ անարգ
Մարդը խոնջ
Հովան ճակատն իր կ՚երկարէ քրտնաթոր
Կը չորցնէ քրտինքն աղտոտ - աղտոտ հոգին կը լուայ
Հովուն դէմ
Հովը շիթ շիթ քրտինք կ՚առնէ ու կը տանի հեռուներն
Հոն ուր կանաչը բնութեան կը տարածուի դեռ անեղծ -
Երբ հանդիպի
Պզտիկ տղա մը արի
Որ խաղի համար կեցեր իրեն կը նայի
Կը լռէ հովն իր ամէնէն վեհ լռութեամբն - ու տխուր
Ու մտազբաղ
Մտահոգ -
Հեռուներուն կը նայիմ
V
Աղաղակ մը
Կը բարձրանայ հովուն դէմ
Աղաղակ մը - Աղաղակներ
Աղաղակ մը
Կը ճեղքէ կուրծքը հովուն
Աղաղակներ կը բարձրանան
Հովուն դէմ
Քաղաքներէն մեծ ու փարթամ - աւաններէն գիւղերէն
Աղաղակներ կը բարձրանան ֊ երբ ահեղ
Պայթրւններով մեծադղորդ
համբեր կ՚իյնան
Ու կը ցանեն հոն հարն իրենց մահասփիւռ
Կը քանդեն մարդն իր երազին հետ ի սպառ -
Աղիողորմ աղաղակներ
Կը բարձրանան հովուն դէմ
Հովուն կուրծքին կը խրին
Ու կը վազէ հովն իր կուրծքէն վիրաւոր
Աննպատակ ոստումներով թալալուն
Մերթ կը սուզի սաղարթներէն վիթխարի
Մոռացումի մշտադալար ձառերուն -
Մերթ իր մարմինը կը զարնէ սարալանջէ սարալանջ -
Բայց տեւաբար կը լսէ ան թէ ինչպէս
Հազարաձւսյն արձագանգով
Աղաղակ մը - Աղաղակներ
Կը բարձրանան հովուն դէմ
Կանգ կ՚առնէ հովը նկուն
Երբ հանդիպի
Փոքրիկ տղա մը արի
Որ անտերունջ կեցեր է իր ապագային կը նայի -
Լուռ կը հակի բիբերէն ներս այդ պարզունակ աչքերուն
Կ՚արտասուէ հովը տխուր
Կը հեռանայ երերուն
Կը գտնէ լեռ մը բարձրաբերձ ձիւնապսակ կատարով
Ու կողին
Կը մխրճուի
Կը կասի հոն
Ինքնասպան -
Ինքնասպան
Մարդուն դէմ
ԳԻԾ ՄԸ
Գիծ մը միջոցին մէջ
երեք տարածութիւններուն մէջ
կը բարձրանայ վեր
վեր - կարծես ամպեր կը ծակէ կ’անցնի
վեր - հոն գիշերուան կը սպասէ կարծես
աստղ մը խլելու համար գիշերանց
նորածին աստղ մը աստղերուն մէջէն
Կը բարձրանայ վեր - կը բարձրանայ առաջ
շեղակի
ուղիղ գիծ մը
միջոցին մէջ
մեծ
Ու բազմաթիւններ կը հաւաքուին այղ գծին շուրջ
այդ գծին տակ
այդ գծին կողքին
Կը նային գծին ուղղութեամբ վեր
Նորութեան մը յուզումն իրենց մէջ
Իրենց աչքերուն մէջ որոնք կը շլանան
Իրենք կը զարմանան
Իրենք կ’ուրախանան երբ կը տեսնեն ուղիղ գիծը
միջոցին մէջ
կը ծափահարեն
Ու բազմութիւնները այրով կինով
մանչով աղջիկով
ծերով երիտասարդով
գիծն ի վեր բարձրանալու պատրաստ են
Ու բազմութիւններուն մէջէն
այն երեք տարածութիւններուն մէջէն ուր այդ բազմութիւնները
կ՚ապրին
կը յայտնուի մէկը մարգարէներու ծիրանին հագած
այդպէս փառաւոր
այդպէս ինքնավստահ
այդպէս զգեստաւորեալ գերապանծ փառքով
շարժուձեւերուն մէջ անառարկելիօրէն հեղինակաւոր ծամածռութիւններուն մէջ աւետաբեր խոստումով
կը յայտնուի մէկը բազմութիւներուն մէջէն
Ու բազմութիւնները իրենց ակնկալութիւններով արբշիռ
յափրացած սպասումէն
Կը հրեն կը հրմշտկեն ընտրեալն այդ ծիրանազգեստ
յետոյքին աքացիի հարուածներ կու տան
ոմանք քաջալերութիւն կը փչեն անութներուն տակ
ոմանք կը խարազանեն
Ու Մոնկոլֆիէի օդապարիկի մը նման
անիկա կը բարձրանայ ուղիղ գիծն ի վեր
միջոցին մէջ
երեք տարածութիւններուն մէջ
Ու բազմասիւնները համակերպած օր մը չէ օր մը անոր
ստրկանալու ցոյցեր կ՚ընեն
տօն կը տօնեն այրով կինով
մանչով աղջիկով
ծերով երիտասարդով
- ու կը ցրուին
Այդ «ընտրեալ»ը - ըսենք - այն ատեն առանձին կը մնայ գծին հետ կը մագլցի վեր
կը կարծէ թէ պիտի հասնի ամպերուն - այդքան միայն
մինչդեռ կը բարձրանայ աւելի առաջ
աւելի վեր
կը կարծէ թէ իր բանը գործն է հոն սպասել
մինչեւ գիշեր
ու նորածին աստդ մը որսալ աստղերուն մէջէն
տանիլ բազմութիւններուն որ զինք հոն ղրկեցին
մինչդեռ կը բարձրանայ միշտ աւելի վեր
աստղերէն անդին
ուր նորանշան տիեզերքի մը անհունին մէջ
կը մոռնայ բազմասիւնները որ զինք հոն ղրկեցին
Իր տեսողութիւնը կը թաթխէ տեսիլքներու հարստութեան մը մէջ
կը գինովնայ
Յանկարծ
- Արդէն ամէն ինչ յանկարծ կը պատահի արագութիւններու այդ
կարգուսարքին մէջ -
Յանկարծ
- արդէն ամէն ինչ յանկարծ կը պահատի մէկու մը համար որ
անպատրաստ է -Հետեւաբար յանկարծ
զինքն զգաստութեան կը կանչէ ձայնն իմաստութեան եւ ընտրեալը կը սթափի
պատասխանատուութիւններու բեռ մը շալկած ու կը տեսնէ գիծն հասեր է իր վախճանին
Երկիւղով լեցուած
իր զգայարանքները կը կարկառէ շրջապատին մէջ կ’ուզէ ասպարէզ տալ իր հասկացողութեան յանկարծ կը կծկուի ինքն իր մէջ ոզնիի մը պէս
Ու շուրջը կը հաւաքուին նոր բազմութիւններ
կը նային իրեն չնաշխարհիկ արարածի մը պէս կը նային իր անճարակ շարժուձեւերուն կը նային իր դէմքին ուրկէ զարմանք կը կաթի եւ իրեն անծանօթ միավանկ բառերով կը բացագանչեն
Այսպէս ակնթարթ մը դէմ դէմի կը մնան
ինքն ու բազմութիւնները այդ պրպտումին մէջ Յետոյ կու գայ վարժութիւնը գարնանային զեփիւռի մը
փաղաքշանքով
ու բազմութիւնները կը ցրոլին Մինչդեռ ընտրեալը կը գիտակցի
թէ անոնք ապագան են անոնց որ գինք գիծն ի վեր ղրկեցին
այրով ու կինով
մանչով աղջիկով
ծերով Երիտասարդով
հրելէն - հրմշտկելէն
Այն ատեն իր քով կը տեսնէ գերմարդը
մարգարէներու հինաւուրց պատմուճանը հագած Գերմարդ մը գերմարդերու հրաշքի ու հրաշալիքի աշխարհին
մէջէն Մեծ գանկով ու վտիտ սրունքներով
–Այս պատմուճանը –կ՚ըսէ– ես հագայ քեզմէ տասը սերունդ վերջ հագայ - որովհետեւ բազմութիւններ պահանջեցին որ հագնիմ Ինծի ըսին թէ օր մը պիտի գայ մէկը գուպարի եւ կռիւի
անհասկացողութեան եւ վայրագութեան կործանումի եւ քանդումի եպերելի աշխարհէ մը հոս Հագիր դուն այս պատմուճանը Նոյի օրէն մնացած ու եթէ հանդիպիս օր մը չէ օր մը մէկու մը որ նմանն է հագեր մօտեցիր անոր գութով գորովով մօտեցիր անոր ներողամտութեամբ մօտեցիր անոր մեծ եղբօր մը պէս անյիշաչար ու պատմէ անոր - որովհետեւ դուն միայն պիտի կարենաս խօսիլ
լեգուով մը զոր ինք կը հասկնայ – պատմէ անոր - որովհետեւ ան չի գիտեր -պատմէ թէ ինչպէս մենք
անոնցմէ տասը սերունդ վերջ երբ երկրագունդը անցաւ Ջրհոսի նշանին տակ
երբ գիւտերու դարաշրջանը ապրեցանք հիւլէներ փշրելով
այդ հիւլէին մէջ գտանք
սփոփարար գաղտնիքը յաւիտենական խաղաղութեան
Ու մենք հիմա անջատ անջատ
երեք տարածութիւներուն մէջ
մթնոլորտին մէջ որ կու տայ կարելիութիւնը
տարածութիւններուն մեր օդայած մեքենաներուն վրայ
անհատ առ անհատ մշտնջենական տեղափոխման հաւասարակշռութիւնը
կիրագործենք մեր առանձնութիւններուն վրայ քուանդաներու պէս
մագնիսացած
մեր ընտրեալը կը նշմարէ թէ հետզհետէ լպրծուն կը
դառնայ անգոյ մակերեւոյթը գծին
ուրկէ կը սահի վար
ուրկէ կը սահի ետ
Մոնկոլֆիէի հրդեհեալ օդապարիկի մը նման
վար
ետ
ճամբան ինքնիրեն բագմիցս կրկնելով պատգամը
գերմարդուն մագնիսացած
Ու բազմութիւնները կը հաւաքուին ստորոտը գծին
- այդ ուղիղ գծին որ դէպի Ապագայ տարաւ -
Ու բազմութիւնները կը կանչեն ուրիշ բազմութիւններ
որոնք կը կուտակուին
եւ աննման ցնծութեան մը մէջ
կ’երգեն միաբերան
Ընտրեալը վերադարձաւ
Մեծ աւետիս բոլորին
Ել ընտրեալը կը բացխփէ աչքերը
երազը աւարտած երազատեսի մը նման
մէկ երկու կը հազայ եւ իր հագագը կը մաքրէ եւ յարմարագոյն ձայնով եւ յարմարագոյն կերպով դիմախաղերով շարժուձեւերով կը պատմէ իր արկածախնդրութիւնը
լարուած մեքենայի մը պէս հաւատարմօրէն
Ու բազմաթիւնները մեծաշռինդ կը ծափահարեն
անգիտակ թէ ինչ կը ծափահարեն
անգիտակ թէ ինչու կը ծափահարեն ու երբ այլեւս կը ձանձրանան ծափահարելէ կը ցրուին անտարբեր
Մինչդեռ ընտրեալը տակաւին կը նայի
ծիրանի պատմուճանին մարգարէական Իսկ միջոցին մէջ
երեք տարածութիւններուն մէջ շեղակի կը բարձրանայ վեր
դէպի ապագայ
ուղիղ գիծ մը
պիրկ
Երկրին ընդերքէն արձակուած երկնասլաց նետի մը պէս
ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ԴԱՍ ՄԸ
Զահրատ Ա. - իշխան մեծազօր
Արքայ հիմնադիր զահրատեան տոհմին
Որ սուրով թուրով գահը բարձրացաւ
Չնայած որբին այրիին լացին -
Ու Զահրատ Բ. - յաջորդն արժանի
Իր հօր - անոր պէս քաջ արիւնարբու
Տարածեց անունն իր վեհ նշանին
Երկիրներ անդին - գերեց անթիւ ազգ
Գունդ գունդ կոյս աղջիկ բերաւ իրեն հետ
Մէկ մէկ անոնց հետ պառկեցաւ որդին
Զահրատ Գ. - Մեծ կոչուած իրաւամբ -
Մեծ որովհետեւ երկու տարուան մէջ
Բովանդակ երկիրն էգերուն բաշխեց
Այնպէս որ զերդ գահ Զահրատ Դ. ին
Ոզորէ շինուած աթոռ մը մնաց -
Չեմ գիտեր քանի Զահրատ այն օրէն
Այդ գահին վրայ նստան ու գացին
Իսկ ես այդ տոհմէն Զահրատը վերջին
Ոչ թագը տեսած - ոչ գահն իմ պապին
Եկեր եմ կ՚երթամ այսպէս - որու ինչ
ԳՈՒՆԱՒՈՐ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐ
ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿ
Մէկ երկու երեք չորս հինգ քայլ լայնքին
Մէկ երկու երեք չորս քայլ երկայնքին
Պզտիկ աշխարհ մը մեր ոտքերուն տակ
Տասնըութ քայլով շրջանն աշխարհին
ՍԱՀՄԱՆԱԿԻՑ
Նախ բաժակ զարնենք մենք իրարու հետ
Յետոյ զարնուինք սահման սահմանի
Ու խմենք ցմրուր
Հորիզոններու կենաց հեռակայ
ԿԱՐՄԻՐ
Բոլորս ալ կը սիրենք կարմիրը բոցին –
Մէկ մէկ քիչ Ներոն ենք արդէն բոլորս ալ
ԱՐՏԱՍԱՀՄԱՆ
Ով աղուորներ զոր սիրեցի անյուսօրէն –
գաղտնաբար Թեկուզ ըլլաք դուռ դրացի նոյն թաղէն
Արտասահմանս դուք էք
ԿԱՊՈՅՏ
Թէ կրնաս կապոյտը բացատրէ որդին -
Ոչ ծով է տեսեր - ոչ լիճ - ոչ երկինք
Ոչ ալ կապուտաչուի որդ մըն է սիրեր -
Դուք այդ կապոյտը ինծի հարցուցէք
ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹԻՒՆ
Իբրեւ թէ
Պէտք է եղեր սիրաբանիմ ձեզի հետ
Ազնիւ Տիկին
Անանկ յօդուած մը չկայ
ԿԱՆԱՉ
Երբ կանաչ փէշդ հագուիս
Հաւկիթէն նոր ելած
Ցախսարիկի կը նմանիս -
Մինչդեռ գիտեմ դուն երկչոտ եղնիկ ես
Անտառներու լոյս կանաչը սրտիդ
ԱՆՍԱՀՄԱՆ
Մէկ քայլ առաջ - մէկ քայլ ետ
Յետոյ պատրանքն յաւերժօրէն քալելու -
Չհասնելու սահմանին -
Յետոյ պատրանքն անսահմանին հասնելու
ՃԵՐՄԱԿ
Ձիւնէն - կաւիճէն ամպէն աւելի
Երբ ճերմակ ըսեմ
Ես քեզ կը յիշեմ
Ել աչքերդ սեւ
Զոր կը թափէիր
Հարսնութեան ճերմակ հագուստիդ վրայ
ՍԱՀՄԱՆԱԳԼՈՒԽ
Սահմանագլուխը անցանք
Հոն ալ մարդիկ նոյնքան խենդ
Կը կարծէինք որ տարբեր է - խաբուեր ենք -
Ըսին– դուք ալ նոյն խենդն էք
Կը կարծէին որ տարբեր ենք – խաբուեր են
ՍԵՒ
Բոլոր գոյները - լոյսերը բոլոր
- Սէրերը բոլոր -
Երբ վանես կեանքէդ
Ահա թէ քեզի սեւը կը մնայ
- Բարով գործածես -
ՆԱԽԱՍԱՀՄԱՆ
Գիտէի թէ պիտի դէմս ելլէիր դուն այս գիշեր
Գիտէիր թէ պիտի դէմդ ելլէի ես այս գիշեր
Ինծի քեզի մէկն ըսեր էր - այդ մէկն ով էր -
չենք գիտեր
ԴԵՂԻՆ
Բոլոր դեղինները հողէն կ’ելլեն
- Հասունցած հասկերն արտերուն
- Ոսկին մատիդ վրայ
Ու բոլոր դեղինները դէպի հող կ՚երթան
- Մազերը սա շուէտացի աղջկան
Կամ թէ Մինկը որ
Բրինձ կը ցանէ Եանկ-Ցէի ափին
ՍԱՀՄԱՆ
Կաւիճը ձեռքին
Գիծեր կը քաշէ մեր շուրջ զերթ սահման –
Իսկ ես քերթողի սպունգով խոշոր
Բոլոր գիծերը կը սրբեմ ի սպառ
ԲԱՐԻ ԵՐԿԻՆՔ
ՈՒՇ
Ոչ քեզի համար - եւ ոչ ալ ինծի -
Չկրցայ գրել Երիտասարդի խանդով կայծկլտուն
Սիրերգն ոսկեթել
Երբ դուռդ զարկի արդէն շատ ուշ էր
ՈՂԲ
Եկուր - ըսի - դէմս նստաւ ու երգեց -
Երազախառն երգ մըն էր
Զոր ես շատոնց չէի լսած կեանքիս մէջ –
Յետոյ լռեց - երկարօրէն դիտեց զիս -
Նայուածքներուն տակ կը գգայի թէ կը տաքնամ յամրօրէն -
Եկուր - ըսի - ձեռքէս բռնեց ու տարաւ -
Ճաճանչախառն տեղ մըն էր
Ուր ես շատոնց չէի եղած կեանքիս մէջ -
Հովեր քաղեց - ծովեր քաղեց - սէրեր քաղեց ափին մէջ
Ապագայի յոյսեր քաղեց երփներանգ -
Եկուր - ըսի ֊ բայց մեկնեցաւ անվերադարձ - ալ չեկաւ -
Քսան տարու կար չկար
ՈՉ
Ինծի հաճոյք մը պատճառել կ’ուզես - Ոչ -
Մշուշ կ՚իջնէ ծովուն վրայ - շոգենաւերը կը սուլեն –
Անդին ձուկ մը կը հեծկլտայ -
յետոյ նորէն
համոզելէն
Ինծի հաճոյք մը պատճառել կ’ուզես - Ոչ -
մշուշ կ՚իջնէ սրտիս վրայ - շոգենաւեր կու գան կ՚երթան –
Ոչ մը կտրուկ ու վճռական
Սեւ մուխի պէս կը բարձրանայ –
սակայն նորէն
յամառօրէն
Ինծի հաճոյք մը պատճառել կ’ուզես - Ոչ -
Շոգենաւեր կ՚երթան չեն գար - մինչ մշուշը կը թանձրանայ
Ու սեւ մուխ մը յամառօրէն
Կը կուտակուի մշուշին վրայ –
Ոչ մը դժնէ կ՚արձագանգէ
Յետոյ կ՚իջնէ ծովուն վրայ -
Հեռուներէն
Պզտիկ ձուկ մը կը հեծկլտայ
ԿԱՐԿԻՆ
Մէկ ոտքին ես - մէկ ոտքին դուն
Դուն անմատոյց կեդրոն լոյսի
Ես բոլորտիքըդ շրջանակ թափառուն
Ոչ վերջն յայտնի - ոչ ալ սկիզբն - իմ ճամբուս
Կը դառնամ յար
Ամէն րոպէ
Նոյնքան հեռու
- Սեւանջրպետ շառաւիղի մը չափ հեռու - ես քեզմէ
Սիրոյ կարկին Մէկ ոտքն անշարժ Միւսը խեղճուկ շրջանակ
ՎԱՅՐԵՆԻՍ
Բարեւ կ՚ըսէք - ձեր սիրտերը կը բանաք -
Ես վայրենի ոզնի եմ
Կը կծկուիմ - փուշ կ՚ըլլամ -
Ձեր սիրտերը կ՚արիւնին
Մէկը միւսէն լոյս երազներ կը խոստանաք դուք ինծի
Վայրի ժայռ եմ - ամառուան
Արեւներուն տակ եփած –
Ձեր երազներն ալ մորթիս պէս կը խանձեմ -
Կը վառիք
Անցնող գացող շոգենաւէն ձեռք թաշկինակ կը շարժէք
Վայրագ ծովն եմ ես ձեր տակ
Ջուրս ձեզի արցունք կ՚ընէք ու կու լաք -
Որպէսզի լաք - ու միայն լաք - ես ջուր ունիմ անսպառ
Ու կ՚երթաք –
Տառապանքիս հետն առանձին կը մնամ
Եւ աւելորդ բազմութեան մէջ մարդերու
Աչքերս զինքն յամառօրէն կը փնտռեն - չեն գտներ
Վայրագ ծովս - վայրի ժայռս - իմ վայրենիս - իմ ոզնիս
ԵԼԵԿՏՐՈՆԻԿ
Հազարումէկ բառ կայ հիմա ձեռքիս տակ
Ելեկտրոնիկ աղեղ եմ
Բառերէն բառ կը զատեմ
Յարմար բառը յարմարին քով ճարտարօրէն կը կցեմ
Թէ "երկինք"ն է
Կապոյտ կ’ըսեմ - ծաւի կ’ըսեմ - աստեղազարդ կամ լազուարթ
Իսկ թէ "հով"ն է
Խենթ հով կ’ըսեմ - մոլեգնած հով - փոթորկաշունչ - ամեհի
Բայց Երբ "դուն " ես
Բառ չեմ գտներ գովքդ հիւսելու - իմ անոյշ –
Ելեկտրոնիկ նոյնիսկ ըլլամ կը խանգարուիմ - կը կենամ -
Հազարումէկ բառ կայ թէպէտ ձեռքիս տակ
ՀԱՇԻՒԻ ՄԵՔԵՆԱՅ
Դուն հաշիւի մեքենայ ես
Հաշիւ կ’ընես - սա ես նա ես -
Ես ուրիշն եմ - ես երազն եմ –
Կը տեսնես
Թէ հաշիւ չես - մեքենայ ես -
Մէկ բան գիտես - գիտես սա ես -
Ես ոչինչն եմ - ամէն ինչն եմ –
Կ’ըմբռնես
Թէ մեքենայ չես - հաշիւ ես -
Թիւ թիւի քով կորած թիւ ես –
Իսկ ես սէրն եմ հաշիւէ դուրս –
Կը սիրես
Ես անհաշիւ զարնող սիրտն եմ -
Սա չեմ նա չեմ - բայց երազն եմ -
Դուն մեքենան ես անսխալ
Չես գիտեր
ՍԷՐ ՈՒ ԲՈԺՈԺ
Երբ դուն չկաս
Պարտէզիս մէջ
Սիրենին
Կը կենայ ծուռ - ճիւղերը կախ - սիրտը բեկ
Երբ դուն չկաս
Բոժոժենին
Պարտէզիս
Կը կանգնի լուռ - ճիւղերը կախ - ճիտը լերկ
Իսկ երբ դուն գաս պարտէզիս մէջ սիրենին
Իսկ երբ դուն գաս բոժոժենին պարտէզիս
Յանկարծ
Իրենց ճիւղերը կ՚ոլորեն բերկրանքով
Սիրենին որ ծառն է սիրոյ ծաղիկ ծաղիկ կը բացուի
Պտուղ պտուղ կը հասուննայ
Կ՚աղուորնայ
Բոժոժենին որ ծաղկի տեղ բիւր բոժոժներ կը բանայ
Զիս կանչելէն
Զիս կանչելէն
Նուագ նուագ կը ծածանի
Ոսկեբոժոժ կ՚օրօրուի
Իսկ դուն այնքան թարմ ես որ ես լալ կ’ուզեմ
ՄԺԵՂԻ ՀԱՇԻՒ
Երբ ամուսնացաւ
Կիկօ խորհեցաւ
Սենեակին մէջը որքան մժեղ կայ
Կէսն իրեն երբ գայ
Կէսն ալ իր կնոջ կ՚երթայ - կը կիսուի -
Բայց մժեղները - աշուն էր - շատցան
Ու հիմա նորէն
Մժեղը նոյնքան
Կին մալ աւելի
ԿԻԿՈՅԻՆ ԿԻՆԸ
Կիկոյին կինը բարակուկ դերձան
Ասեղին ծակէն անցնելու է
Կիկոյին կինը անյատակ մառան
Իւղ ըլլալ սանին մէջ եփելու է
Կիկոյին կինը շաքարի աման
Լեզու թափելու
Պոչ խաղցնելու
Առկայծ լամբարի պատրոյգին նման
Մարմրելու է
Կիկոյին կինը տաքուկ վառարան
Գիշերէ գիշեր աղուորնալու է
ԿԻԿՈՅԻՆ ՏՈՒՆԸ
Կիկոյին տունը թիթեղէ վանդակ
Կ’ըսես արեւուն տակ պիտի հալի
Կիկոյին տունը ծակոտկէն նաւակ
Կ’ըսես ջուր կ՚առնէ - պիտի ընկղմի
Կիկոյին տունը ճաթած պղպջակ
Կ’ըսես այսօր կայ - վաղը կ’անհետի
Լոյսը կը մարի
Շուխը կը հատնի
Տանիքին թառած զոյգ մը խենդ տատրակ
Հիմա անոնց հետ կ՚ելլէ կը թռի
Կիկոյին տանը սիրոյ պահպանակ
Կ՚երերայ սակայն պիտի չփլի
ՏՈՒՆԸ
Աղաւնիներ բոյն կը շինեն տանիքէն ներս կիսափուլ
Կղզիին ամէնէն հին տանը
Մերն է
Պատշգամին ճեղքերէն դուրս խոտեր ծաղիկ կը բանան
Կղզիին ամէնէն նոր սէրը
Մերն է
ՉԱՐ ԲԱՆԵՐ
Գացէք ըսէք չար բաներուն որ չըլլան
Որ չըլլայ թէ պատահին
Կամ երբ ըլլան հեռու մնան մեր այս պզտիկ աշխարհէն
Համն ու հոտը խաթարելու չհասնին
Չար բաներուն բարեւ ըսէք մեր կողմէն
Ըսէք գիտենք թէ անոնք կան ու միշտ կրնան պատահիլ
Ըսէք գիտենք թէ կրնան
Օր ցերեկով մութ գիշերով յանկարծակի գալ մեզի
Բայց դուք ըսէք չար բաներուն որ չըլլան
Որ չըլլայ թէ պատահին կամ երբ ըլլան հեռու մնան մեր այս պզտիկ աշխարհէն
Քանի որ դուք չէք գիտեր ինչ
Քանի անոնք չեն գիտեր ինչ
Սէր ու սիրով
-Մերթ կենսուրախ - շաղ ու շողով
-Մերթ յուսաբեկ - ահ ու դողով -
Շիւղ շխղի
Շիներ ենք մենք մեր աշխարհը լոյս օրերու հիւրընկալ -
- Պզտիկ աշխարհ մը որ հազիւ հագ կրցեր է պարտկել
Մեր պզտիկ կեանքն ու մեր անդորրը ջերմիկ -
Այս բոլորը գացէք ըսէք չար բաներուն - եւ ըսէք
Որ չըլլայ թէ պատահին -
Երբ պատահին հեռու մնան մեր այս տաքուկ երդիքէն
Համն ու հոտը խաթարելու չհասնին
ՓՈԽԱՐէՆ
Տայի ինչ որ ուզէիր
խանդ ուզէիր առ ըսէի - ծովու չափ -
Խանդաղատանք - պարուրէի քեզ անսահման գորովով
Լոյս ուզէիր - ոտքիդ տակ
արեգակներ շարէի
Խաղաղութեան թէ ցանկայիր - Երկինքէն
հազարումէկ ծիածանով անցքիդ կամար կերտէի
Տայի ինչ որ ուզեցիր
Ինչ որ կրնաս դեռ ուզել
Յոյս ուզէիր - երազ - պատրանք ֊ ինքս լեցուն եմ այնքան
Որ ոչ թէ քեզ այլ տիեզերք մը յորդելու կը բաւէ
Առ ըսէի - որքան կ’ուզես - որքան կրնաս - աւելի -
Փոխարէն
Ազատութիւն - ազատութիւնս տայիր
ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ
ԶԱՐՄԱՆԱՀՐԱՇ
Օր կ՚ըլլայ
Ես եւ ինքս ձեռք ձեռքի
Անօրինակ փնտռտուքի մը կ’ելլենք -
Ու ծալքերուն մէջ էութեանս անպարփակ Ինքնութիւնս կը պեղենք
Միօրինակ տարազներու յաճախանքէն ձանձրացած
Օր մ’ալ մենք
Բազմերեսակ ինքնութիւնս ճանչնալ կ’ուզենք մարդկօրէն
Դիւրին չէ -
Անջրպետին մէջ մոլորակ քարկոծելու չի նմանիր -
Ինքնութիւնս այնքան խոր է - այնքան խիտ
Որ ձեր գիտցած տիեզերքին սահմաններէն կը յորդի -
– Երկինքն ի վեր դուք ի վերջոյ քանի հատ աստղ կը համրեք
Մինչ եթէ
Երբ օր ըլլայ ու - դուք ձեզի - ձեր ինքնութիւնը պեղէք
Ինչքան արել կը գտնէք հոն - քանի քանի տիեզերք -
Չէք գիտեր ինչ հարուստ էք
Ես եւ ինքս ել դուք եկէք - ձեռք ձեռքի -
Մեր էութեան խառնարանին մէջ անծիր Զարմանահրաշ փնտռտուքի մը ելլենք
ԱԼՇԻՄԻ
Ձեր սէրերը բերէք ինծի - տարբաղադրեմ եւ ըսեմ
Որքանը տենչ - որքանը յոյզ է անոնց
Ըսեմ որքան գոհողութիւն
Կամ ինչ չափով գորով ու գութ գուրգուրանք կայ անոնց մէջ
Սէր կը չափեմ - սէր կը կշռեմ - գործս է աս
Բերէք ինծի ծեր սէրերը ֊ ես մասնագէտ մեկնիչ եմ -
Եթէ սէրեր ունիք հինցած
Կամ նոր սիրել էք սկսած
Բերէք քննեմ - կշռեմ չափեմ
Ու ըսեմ
Որքանն իրաւ - որքանը սուտ է անոնց
Կամ թէ որքան պատրանք ու յոյս
Որքան տարփանք
Որքան նախանձ ու դառնութիւն
Կամ ինչ չափով ատելութիւն կայ ձեր սիրոյն մէջ թաքուն
Օն - քաջ Եղէք - մի վախնաք -
Ձեր սէրերը բերէք ինծի - տարրալուծեմ անսխալ
ՀԱՄԱՌՕՏ ՔԵՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
Ես վերջակէտն եմ որմէ վերջ ամէն բառ
Գլխագիրով կը սկսի
Ու ես նորտոդն եմ որմէ վերջ ամէն կեանք
Երջանկութեան կը նայի
ԲԱՐԵՒ
Բոլորէն հեռու
Դաշտի մը մէջտեղ միայնակ բուսած
Ծառի մը շուքին
Կռնակս հողին անկեղծ գորովին
Յանձնած կը նիրհեմ
Դաշտի մը մէջտեղ այսպէս միայնակ
Հեռու բոլորէն -
Յետոյ կ՚երազեմ -
Ու կոպերէս ներս կը խուժեն յանկարծ
Անուններ - դէմքեր - դէմքեր - անուններ -
Դէմքեր անանուն
Անդէմք անուններ -
Շարք շարք կոպերէս ներս կը թափանցեն
Արթուն կ՚երազեմ -
Դաշտի մը մէջտեղ իբրեւ թէ մինակ –
- Հեռու բոլորէն -
Կը կանգնիմ նորէն
Ու մնաս բարով կ՚ըսեմ սիրալիր
Դաշտի մը մէջտեղ միայնակ բուսած
Ծառին գովաստուեր -
Ու քայլերուս տակ գորովն յորդահոս
Խոտին ու հողին –
Կ՚երթամ աննահանջ
Կ՚երթամ գրկաբաց
Թեւերուս մէջտեղ գրկելու նորէն
Դէմքեր - անուններ - անուններ - դէմքեր
Անդէմք անուններ
Անանուն դէմքեր -
Ու կը փսփսամ աղօթքի մը պէս
- Բարեւ ամէնուն
ԱՅՍՊԷՍ ԱՄԷՆ ԱՌԱՒՕՏ
Սյսպէս ամէն առաւօտ
Հրաժեշտ կառնեմ կը բաժնուիմ ես ինձմէ
Տանս դուռը երբ կը փակեմ ետեւէս
Գիտեմ թէ
Եսս ներսն է - եւ ամէն քայլ զիս կ՚անջատէ իմ եսէս
Այսպէս ամէն առաւօտ
Հրաժեշտ կ’առնեմ կը բաժնուիմ ես ինձմէ -
Կը խառնուիմ ուրիշներով շինուած հսկայ ծովուն մէջ
Ու կը տեսնեմ - պատուհանին ետեւէն
Եսս կեցեր զիս կը դիտէ մտատանջ
Իսկ ես ամէն առաւօտ
Կ՚երթամ ձուլուիլ ուրիշներով շինուած հսկայ ծովուն մէջ
մինչդեռ եսս պատն երեսին նստեր կու լայ ետեւէս -
Հրաժեշտ կ՚առնեմ կը բաժնուիմ ես ինձմէ –
Առաւօտուն - ես մանաւանդ առաւօտուն դժբախտ եմ
ԼԱՑ
Ուրիշներէ վեր - անոնցմէ տարբեր
Չըլլալու համար
Ուրիշներու հետ - ճիշդ անոնց նման
Ուզեցի ըլլալ
Ուրիշներուն պէս - անոնց հաւասար
Չկրցայ ըլլալ
Ուրիշներէն վար - միշտ անոնց շուքին
Լալ կրցայ միայն
Լաց որ ես կու լամ - ինծի համար չէ
Ուրիշին համար
ՎԱՀԱՆ
Վահան մը լոյս
Վահան մ՚աննիւթ - զուտ գաղափար - բորբ հաւատք
Հպարտ բռներ եմ կուրծքիս
Լուտանքներուն դէմ մոլեգնած աշխարհին
Դարանակալ խժդուժութեան դէմ անզուսպ
Մինչ մայթերէն - իբր թէ
Հանդարտօրէն կը քալեմ
Երազատես սուրբի նման անտարբեր -
Իսկութեան մէջ ես կուրծք կու տամ հազարումէկ հարուածի
հազարումէկ թշնամանքի ու դաւի -
Երբ հանդիպիք դուք ինծի
- Թշնամի թէ բարեկամ -մէկուն վրայ այս քաղաքին փոշեպաճոյճ մայթերէն -Մր կարծէք թէ մինակ եմ
անապաւէն - անօգնական - կամ անզէն -
Դուք որ - օտար - չէք նշմարեր հարկաւ վահանն իմ զօրեղ –
Վահան մը լոյս
Վահան մ՚աննիւթ - զուտ գաղափար - բորբ հաւատք
Զոր հպարտ
Կուրծքիս վրայ դրօշի պէս կը բռնեմ
ԱՄԱՌՆԱՅԻՆ
Օր մըն ալ
Հինգ յիսունի շոգենաւը առանց ինծի պիտի մեկնի
Կամուրջէն Դուք խոնջած
- Ծրար ծրար ձեր մէկօրուայ քրտինքներով բեռնաւոր –
Յամր ու դանդաղ
պիտի կորիք իմ աչքերէս
ծովն ի վեր
ես
Հինգ յիսունի
եօթնուկէսի ութը տասնի ու բոլոր միւս
շոգենաւերն յօժարակամ փախցուցած
Թափառական
պիտի մնամ
Կամուրջին վրայ - Կամուրջին հետ
պիտի հսկեմ -
կէս գիշերուան մառախուղին գիրկս բաց
-Ու խոնջած
Երբ դուք պառկիք
ու քուն մտնէք ինքնամոռաց
հեշտանքին մէջ թմրութեան
ես - ձեր տեղ -
Պիտի մէկ մէկ համրեմ հաշուեմ
երկնի աստղերն անհաշիւ
Ամէն մէկուդ
աստղ մը ղրկեմ լուսափետուր
որպէսզի
Անոր լոյսով
ձեր ու բոլոր ձերիններուն ապագայի
երագները զարդարէք -
Օր մըն ալ
Պիտի տեսնէք հինգ յիսունի շոգենաւին չկամ ես -
ԻՒՂ
Դուք բոլորդ ծով - փոթորկոտ ու մեծ
Ես այդ ծովուն մէջ
Ես այդ ծովուն մէջ իւղի մը կաթիլ
Այլատարր ու խորթ
Ես իւղի կաթիլ
Երազկոտ ծփուն մակերեսն ի վեր
Դուք բոլորդ ծով - փոթորկոտ ու մեծ -
Ծովը սրտիս մէջ
ԼԱՐԱԽԱՂԱՑԸ
Անջրպետի լարախաղացն եմ
Կը նայիք ամառ գիշերով
Հրթիռ մը կը հեծնեմ լուսափետուր
Ու աստղէ աստղ կ՚ոստոստեմ
Կամ գիսաւորի մը պոչին կառչած
Մղոններ կը կտրեմ
ակնթարթի մէջ
Ու երբ վստահ ըլլամ
թէ բոլորդ հիացած էք
ու բոլորդ հիացումէն յագեցած
Վերջին խոնարհութիւն մը կ’ընեմ
լուսնին վրայէն
Յետոյ կ’իջնեմ վար - երկիր
Գլխարկս կ’երկարեմ ձեզի - պաղատագին
Իմ կորսուած մարդկութիւնս կը մուրամ
ՈՉ
Ես ոսկեմատ դերձակ եմ -
Ձեր սիրտերն երբ այդքան շատ
Սէր պարփակել չկրնան
Չդիմանան ու պատռին –
Կարեմ կ՚ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Ես յաւակնոտ գրչակ եմ
Կարօտ կ’երգեմ - սէր կ’երգեմ
Ձեր աչքերէն յայտնի է
Հազարումէկ տենչ ունիք
-Գրեմ կ’ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Վարաետորդի ստահակ եմ -
Սէր կ’առնեմ - յոյս կը ծախեմ -
Երբ ամէն ինչ չորցեր է
Ու պէտք ունիք պատրանքի -
ճարեմ կ’ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Ես պատմութեան ցուցակ եմ -
Օր կ՚ըլլայ Ետ կը նայիք
Հին սէրերով կ՚օրօրուիք -
Շատ են - մէկ մէկ չէք յիշեր
Շարեմ կ՚ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Ես քմահաճ վտակ եմ
Կը հոսիմ ուր որ ուզեմ -
Բոցեր ալք ալք մեծնալէն
Երբ ձեր սրտին գան հասնին
Մարեմ կ՚ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Ես - լրջութեամբ յագեցած
Ձեր օրերուն - կատակն եմ -
Երբ աշխարհը մութ տեսնէք
Ոստոստելէն կը վազեմ
Կը խոնարհիմ ձեր առջեւ
Պարեմ կ՚ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Պատրաստակամ շարժակ եմ -
Ձերն ըլլալէն ձանձրացած
Երբ կանգ առնէ սիրտն - անզօր
Բաբախելէ երբ դադրի -
Լարեմ կ՚ըսեմ - ոչ կ՚ըսէք
Բանաստեղծութիւններ Ա/ Զահրատ 14
ՔԱՐ
Ա.
Քարը - որուն վրայ կը կոխէք կ՚անցնիք
Քարը - որուն վրայ կը թքնէք
Քարը
զոր կը նետէք իրարու գլխուն
լուտանքի տեղ
անէծքի պէս
Այդ քարը կ՚առնեմ գուրգուրանքով
սենեակս կը տանիմ -
կը ծնրադրեմ առջին
ու կ՚աղօթեմ
Բ.
Քար - իմս - իմ քարս - քար
քար սրտիս - քար երեւակայութիւններուս քար - անկարելին - քար - անդրդուելին -
քար - իմս - իմ բաժինս - քար
Գ.
Կոխեցէք քարերուն վրայէն անցէք
Քարերուն վրայէն քարէ քար ցատկեցէք
Դիտեմ կարաւանները կենսուրախ
Դիտեմ կարաւանը հաստատաքայլ
եւ - սպասեմ հոս անվաղորդայն
քարացած - ես
Անցէք բարեկամներ կոխոտելով անցէք
Ես ինքս քար - քար
Դ.
Ու քարերն ինչ են որ ձեզի համար
Դուք կը նետէք զանոնք ես կը հաւաքեմ
Ե.
Կ՚աղօթեմ
Կը ծնրադրեմ արջին
այդ քարը զոր կ’առնեմ գուրգուրանքով
Քար
որ անէծքի պէս
լուտանքի տեղ
կը նետէք իրարու գլխուն
Քարը - որուն վրայ կը թքնէք
Քարը - որուն վրայ կը կոխէք կ՚անցնիք
Քար - իմս - իմ քարս - քար
ԼՈՒՍՆԱՐՇԱՒ
Այսքան դրամ ծախսել մսխել չէր արժեր
Ելան գացին որ ինչ տեսնեն - քարով քար
Այդքան շատ քար
- Հեղ մը ձեր շուրջը նայեցէք -
Հոս ալ կար -
Այսքան երազ մսխել վատնել չէր արժեր
ԱՂՕԹՔ
Բոլորին
Թող բոլորին օրհնութիւներն աւիշի պէս գան սրսկին
Սէզին վրայ սա ազազուն որ Զահրատ
Զահրատ ըլլալ կը յաւակնի պարզապէս
Թող բոլոր հին օրհնութիւններն այո, սէզին վրայ կաթկթին -
Որովհետեւ ծանր է վիշտը որ սա պահուս կը սպառնայ
Ու այդ սէզը եթէ նոյնիսկ
նոյնիսկ Զահրատն ալ ըլլայ
կը փտի -
Թող բոլորին օրհնութիւններն իջնեն
իջնեն մորթիս վրայ
Ու այդ էջքին
այդ էջքին մէջ համաչափ
Ես մաքրոփմ գարնանային անձրեւներու պատրանքով -
Ու բոլոր
Անոնց առջեւ որոնց իմ նոր երազներս կը պարտիմ
Կենամ մաքուր
մաքրամաքուր
ու թափանցիկ շքեղութեամբ մը կանգնիմ -
Մեղքերուս
Արատն ու մուրը թող ցնդի
թող անհետի ձեռքերէս որ յանդգնիմ ձեռքդ բռնել ու մատներս
ու մատներդ ընդելուզել - ու նայիլ ու լուռ նայիլ աչքերուդ մէջ - ու ժպտիլ
Բոլորին
Բոլոր անոնց որոնք սիրելն ու տառապիլն
ու տառապիլը գիտեն
Թող օրհնութիւն իջնէ շիթ շիթ -
շիթ շիթ թափի ու թող սրսկի մանաւանդ
Սեզին վրայ սա ազազուն որ ես եմ
ՀՐԱԺԵՇՏ
Հրաժեշտ երգերուն
Ու գրչին -
Հրաժեշտ բոլորին
Բոլոր հին ադուոր սէրերուն հրաժեշտ
Հրաժեշտ շէնքերուն
Շէնքերուն միջեւ մութ փողոցներուն
Մութ փողոցներուն դեգերող մարդուն
Մարդուն երագին
Եւ առանձնութեան
Հրաժեշտ բառերուն
Բառ առ բառ շինուած խելառ խօսքերուն
Ու հրաժեշտ ձեզի
Բառերու ծարաւի ձեր լոյս աչքերուն
Ամէնուն հրաժեշտ -
Հրաժեշտ ինծի
ԻՐ ԱՉՔԵՐԸ
Ա
Համբուրելով համբուրեցէք
Այդ սեւ աչքերը որոնցմէ խանդաղատանք կը ծորի
Ու սիրելով սիրեցէք
Այդ թարթիչներն որոնք թել թել ձեր շրթներուն կ՚երկարին
Գինովնալով գինովցէք
Երբ այղ աչքերը կը խօսին ձեր աչքերուն հետ միայն
Այո, պսպղուն սեւութեան դէմ պահ մը ամէն չափ մոռցէք
Հիանալով հիացէք
Բ
Զարմանալով զարմացան
Այդ սեւ աչքերն երբ զիս տեսան իրենց փայլին ծնրադիր
Ու յուզուելով յուզուեցան
Այդ թարթիչներն որոնք թել թել թրթռացին թարթափուն
Զարմանալով զարմացան
Ու ճաճանչներ իրար անցան իր բիբերուն մէջ խռով
Մինչդեռ պատմել կ՚ուզէի թէ զիրենք որքան կը սիրեմ
Չիմանալով չիմացան
Գ
Իր աչքերը Ոչ ըսին
Խաղաղ կ՚երթար ան իր ճամբէն երբ յանկարծ
Մանիշակի մը պէս սէրս երկարեցի քայլերուն
Իր աչքերուն հաւանաբար խիճի նման երեւցայ
Կից մը տուաւ անտարբեր
Իր աչքերը Ոչ ըսին
Երկարօրէն երազներս պատմեցի
Այդ բիբերէն ներս թափանցել կը կարծէի պատմելով -
Պուտ մը գորով պուտ մը թախիծ - յետոյ մերժում մը դժնէ
Իր աչքերուն պատուարի պէս կանգնեցաւ
Իր աչքերը Ոչ ըսին
Երազներս բոլորը մէկ ահա այսպէս մարեցան -
Սիրտս չեղաւ որ իր աչքերն արցունքը ինչ է սորվին
Հետեւաբար անդին դարձայ երբ լացի
Ան իր աչքերն առաւ - ի սպառ հեռացաւ
Դ
Իր աչքերը մոռցայ կ’ըսեմ հովերուն -
Եթէ գիտնամ թէ հովն իսկոյն
Պիտի երթայ
Ականջն ի վար հովու ձայնով փսփսայ
Թէ Զահրատը փոփոխամիտ
Մոռցեր է գինքն ու իր աչքերը շատոնց
Իր աչքերը մոռցայ կ’ըսեմ ամէնուն
Որ չնէլայ թէ սրտին խորը դառնութեան բիծ մը մնայ
Երբ յիշէ
Թէ ես Զահրատ իր աչքերուն կարօտն ունիմ տակաւին
Իր աչքերը մոռցայ կ՚ըսեմ հովերուն –
Մինչդեռ բաւ է որ հպանցիկ
Զեփիւռ մը գայ դպի մորթիս
Ու ճանչնայ
Թէ ես Զահրատ իր աչքերուն կարօտն ունիմ սոսկալին
Եթէ գիտնայ
Սրտին խորը կարեկցութիւն մը կ՚արթննայ - ով գիտէ –
Գուցէ զղջում մ՚իր բիբերը կը տանջէ
Ու գադտնօրէն ան իր Զահրատը կու լայ -
Այդ թարթիչներն ոչ մէկ արցունք մինչդեռ պէտք չէ որ թրջէ
- Իր աչքերը մոռցայ կ’ըսեմ բայց սուտ է
Ե
Իր աչքերը պիտի գան
Երբ իմանան թէ ես Զահրատ իրենց գեղին գովաբան
Անասելի տենչերու մէջ տարուբեր
Իր աչքերովն իր աչքերովն իր աչքերովն եմ լեցուած
Երբ իմանան իր աչքերը պիտի գան
Իր աչքերը պիտի լան
Երբ գան տեսնեն թէ ես Զահրատ իրենց լոյսով սիրավառ
Անմեկնելի տենդերու մէջ տոչորուն
Իր աչքերէն իր աչքերէն իր աչքերէն եմ խանձած
Երբ գան տեսնեն իր աչքերը պիտի լան
Իր աչքերը պիտի տան
Երանութիւնն անհնարին զոր ես Զահրատն անարժան
Անպատմելի ձանձրոյթին հետ առանձին
Որոներ եմ հայցեր ի զուր իր աչքերէն խանդաղատ -
Իր աչքերը երանութիւն պիտի տան
Հակառակ
Այն սեւ գծին որ մեր միջեւ բաժանման պատն է անանց
Հաւատալով կը հաւատամ թէ նորէն
Իր աչքերուն հետ նոյնացած պիտի տեսնէք օր մը զիս
Պիտի նայիք այդ աչքերուն անհունօրէն աղուորցած Թարթիչներուն որոնք թել թել սիրասարսուռ կը դողան
Ու պիտի
Ձեր աչքերուն թերահաւատ պաղութենէն ամչնաք
Հակառակ
Այն մերժումին որ գինքն այնտեղ ու զիս այստեղ քշելէն
Անջատելով անջատեց
Մեր անուններն իրարմէ -
Յամառօրէն կը հաւատամ թէ նորէն
Իր աչքերուն հետ նոյնացած պիտի տեսնէք օր մը զիս
- Աչքերուն հետ անհունօրէն աղուորցած ֊
Ու պիտի
Երանութիւնը գուշակէք լոյսին նման մարմնացեալ
Որովհետեւ երանութիւն մը կը շողայ համասփիւռ
Այդ աչքերովն երբ սիրէ
ՄԱՅՄՈՒՆ
ՄԱՅՄՈՒՆ
Մայմուն որ կ’ըսեմ կապիկ չկարծէք
Տան սեւ փիսիկին անունն է
Փիսիկ որ կ’ըսեմ աղուոր չկարծէք
Աշխարհիս ամէնէն տգեղ կատուն է
Սեւ է որ կ’ըսեմ սեփսեւ չկարծէք
Սեւութեանը մէջ աչքերը դեղին են
Դեղին որ կ՚ըսեմ արել չկարծէք
Արելը մէկ է - աչքերն երկու են
Երկու որ կ՚ըսեմ զատ զատ չկարծէք
Երկուքին խորն ալ երազը մէկ է
Երազ որ կըսեմ մեծ բան չկարծէք
Մարդու մը կողմէ սիրուիլն է
Բանաստեղծութիւններ Ա/ Զահրատ 15
ՆԻՆԱ
ՄԵԾ ՀՕՐԱՔՐՈՋՍ ՅՒՇԱՏԱԿՒՆ
Ութսուն տարու էր ան
Երբ այս երգը կ՚երգէր
Ու մենք միշտ պատրաստ էինք ծաղրելու
Կը ծիծաղէինք
Միշտ պատրաստ էինք ամէն բան մերժելու -
դեռ ոչ մէկ յիշատակ ունէինք պատմելիք –
թէ յիշատակներն որքան կը յագեն
չէինք գիտեր
Մինչդեռ ութսուն տարու էր ան երբ կ՚երգէր -
Ձայնին մէջ - երգին մէջ - աճապարանքը կար
երթալու դէպի ետ
ուր ինք մանկամարդ աղջիկ տակաւին
- լոյս օրեր ապրելու տենչն աչքերուն մէջ
մանտոլինին վրայ մատնահարելէն
կ՚երգէր իր մուտքը կեանքի սեմէն ներս
Այս այն տարիքն էր ուր շրթներ կը դողդղան
կը սիրեմ ըսելու անորոշ վախէն –
ուր ամէն աղջիկ հայրն ու մայրը մոռցած
պատրաստ է մեկնելու խոստումի մ՚ետեւէն
Իսկ մենք ուրախ էինք ամէն երգ ծաղրելով
Երբ ութսուն տարու էր ու կ՚երգէր մեղմօրէն –
դեռ ոչ մէկ անցեալ ունէինք յիշելիք –
թէ ետ չեն դառնար օրերն երբ երթան
չէինք գիտեր
Տարիներ հարկ եղաւ որ անցնին արագ
Որ երբ այդ երգն այսօր դիպուածաւ լսեմ
Աչքերս բոլորէն անդին դարձուցած
արտասուեմ գաղտնօրէն բոլոր անոնց համար
որոնց կեանքն անցաւ կարօտովն այն երգին
զոր անոնք - ինծի պէս –
չկրցան երգել
ՄԱՀԱԳՐԱԿԱՆ
Օգոստոսի արեւին տակ ու հովուն տակ հիւսիսի
Շոգեմակոյկ մը նստած
Հաճի Լեւոնը գնաց
Եւ անոնք որ ծովափէն
Ծովն ու ծովուն փրփուրները դիտեցին
Խօսք մէկ ըրած խորհեցան -
Կարգը մեգի քիչ մը եւս մօտեցաւ
Հաճի Լեւոնը տարին -
Ամէն ինչ էր բայց ամէն ինչ ըլլալէն ալ աւելի
Իր դարի մօտ տարիներուն հաշիւով
մեր բոլորին երաշխիքն էր մահուան դէմ
մինչդեռ հիմա կարգը մեգի քիչ մը եւս մօտեցաւ
մէկ քահանայ չորս մահակիր դագադ մ՚անշունչ փայտի պէս
Շոգեմակոյկ մը դրին
Ու ծովն ի վար նաւարկելէն
Հաճի Լեւոնը տարին
մինչ անոնք որ տեսան - լացին - չլացին -
Զգացին թէ կարգը իրենց քիչ մը եւս մօտեցաւ
Օգոստոսի արելին տակ ու հովան տակ հիւսիսի
ԵՐՋԱՆԻԿ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԸ
Բանաստեղծ եմ երջանիկ -
- Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Զիս կ՚ընդունին գրկաբաց
Ժպիտներուն ամէնէն քաղցրն իրենց դէմքին կը շողայ-
Երջանկութիւնն այս է կ՚ըսեմ ես ինծի -
- Որ դուռը կամ որուն դուռը որ զարնեմ
Կռնակի վրայ կը բացուի
Ասպնջական երգ մը կ՚իջնէ հոգիիս մէջ մեղրի պէս -
Ամէն մէկ դուռ մտերմօրէն կը բացուի
Ամէնէն տաք բարեւներով կ՚արծարծի հուրը սրտիս
Ու կը մոռնամ ինչու եկայ - ինչու այս դուռը զարկի
Երջանկութիւնն այս է կ՚ըսեմ համոզուած
Բանաստեղծ եմ երջանիկ -
Եւ այս գիշեր երբ բոլորուիք դուք սեղանին շուրջ ճաշի
Երբ առօրեայ ձեր հոգերէն ձերբազատ
Մանրէք շերտը թարմ հացին -
Սպաս մըն ալ ինծի դրէք մէկ անկիւնը սեղանին
- Գուցէ կու գամ ու ձեր դուռը կը զարնեմ
ԴԵՍՊԱՆ
Ես ձեր ամէնէն հին մէկ երազն եմ
զոր դուք այլեւս պիտի չերագէք
Ես ամէնուդ մէջ թաքուն պոռթկումն եմ
զոր դուք այլեւս պիտի չյիշէք
Ձեր հին չափերը պիտի խորտակէք
Ձեր ամէնէն մեծ ցնորքէն մեծ եմ
Տիեզերագնաց օդաչուն եմ ես
Ձեր անսահմանին սահմանն եմ ահա
Ես ձեր ամէնէն վերջին դեսպանն եմ
Դուք ով էք
ԻԲՐ ԹԷ
Անդին իբր թէ պարահանդէս կար
-Վարսայարդարին խանութին առջեւ
Իբր թէ կեցած թուխ աղջիկ մը կար
Փայլուն աչքերով կու լար իբր թէ
Մինչդեռ քիչ անդին պարահանդէս կար
Փայլուն աչքերովն իբր թէ կու լար
Կուլար որ զինք հոն տանող մը չկար -
Այդպէս առանձինն ինք կար իբր թէ
Մարդիկ իբր թէ ուրախ էին միշտ
- Ու չոր աչքերով աղջիկը կու լար
Իբր թէ մարդիկ միշտ ուրախ էին
- Վարսայարդարին խանութին առջեւ
Իբր թէ կեցաւ աղջիկը երկար
Յետոյ տուն գնաց իբր թէ դժբախտ
Իբր թէ դժբախտ դժբախտ քուն մտաւ -
Պարահանդէս կար անդին իբր թէ
Միշտ ուրախ էին մարդիկ իբր թէ
ՏԻԿԻՆ ԲՐԱԾՈՅ
Տիկին Բրածոյ - ինչպէս էք
Ինչպէս ըլլաք - ծովէն ելած ձուկի պէս -
Ծաղարանը նստեր էք
Պաղպաղակ չէ - ձեր մենութիւնը կը լիզէք ծովուն դէմ -
Հին փառքերու ծովէն ելած ու շլմորած ձուկի պէս
Տիկին Բրածոյ - լքուեր էք
Տիկին Բրածոյ - բարեւ ձեզ
-Ձեր փափկասուն գեղեցկութիւնն ինչպէս է
-Ուր է - չկայ - քսան տարի առաջ էր
Այն ատեն դուք կին գեղանի - ես պարմանի նորելուկ
Ձեր իգութեան հրապոյրին անձնատուր
Շատերու հետ ձեր բոլորտիքն էի շրջեր սիրտս թունդ
Ձեր անմատոյց մտերմութեան մէկ փշրանքին տիրանալու զուր
յոյսով
Չէիք գիտեր որ յիշէք Տաղարանին մէկ անկիւնը նստեր էք
Պաղպաղակ չէ - ձեր անցեալի հպարտութիւնը կը կրծէք ծովուն
դէմ -
Հիացումի ծովէն ելած ու մոռցուած ձուկի պէս
Պարզ բարեւի մը ծարաւով տապլտկող ձուկի պէս
Նստեցէք -
Մնաք բարով Տիկին Բրածոյ - Տիկին Ձուկ
ՀԱՐՑՈՒՄ
Ըսի - Դուն ուր կը նստիս -
Ըսաւ - Հօ - հօ - հովուն դէմ
Հարցուցի - Երբ ծնար դուն -
Ըսաւ - Հի - հի - հի - հիմա
Մատս դրի մերկ կուրծքին
Ըսի - երբ հարկ է սիրել
Քանի սիրտ կայ հող -
Ըսաւ
Հա - հա - հա - հա - հազար հատ
Կը կակազէր ան - թէ ոչ -
Մինչեւ այսօր չեմ գիտեր
ՍԱՄՈՒԷԼԻՆ ԱՌԱՋԻՆ ՍԷՐԸ
ՍամուԷլ հոս
Սամուէլ հոն
Այո Տիկին
Լաւ Տիկին
Եկուր տեսնեմ Սամուէլ
Լաւ Տիկին
Գնա նայիմ ՍամուԷլ
Այո Տիկին - Լաւ Տիկին
Եւ օրերէն օր մըն ալ
Եկուր տեսնեմ Սամուէլ
Բայց Տիկին
Աւելի մօտ Սամուէլ
Այո Տիկին - Լաւ Տիկին
Քիչ մըն ալ մօտ Սամուէլ
Բայց Տիկին
Քիչ մըն ալ մօտ - քիչ մըն ալ
Սակայն Տիկին - բայց Տիկին
Եկուր եկուր Սամուէլ
Այո Տիկին - Լաւ Տիկին
Սամուէլ հոն
Սամուէլ հոս
Սակայն Տիկին - բայց Տիկին
Սամուէլ հոս
Սամուէլ հոս
Այո Տիկին - այո - այո -Օհ Տիկին
ՍԱՄՈՒԷԼԻՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ՍԷՐԸ
- Օրը այսպէս կ’անցնի –
1
Վերելակը վեր
Վերելակը վար
Վեր - վար
Վերելակը վեր - Սամուէլ վեր
Վերելակը վար ֊ Սամուէլ վար
Վեր վար վեր վար Սամուէլ վեր
Վեր վար վեր վար Սամուէլ վար
Նատիան կու գայ - վերելակը վեր
Նատրան կ՚երթայ - վերելակը վար
Սամուէլ Սամուէլ Սամուէլ վեր
Սամուէլ Սամուէլ Սամուէլ վար
Սամուէլ վեր Սամուէլ վար Վեր - վար
2
- Երբ Սամուէլ առանձին է -
- Նան - Նատիա - Նատիա - տի
Նան -Նատիա - Նատիա- նա
Սամուէլ վեր
Նան - Նատիա - Նատիա - տի
Սամուէլ վար
Նան -Նատիա - նան -նատի
3
- Երբ Սամուէլ եւ Նատիա վերելակին մէջ են -
Անոր նայիլ - ոչ - Սամուէլին աչքերը վար
ԹԷ չնայիլ - ոչ - Սամուէլին աչքերը վեր
Սամուէլին աչքերը վար
Զինքը սիրել - ոչ - Սամուէլին սիրտը վար
Թէ չսիրել - ոչ - Սամուէլին սիրտը վեր
Սամուէլին սիրտը վեր
4
- երբ Սամուէլ վերելակին մէջ առանձին կ՚իջնէ վար -
Վար Սամուէլ վար
Սիրուեր է - չէ սիրուեր -
Սամուէլ - վերելակը վար
Կը սիրեմ ըսեր է - չէ ըսեր -
Սամուէլ - վերելակը վար
Վար Սամուէլ վար
5
- Օրը այսպէս կ’անցնի -
Վեր - վար
Վերելակը վեր - Սամուէլ վեր
Վերելակը վար - Սամուէլ վար
Վեր վար վեր վար Սամուէլ վեր
Վեր վար վեր վար Սամուէլ վար
Նատիան կու գայ - Սամուէլին սիրտը վեր
Նատիան կ՚երթայ - Սամուէլին սիրտը վեր
Սամուէլ վեր
Սամուէլ վար
ԱԹԷՆՔ 1969
ՍԻՆՏԱՂՄԱ
Սինտաղմայի քառանկիւնին մէջ աթոռներ կան շարուած
Հին աստուածներ հոն կը նստին փեփսի - քօլա կը խմեն
ՍՈՒՆԵՕՆ
Ծովու չաստուածը ծովափնեայ իր պալատէն երկնամերձ
Գացող եկող օդանաւերը կը համրէ զարմացկոտ
ՎՈՒԼԻԱՂՄէՆԻ
Կը կարծէի որ այս կողմը տեղ մը ծնած էր Վէնիւս -
Հատ մը տեսայ - երբ հարցուցի ըսաւ Շուէտ եմ ծնած
ՓԱՐԹԵՆՕՆ
Ատենօք Խումբ մը մարդիկ
Աքրօփօլ լեռն են ելեր
Աթենայէն իմաստութիւն կորզելու –
Քարացեր սիւն Են դարձեր
ԼԵՔԱՎԻԹՈՍ
Որքան շատ մարդ կայ աշխարհիս վրայ
Ու որքան աստուած - հատ մը անձ գլուխ -
ՓԼԱՔԱ
Քիչ մըն ալ մենք աստուածանանք ըսինք եկանք այս գիշեր
Նախ սիրթաքի պարեցինք -
ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏ
Մենք ալ մեր
Պատերազմները ունեցանք մեր անցեալին մէջ մենք ալ
Օրերուն դէմ
Որոնք անցան առանց կնոջ - առանց ընկեր բարեկամի
Առանձին
- Մենք անզէն
Անթնդանօթ
Պատերազմներ ունեցանք մենք լռելեայն -
Եւ անոնց
Պայթիւններէն անշշուկ
Կրակներէն որոնք երբեք չայրեցան
Արիւններէն որոնք երբեք չթափեցան հողն ի վար
Մեր ռազմաշունչ յիշատակները բերինք -
Մենք ալ մեր
Յերոսամարտը մղեցինք մեր անցեալին մէջ մենք ալ –
Վերապրեցանք վիրաւոր
ՅԵՏՈՅՔ Ա.
Ինչ կարծեցիք -
Դրօշազարդ զբօսանաւ
Թէ կրկէսի հսկայ վրան խայաաբղէտ -
Դուք Կիկոյին յետոյքը ինչ կարծեցիք
- Տաս - տասներկու կտոր գոյն գոյն կարկտան -
Միջազգային համաժողով կարծեցիք
ՅԵՏՈՅՔ Բ.
Կաղ ու գաճաճ - կուզ հաշմանդամ - համր ու ճաղատ կը վազեն Դրօշազարդ զբօսանաւ են կարծեր
Փիղ ու կապիկ - արջ շուն առիւծ - լարախաղաց - ձեռնածու
Ջոկատ ջոկատ կը վազեն
Ինչ են կարծեր - կրկէսի վրան խայտաբղէտ
- Տաս - տասներկու կտոր գոյն գոյն կարկտան
Սեր Կիկոյին յետոյքն ով ինչ չէ կարծեր -
Մին վարչապետ կամ նախարար միւսն հիւպատոս կամ դեսպան Դանդաղ դանդաղ կը վազեն -
- Միջազգային համաժողով են կարծեր
ԿԻԿՈՅԻՆ ԵՐԳԸ
Կիկոյին երգը ճռինչ հողմավար
Ջաղացքի հեքեաթ - մեքենային դէմ
Կիկոյին երգը բզզիւն միալար
Մժեղի զարմանք - հրթիռներուն դէմ
Կիկոյին երգը մրմունջ սիրավառ
Աշուղի խռովք - շուայտութեան դէմ -
Սոյլ համբերատար
Երբ վաղն է խաւար -
Փսփսուք գաղտնի որ չի հասուննար
Կ’այրի ինքն իր դէմ
Կիկոյին երգը մռնչիւն արդար
Բողոք մը վերջին - սահող կեանքին դէմ
Կիկոյին երգը լռութիւն մարմար
ԾՈՐԱԿՆԵՐ
ԾՈՐԱԿՆԵՐ
Ես խանութպան - նստեր ծորակ կը ծախեմ -
Մարդիկ կու գան մէկ մէկ ծորակ կը զատեն -
Ոմանք դեղին - որ երբ բանան արեւ հոսի ծորակէն -
Ոմանք ճերմակ - որ վազէ յոյս ձիւնափայլ -
Ոմանք ծորակ կ’ուզեն լոյսի ՝ ոմանք սիրոյ - շատեր ալ Համբերութեան կարեկցութեան ազատութեան ծորակներ -
Ես իբրեւ թէ կը փնտռեմ - հատ մը կու տամ ըստ բախտի
Ահա կըսեմ - լաւագոյնն Է - քեզի համար զատեցի
Երբ տուն երթան զետեղեն
Ու ծորակները բանան
Ու դիպուածաւ եթէ ջուր գայ եւ հոսի
Կ’ուրախանան անսահման
Ահա կ’ըսեն - արեւի ջուրն է ոսկի
Ահա յոյսի - ահա լոյսի կամ սիրոյ
Համբերութեան կարեկցութեան ազատութեան ջուրն է այս
Ու այդ ջուրով երես ու սիրտ կը լուան
Կը խոնարհին ծորակն ի վար - լիայագուրդ կը խմեն
Ես խանութպան - դեռ շատ ծորակ կը ծախեմ
ԱՆՊՏՈՒՂ ՍԱԼՈՐԵՆԻՆ
Սալորենին որ գարնան պտուղ չտուաւ
Ամչցաւ -
Տխուր նայեցաւ իր տերեւներուն
Իր լերկ ճիւղերուն
Ու լացաւ
Եւ լաճերը թաղին - պտուղի գող -
Ոչ մէկ քար նետեցին
Արհամարհանքով ծառին նայեցան
Ու գացին
Այդպէս լքուած ու այդպէս առանձին
Սալորենին
Անոնց ետեւէն նայեցաւ կարօտով
Ու լացաւ
Եւ Պարոնները Տիկինները թաղին
Չնշմարեցին
Հէք սալորենին
Որ այդպէս անպէտ - այդպէս յանցաւոր
Լացաւ
Միայն կատու մը սեւ - շուքի բարեկամ
Արեւի նման դեղին աչքերով
Երկար նայեցաւ սալորենիին
Ու տուն տեղ եղաւ
Չորս հատ ծագ բերաւ ծառին ստուերին
Հիմա սալորենին
Խանդով կ՚երկարէ իր գով հովանին
Որ ձագուկներն ամրան կիզիչ արեւէն
Չըլլայ թէ այրին
ԿԱՂԱՆԴԻ ԳԻՇԵՐ
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու
Ի վերջոյ նորէն այսպէս ըլլալու
Տօնն է այս գիշեր -
Լոյսեր վառեցէք - եթէ չի բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր լոյսը ներքին -
Տօն է այս գիշեր -
Պահ մը ամէն ինչ վերջացնելու
Ամէն ինչ ծայրէն վերսկսելու
Տօնն է այս գիշեր -
Յոյսեր վառեցէք - եթէ չեն բաւեր
Ձեզ տաքցնելու ձեր յոյսերը հին -
Տօն է այս գիշեր -
Ի վերջոյ նորէն այսպէս մնալու
Քիչ մը աւելի յուսալքուելու
Տօնն է այս գիշեր -
Երգել փորձեցէք - եթէ չէք մոռցեր
Խանդոտ երգերը ձեր պարմանութեան -
Տօն է այս գիշեր -
Զուր տեղ վատնուած օրերն յիշելու -
Գոյութեան տխուր հաշուեկշիռին
Տօնն է այս գիշեր -
Լոյսեր ու յոյսեր վառեցէք գոյն գոյն -
Երգեր երգեցէք հինէն ու նորէն -
Տօն է այս գիշեր -
Գոյատեւելու տօնն է այս գիշեր
ԲՈԼՈՐՆ ԱԼ
Անոնք բոլորն ալ Պարոն են Տիկին են
ես մի ոմն Զահրատ
Բոլորին ալ խօսքը կշիռ ունի ու
Բոլորին ալ շուքը ծանր է - կապար -
Ես մի ոմն տաղասաց
Ամպին լոյսին կամ ինծի պէս կէս խենդ մարդոց սիրահար
Անոնք բոլորն ալ Տիկին
Անոնք բոլորն ալ Պարոն
Պատկառազդու Պատ Պատկերազարդ
Ես մի ոմն
քիչ մը սիրող - քիչ մը քանդող - ու քիչ մը շատ երազող
ԲՈԼՈՐՍ ԱԼ
Քանի որ բոլորս ալ նոյն
նաւը նստեր կը սուրանք անվերադարձ
Քանի որ բոլորս ալ նոյն
անձկութեամբ կը կառչինք նաւին խօլարշաւ
Ու քանի որ բոլորս ալ նոյն
թափով կը հրենք անոնք որ կ’իյնան վար
Ով պիտի հարցնէ մեզի այս գիշեր
ուր եւ ինչու
Քանի որ բոլորս ալ նոյն
հարցումէն կը փախչինք
ԱՅՍ ԱՇԽԱՐՀԻՆ ՏԷՐԵՐԸ
Ով են կ՚ըսէք այս աշխարհին տէրերը
Եթէ ոչ մենք
Եթէ ոչ մենք ու մեր անմար սէրերը
Ով են կ՚ըսէք որ կերտեցին սա ձիւնափայլ լեռները
Մի գուցէ մենք
Մի գուցէ մենք ու մեր անհաս սէրերը
Ով են կ՚ըսէք վաղուան բարի ու երջանիկ ծերերը
Ի վերջոյ մենք
Ի վերջոյ մենք եւ մեր անմեռ սէրերը
Ով են կ՚ըսէք այս աշխարհին տէրերը
ՀԱՐՑԱԹԵՐԹԻԿ
Ջուրն էր - առաւ - քշեց տարաւ
Ինչ բան կ՚ըսէք - Մելինէին
Մանկութիւնն էր անգոյն - պղտոր -
Թէ նոյնինքն Մելինէն էր
- Քշեց տարաւ
Յուրն էր - քշեց - տարաւ անդարձ
Ինչպէս - կ՚ըսէք - բռնի ոյժով
Մելինէին փէշէն քաշեց
Թէ նոյնինքն Մելինէն էր
Հեռուներուն կանչին վազեր -
Ջուրն էր - քշեց - առաւ - տարաւ
Տարաւ անդարձ - ինչու - կ՚ըսէք -
Կարճ էր կեանքը Մելինէին
Թէ նոյնինքն Մելինէն էր
Կարճ մնացեր աշխարհիս մէջ -
Ինչու - կ՚ըսէք - քշեց տարաւ
Ետ չբերաւ -
Ջուրն էր - կ՚ըսէք
ՓՐՕՖԷՍԷՕՐ ՓԱՐՕ
ԵՒ ԻՐ ԼՈՒԱՑՔԻ ՄԵՔԵՆԱՆ
Օրէնքներն այնպէս կը պահանջեն որ
Ամէն ոք բերէ
Ուղեղը յանձնէ
Անպայման
Փրօֆէսէօր Փարոյին
- Այդ ամենագէտ փիլիսոփային -
Որ զանոնք լուայ
Մեքենային մէջ իր ամենակուլ
Կը տրամադրեն օրէնքներն յետոյ
Որ հլու հնազանդ
Ամէն ոք դարձեալ
Ետ առնէ ուղեղն իր մաքուր - լուացուած
Ջոջ մեքենային մէջ փարոյական -
Զետեղէ գանկին մէջ
- Մեկնի գոհունակ -
Իսկ կան որ անօրէն
- Ուղեղով անլուայ -
ժանգոտ մեքենային դէմ փարոյական
ու բարոյական
Կը կանգնին հպարտ - կը կանգնին աղուոր
Արեւուն երկարող ծաղիկի մը պէս
Հպարտ եւ ազատ
ԹՈՒԹ
Թթենիէն
Թութ մը ինկաւ
- Թութ մը կարմիր
Արիւնոտ
Արիւնոտ
Կուրծքիդ վրայ
Արիւնոտ կուրծքիդ վրայ սիրատոչոր
Արթնցար –
Մագլցեցար
Արիւնն ի վեր
Կարմիր թութի ծառն ի վեր
Անգիտակ թէ
Կարմիր թութի ծառն ես եմ
Սիրատոչոր
Արիւնոտ
ՊՈՉ
Թովմասի սիրտը կը նեղանար
Տեսաւ կատուն որ կը խաղար պոչին հետ
Վեր նայեցաւ - Տէր ըսաւ
Ինչ կ’ըլլար եթէ զիս ալ պոչով ստեղծէիր
ԱՆՑԱՒ
ՆՍՏԵՐ ԷԻՆ
ՈՏՔԻ ԵԼԱՆ
ՆՈՐԷՆ ՆՍՏԱՆ
ԴԱԳԱՂ ՄԸ ԱՆՑԱՒ
ԲԱՐԻ ԵՐԿԻՆՔ
ԲԱՐԻ ԵՐԿԻՆՔ
Այդպէս կ’ուզես քանի որ - ըսաւ - այդպէս թող ըլլայ -
Ըսի - կեցուածք չանիս դուն -
Զարմացաւ - Կեցուածքն ինչ է
Ես պառկուածք ունիմ լոկ
Պուտ մը երկինք որ գտնեմ
Տակը կ՚անցնիմ կը պսակիմ
Կ՚երագեմ երկինքիս չափ -
- Ինչ ըսէի ես իրեն
Բարի երկինք մաղթեցի
ԵՐԿՆԱՍԱՑՈՒԹԻՒՆ
Բանաստեղծին հետ միատեղ ճամբայ կ՚ելլենք երգելու
Ինքը կ՚երգէ - մենք երգելու պէս կ՚ընենք
ԵՐԿՆԱԾԻԾԱՂ
Երկինքն ի վեր խարսխած
Չարաճճի աստդ մը կայ
Երեք միլիոն տարի է - երկրագունտին կը նայի
Ու կը մարի խնդալէն
ԵՐԿՆԱՍԻՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ
Կապոյտ պոչով օդանաւ մը պոչ կը շարժէ ճնճղուկին -
Ձայնը խռպոտ - մորթը մետաղ - թեւն անշարժ–
Պարոն ճնճղուկն ահաբեկած կը խորհի
- Այս անճոռնի թռչնազգիին հաւկիթը ինչ գոյն կ՚ըլլայ -
ԵՐԿՆԱՔԱՐ
Քար չի բաւեր քարկոծելու անջատ անջատ բոլորս ալ
Կը հաւաքուինք նոյն աշխարհին վրայ ամէնքով միատեղ
Ու կը սպասենք ահագնադղորդ երկնաքարին որ չի գար
ԵՐԿՆԱՎԱՌ
Աննշմար
Պզտիկ աղօտ ճրագ եմ –
Աշնան թախծոտ երկինքներուն աստղերն հովէն երբ մարին
- Թող մարին - ես կը վառեմ
ԵՐԿՆԱՔԵՐ
Չէ մարսեր -
Երկնաքերին գագաթէն
Իր մեծութիւնը կը փսխէ դէպի վար
Ներողամիտ մայր հողին
ԱՍՈՒՊ
Հատ մըն ալ կար որ ի վերջոյ ձանձրացաւ
Չտփուած ձեւուած կարգուսարքէն պարտադիր -
Փորձեց փախչիլ - անջրպետին մէջ ի սպառ
Պատանեկան երազի պէս հալեցաւ
Օգոստոսի գիշեր մըն էր լուռ - խաղաղ –
Ու նոր ասուպ մը ինկաւ
ԵՐԿՆԱՀՐԱՒԷՐ
Եկէք ամէնքով յուսահատ ու խոնջ
Եկէք ամէնքով պարտեալ պարտասուն
Այս է երկինքը զոր ես տրուպ քերթող
Բուռ բոտ կը բաշխեմ ձեր ծարաւներուն
Երկինքն օթեւան աստղին արեւին
Երկինքն օթեւան ձեր երազներուն
ԱՐՈՒԵՍՏ
ՔԵՐԹՈՂՈՒԹԵԱՆ
ԱՐՈՒԵՍՏ ՔԵՐԹՈՂՈՒԹԵԱՆ
Քերթուած մը պզտիկ գանձանակ մըն է
Բաց - կը զարմանաս
Թէ երբ է այդքան պերճանք հաւաքեր
Քերթուած մը կապոյտ աշտարակ մըն է
Բարձր - այնքան որ երբ գագաթն ելլես
Կ՚ապշիս - ու չորս դիդ ուրիշ կ՚երեւայ
Քերթուած մը բիւրեղ աշտանակ մըն է
Մոմ չէ - երազն է կը վառի բերնին
Մինչ լոյսն ուղղակի հոգւոյդ մէջ կ՚իջնէ
Քերթուած մը երկչոտ նապաստակ մըն է
Եթէ բուռ մը սէր չհրամցնես
Քէն կ՚ընէ - անդարձ կը փախչի քեզմէ
Քերթուածն անուղղայ անառակ մըն է
Շփանալ կ’ուզէ
ԹՈՒԱՒՈՐ ՔԵՐԹՈՒԱԾ
Թիլ մը թիլի քով - թիւ թիւերու մէջ –
Ու թիւերու մէջ կորսուած թիւ մը
Չըլլալու տենչն է –
Տարբեր ըլլալու պահանջն է ձերը
- Նմաններու մէջ տարբեր ըլլալու -
Տարբեր ըլլալու պահանջն է ձերը -
Ամբողջութեան մէջ ամբողջին նման
Չկորսուիլն Է
Ձեր ամբողջ դատը
- Ամբողջութեան մէջ չկորսուիլը -
Տարբեր իսկ ըլլաք - բոլորէն տարբեր -
Բոլորէն նոյնքան տարբեր ըլլալու
Ի վերջոյ դարձեալ դարձեալ իրարու
Նման ըլլալու
Սարսափն է ձերը
- Դարձեալ անանուն թիւ մը մնալու
Ու գիտնալու թէ լոկ զէրծ մըն է
Ի վերջոյ ամէն թիւի վախճանը
ԱՍՏԻՃԱՆԱՒՈՐ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆ
Ոտք ոտք ելէք սա խարխուլ սանդուղէն
Աստիճան մը վեր - աստիճան մը վար -
Ու Երբ տեսնէք թէ տեղ մը չէք հասեր
Ձեր շուրջը դարձէք
Ճիշդ երեք հարիւր վաթսուն աստիճան
Էք ուր որ էիք
- Ուր որ ըլլալ էր ձեր դերը կեանքին -Անշուք - անանուն
ՄԻՆՉԵՒ ԳԱՆԱՏԱ
Գնալըի ծովեզերքը նստեր Եմ
Մարմարայի ծովը խաղաղ կը տարածուր կապուտակ
Ես ծովը քար կը նետեմ
Քար կը նետեմ - օղակ օղակ կ՚ալեկոծի Մարմարան
Քար կը նետեմ - նոր օղակներ կ՚ընդարձակին հիներուն հետ
թեւանցուկ – Շրջանակին մէկ կողմն ինծի միւս կողմն հեռուն հորիզոնին
կ’երկարին
Ես այդ գիծ գիծ դէպի հեռուն երկարող
Արեւափայլ աղեղին պիրկ կը կառչիմ -
Եւ քանի որ ոչ անցագիր ոչ տոմս պէտք է - ոչ վիզա -
Մարմարայէն արիաբար կ՚ելլեմ դուրս
Եգէական Միջերկրական - Ատլանտեանն ալ կ՚անցնիմ խրոխտ
Կ՚երթամ մինչեւ Գանատա
Անոնք որոնք զիս կը դիտեն - տգիտաբար կը կարծեն
Թէ Գնալը ծովեզերքի արեւուն տակ նստեր եմ -
Մինչդեռ ես
Մոնրէալի մայթերն ի վեր մայթերն ի վար ձեզի հետ
Կը դեգերիմ ամիսներու տարիներու կարօտով -
Մերթ ես ձեզի մերթ դուք ինծի իրարու կը պատմենք -
Հին օրերով նոր օրերով խանդավառ -
Օրերը հին օրերը նոր եւ դեռ օրերը գալիք
Մինչեւ որ
Հովը ելլէ ու Մարմարան ցատքէ ալիք առ ալիք
Խճաքարերն ի վեր փշրի Գնալըի ծովափին -
Կաթիլ մը ջուր - բաժանումի արցունքին պէս պաղ - աղի -
Իյնայ դէմքիս եւ արթննամ Երազանքէս ես ընդոստ
Սիրտս - անձայն - արիւնի
ԳԱԳԻԿ ՃԺԲ.
Պաշտօնական ու տօնական
Ցնցոտիներով զգեստատրեալ
Գագիկ ՃԺԲ.
Բարեխնամ Արքայն
Հայոց Աշխարհի
Իր հաւատարիմ
Շանը հետ Շան զ՚էլիզէէն կ’անցնի
Թէպէտ լուռ է Գագիկ Արքայից Արքայն
Կը տանի անձայն
Շանր լուծը կեանքին -
Շունը սակայն
Որ քանի օր է անօթի է այնքան
Կը կաղկանձէ
Տրտմաձայն -
Եւ ախորժակով անսահման
Կը լափէ շուքը Գագիկ ՃԺԲ.
Բազումողորմ Արքային -
Որ կորուսած առ յաւէտ
Շուքն իր տօնական -
Ու պաշտօնական
Գլուխը վեր բռնած -
Շան զ՚էլիզէէն
Կ՚անցնի հպարտօրէն
Անծանօթ
Անշուք
ՊԱՐՈՆ ԱՅՆՇԹԱՅՆ
- ԶՐՈՅՑ -
- Բարեւ կ՚ըսեմ կը բարեւեմ երբ ես ձեզ
Բարեւ կ՚ըսէք կը բարեւէք երբ դուք զիս
Ըսէք - ինչու տխուր էք
- Բարեւ կ՚ըսեմ կը բարեւեմ երբ ես ձեզ
Չեմ այն որուն բարեւ ըսիր քիչ առաջ
Ու դուն չես այն որ քիչ առաջ բարեւ ըսաւ բարեւեց
Որովհետեւ մեր փոխադարձ բարեւներուն ընդմէջէն
Պահ մը անցաւ ու երկուքս ալ այդ պահին չափ փոխուեցանք
– Բարեւ կ’ըսեմ ես բոլորին ու բոլորն ալ սրտաբաց
Բարեւ կըսեն կը բարեւեն իրենց քերթողը բարի
Որովհետեւ անոնք գիտեն որ երբ վիշտեր ունենան
Միշտ քերթող մը պիտի գտնեն իրենց կողքին վշտակից
- Չափ ու կշիռ կը բաժնեմ ես բոլորին
Ու որպէսզի չափն ու կշիռն անսեթեւեթ գործածեն
Տարազներով ես կը պարզեմ անխախտ օրէնքը յայտնի -
Անոնց դէպի աստղ ու լուսին ճախրանքներն ես կը վարեմ
- Աստղի վրայ թէ լուսնի
Ուր որ ըլլան երբ ներզգամ թէ կը կանչեն զիս անճար -Պատրանքներու խաբկանքներու հսկայ ծրարս շալկած
Հոն կը սուրամ պատրաստակամ - արագութեամբը լոյսին
- Արագութեամբը լոյսին
Երբ կը սուրաս կը կորսուի քու զանգուածդ ազազուն -
Կէտ կը դառնաս դուն հէք քերթող որ կը տենչաս մեծ ըլլալ
- Համաձայն ձեր ամենակալ օրէնքին
Պէտք է կամ խուլ անշարժութեամբ կանգնիլ - փրկել ամէն չափ
Ել մնալ մեծ զանգուածիդ կշիռքով -
Կամ լոյս դառնալ եւ անհետիլ տիեզերքին մէջ ի սպառ
- Իսկ քերթողներն այդ վառ լոյսն են անկորուստ -
ես կը պեղեմ ու կը չափեմ - ես ձեր աչքին կը յանձնեմ
Այն ինչ որ կայ պահուած արդէն լինելութեան մէջ տարրին -
Դուն ոչինչէն արժէքներու նոր խրախճանք կը կերտես -
Բարեւ կ՚ըսեմ ձեռք կ՚երկարեմ ես քեզի
- Բարեւ կ՚ըսէք ձեռք կ՚երկարէք երբ ինծի
Ըսէք - ինչու ուրախ էք
ԼՈՒՍԱՆՑՔ
Ով ինչ ինքնիրեն լոյս է նշմարեր
Ինչ լոյս է քաշեր ինքզինքը հեռու
Բազմասիւններէն փոթորկոտ ու մեծ
Ով ինչ իմացեր ինքզինքն անջատեր
Ձեր անունները խառնեցէք ծովուն
Ով ինչ Է ցաներ ծովափի խիճին
Ինչ լոյս Է ծլեր ինքնամփոփ ու խեռ
Այնինչ ալիքն ով չէ ուզեր ըլլալ
Լուսանցք Է շիներ ով ինչ խարիսխով
ԲազմութիւններԷն անջատուեր հեռու
Ու լոյսերուն մէջ փոթորկոտ ու մեծ
Ով ինչ ինքնիրեն լոյս է նշմարեր
ՄՇՈՒՇ
Քոյր - ես անունդ մոռցայ
Թէ ոչ քիչ մըն ալ դուն անուն չունէիր -
Ինչու համար կը մսէին սարփինաները բարի
Երբ ձեռք ձեռքի կը քալէինք մշուշին մէջ որ չկար –
Յանկարծ շուրջս նայեցայ
Չկայիր
Քոյր - ես արդեօք չտեսայ
Թէ ոչ քիչ մըն ալ դուն երբեք չկայիր -
Ինչու համար կը մսէին սարփինաները բարի
Մշուշին մէջ որ չկար
Կը քալէինք ձեռք ձեռքի
Միլիոնաւոր առաւօտներ ակնթարթի մէջ ծնան -
Կը վախնայիր կը մսէիր սարփինային պէս բարի -
Քոյր - ես արդեօք չկայի
Թէ ոչ քիչ մըն ալ դուն կայիր առանձին -
Ինչու անունդ մոռցայ
ՍԵՒ ԵՐԳԵՐ
Ա.
Մեր ծնունդները սեւով կնքուած
Մենք որովհետեւ սեւ օրի ծնած
Սեւ օրի համար
Սեւ սուրի համար
Մեր ծնունդները մեռնելու համար
Բ.
Վախը մեր մէջն է - մէջն ու մեզմէ դուրս -
Վախն է կը հոսի մեր շնչերակէն
Վախն է կը կաթի քիւերու եզրէն -
Վախն սպասելն է սպասող մահուան
Վախը մեր մէջն է սեւ շուքի նման
Գ.
Ժանտ ամբոխներու գութին յանձնուած
Եկուր - սիրական - վերջին համբոյրին
Եկուր սա վերջին գիրկընդխառնումին
Սիրոյ վայելքի սա վերջին փորձին
Ու մոռացութեան
ժանտ ամբոխներու կիրքին յանձնուած
Ով իմ սիրական
Դ.
Մենք որովհետեւ ծնած սեւ օրի -
- Օր մը ձեռք ձեռքի
Օր մը կուրծք կուրծքի
Օր մը մենաւոր -
Սակայն ամեն օր քիչ մը աւելի
Քիչ մը աւելի մեռնելու համար
Առանց հաշիւի
Մեր ծնունդները սեւով կնքուած
Ե.
Վաղը շատ ուշ է - ով իմ սիրական -
Վաղը դագաղն է ամէն այսօրուան -
Այսօրուան համար այս օրն է իրաւ -
Ով իմ սիրական - սիրելն է իրաւ -
Մոռնալն է իրաւ -
Այսօր սկիզբն է սկսող մահուան
Ով իմ սիրական
Զ.
Վախը կայ մեր մէջ - մէջն ու մեր միջեւ
Ել մենք ենք իրաւ մեր կարօտներով
- Սեր կարօտները վախով կնքուած
Վախով սեւացած
Վախով մահացած
Որովհետեւ մենք սեւ օրի ծնած
Մեր կարօտները մեռնելու համար
է.
Ու մահն է իրաւ -
Ու մահուան համար
Մենք ենք իրաւ - մենք - մենք մեր վախերով
Ու մահն է իրաւ իր սեւ հուրերով
Մենք մեր վախերով -
Ու ճահն է իրաւ իր սեւ սուրերով
Մենք մեր կարօտով
Սեւով կնքուած մեր ծնունդներով
Մենք մահուան համար
Ը.
Մենք մահուան համար - մեզի համար մահ
ԲԱՆՏԱՐԿԵԱԼ
Երկինքն ի վեր - երկնասլաց
Այս աշտարակն ինծի համար են շիներ
Որ մագլցիմ գագաթն ի վեր -
գագաթէն
Դիտեմ ես ձեզ որ կը վազէք դուք ձեր բանտերը շալկած
Կը դիտեմ ձեզ յաւերժական ձեր վազքին մէջ - հեւ ի հեւ -
Ձեր քամակները կորացած լուծին տակ ձեր բանտերուն -
Այսքան վերէն որոշակի կը տեսնեմ
Ես ծեր բանտերն - ես ձեր բանտերն ֊ ես ձեր բանտերն ամրաշէն
Ես ծեր բանտերը կը տեսնեմ բաղեղի պէս պատած ձեզ
- Ազատութեան ձեր երգին դէմ խուլ յաւէտ -
Անժամանակ խորշոմներուն տակ բանտեր կան ձեր դէմքին
Այսքան վերէն մէկիկ մէկիկ կը համրեմ -
Յետոյ դանդադ ես կ’իջնեմ վար - կը կորսուիմ ես ձեր մէջ -
Ձեր վազքին մէջ յարատեւ -
Կորաքամակ - բանտարկեալ -
Երկինքն ի վեր - երկնասլաց
Այս աշտարակն ինչու համար են շիներ
ՊԱՐՈՆԵԱՆ
Անոնք որոնք կը բազկաթոռաբազմիս
Անոնք որոնք կը բարեհամբաւածախեն
Անոնք որոնք կը բարեհամբաւագնեն
Անոնք որոնք կը լորձնաշրթնածափահարեն
Անոնք որոնք կը լորձնաշրթնածափահարուին
Անոնք որոնք կ՚ապշափառաբանեն ու կ՚ապշափառաբանոփն
Անոնք որոնք կ՚ամենագիտանան դրամախելացօրէն
Անոնք որոնք պէտք ֊չէ - ըլլան - այնպէս - ինչպէս - որ - են
Անոնք որոնք կը մեծխօսին անոնք որոնք կը դրամադիզեն
Անոնք որոնք կը պնակալիզեն
Անոնք որոնք կը վաշխառագործեն շահախղճաբար
Անոնք որոնք կը համալարախաղան միաչուան
Անոնք որոնք կը պարծենամուրան
Անոնք որոնք կը մեծոչնչանան
Անոնք որոնք կը նախանձաշարժեն անոնք– որ - իրենց - պէս –չեն
Անոնք որոնք կը տիրացուատեւեն
Անոնք որոնք կը մեծաբարերարանան թերթասիւնակօրէն
կը նային հայելիիդ մէջ
կը մեռնին խնդալէն
ԶՐՈՅՑ
- Այս կողմերը տեղ մը պզտիկ սկիզբ մը կայ
- Մեր այս կողմերը ոչ մէկ սկիզբ կայ
Ամէն ինչ շատոնց սկսեր է հոս
- Բայց ես կիմանամ թէ զիս կը կանչէ
Պզտիկ սկիզբ մը որ կը կայծկլտայ
Ադամանղի պէս
Ադամանդ որուն բազմատաշ դէմքին
Գոյացման հրաշէկ արեւն է ինկեր
- Կանչեր կը լռեն
Իմ լսողութեան սեմէն շատ հեռու
Տեսողութենէս մղոններ անդին
Կայծեր կը մարին
- Սկիզբ մըն է աս ուժանակի պէս
Պայթելու պատրաստ
- Հոս անշարժութեան ծոցն է ամէն ինչ
Ոչ մէկ բան ինքզինք կը վերստեղծէ
- Բայց ես կիմանամ թէ զիս կը կանչէ
Պզտիկ սկիզբ մը որ կը հեծկլտայ
Ու տէր մը կ’ուզէ
Միլիոն խոստումով
Միլիոնաբարբառ
Զերօ մը անտէր
Զերօ մը ատակ միլիոն դառնալու
- Միլիոնն հաւասար է հոս զերոյի
Ոչ մէկ բան ինքզինք կը բազմապատկէ
- Այս կողմերը տեղ մը պէտք է որ ըլլայ
Պզտիկ սկիզբը որ կ՚անհամբերի
Ես զինքը վաղուց ուզեր եմ ճանչնալ
Կամ գիտեմ ես զայն առանց ճանչնալու
Գիտեմ թէ սաղմն է ան լինելութեան
Ու հոս Է հիմա
- Այստեղ ժխտումն Է ամէն նորութեան
Զուր թէ ան ըլլայ պտուկ ինքնակամ
Նախ ծիլ յետոյ ոստ ու ծառ դառնալու
Այստեղ ոչ մէկ բան կը վերընձիւղի
- Օրօրոց յոյսի
Մեկնակէտ լոյսի
- Այստեղ մերժումն Է հանգրուաններուն
Ոչ մէկ բան ինքզինք կը վերարծարծէ
- Մութ է այստեղ մութ բայց խորշէ մը մութ
Կը լսեմ կու լայ սկիզբն անտերունջ
Ան որ կարծեցի թէ իմս էր միայն
Ան որունն ըլլալ կարծեցի միայն
- Զար թէ ան ըլլայ սկիզբն ամէնուն
Հոս մռայլ վերջեր կը թեւածեն խուլ
Ոչ մէկ բան ինքզինք կը վերսկսի
- Այս կողմերը տեղ մը պզտիկ սկիզբ մը կայ
Գիտես թէ ուր է
- Մեր այս կողմերը ոչ մէկ սկիզբ կայ
Ամէն ինչ շատոնց սկսեր է հոս
- Բայց ես կ’իմանամ թէ զիս կը կանչէ
Պզտիկ սկիզբ մը որ կը կայծկլտայ
Ադամանդի պէս
Ադամանդ որուն բազմատաշ դէմքին
Գոյացման հրաշէկ արեւն է ինկեր
ՄԵՍՐՈՊԱԲՈՅՐ
Խունկ կը բուրեն
Որդան կարմիր ու մագաղաթ կը բուրեն
Վանք կը բուրեն
Ապաշխարանք կը բուրեն
Ծոմ ու մեծ պահք ու ճգնութիւն կը բուրեն
Աւետարան կը բուրեն
Խաչ ու Նարեկ - աղօթք ու ողբ ու շարական կը բուրեն
Մահ կը բուրեն
Հերոսամարտ ու նահատակ կը բուրեն
Արել ու արտ կը բուրեն
Վարդ ու սոխակ - Սայաթ Նովա ու Կոմիտաս կը բուրեն
Կեանք կը բուրեն
Վերազարթնում ու յաղթանակ կը բուրեն
Ուր որ ըլլան հողմացրիւ ուր որ գաղթեն - վարդապետ Քու տառերդ ազատութիւն կը բուրեն
ԿՈՄԻՏԱՍ
Արեւ կայ
Իր երգերուն մէջ հողն եփող արել կայ
Արեւ կայ սիրտ տաքցնող
Ու կարօտով սիրտերն այրող արել կայ
Տերեւ կայ
Իր երգերուն մէջ բողբոջուն տերեւ կայ
Տերեւ կայ շոգ ամառներէն վերապրող
Ու աշնան հետ ոսկի դարձած տերեւ կայ
Անձրեւ կայ
Իր երգերուն մէջ գարնան շաղ անձրեւ կայ
Անձրեւ կայ սիրտը թրջող
Ու կարօտներն ի սպառ մարող անձրեւ կայ
Բարեւ կայ
Իր երգերուն մէջ համասփիւռ բարեւ կայ
Բարեւ կայ մեր գութաներգէն հարսներգէն
Խաղաղութիւն սիրող մարգոց բարեւ կայ
ԲԱՌԵՐ ԲԱՌԵՐ
Բառեր բառեր - իմ զինուորներս դուք էք -
Ես ձեզ մէկ մէկ կ՚ողջագուրեմ ու զօրագունդ զօրագունդ
Իմ ձեռքովս կը շարեմ -
Ու երբ տեսնեմ թէ ամէն ինչ կարգին է
- Թէ ոչ մէկ զօրք - ոչ մէկ զինուոր սխալ ոտքով չի քալեր
Ես ձեզ ճակատ կը ղրկեմ -
Արիասիրտ իմ զինուորներս դուք էք -
Իմ անունովս դուք կ՚իջնէք մահասփիւռ դաշտը ռազմի -
Բանաստեղծի դրօշս սէգ
Լուսածածան կ’ալեծփի ձեր ձեռքերուն մէջ հզօր -
Կը մարտնչիք - ամրոց ու բերդ կը նուաճէք յաղթապանծ -
Բառեր բառեր - իմ զինուորներս խիզախ -
Ես բառերու խենդ ռազմավար - առանց ձեզի չկամ ես
ԿԱՆԱՆՉ ՀՈՂ
ԿԱՆԱՆՉ
Գարնանամուտին
Կիկօ թթուածին տալ ուզեց օդին
Կանանչ հանգուեցաւ
Բայց ամէն մարդ որ կանանչ կը հագուի
թթուածին չի տար
Անպայման տերեւ ըլլալ պէտք է նախ
Կիկօ թթուածին տալ ուզեց օդին
Գարնանամուտին
Անշուք մէկ մայթին վրայ մեր թաղին
Ծառ մը ծաղկեցաւ
Կանանչ
ՀՈԼ
Ով որ դառնայ Ինչ որ դառնայ
շարունակ
առանցքի մը շուրջ
- եւ արագ -
Կը գեղեցկանայ
Կը հալին
իր տգեղ կողմերը
Ընդհանուրին մէջ
Եւ ընդհանուրով գունագեղ բոլորակ մը դարձած ներդաշնակ - այպէս
ինչ որ դառնայ
Ով որ դառնայ
շարունակ առանցքի մը շուրջ
- եւ արագ -
Կը գեղեցկանայ
ԱԿԱՆՋ
Այն օրը երբ
Երկինքը վերածոփ ականջի մը խոշոր
Պոռացէք -
Պոռացէք ձեր ցաւերը
Պոռացէք որքան կրնաք
Վստահ
Թէ ականջ մը կայ ձեր դիմաց
Հոգ չէ թէ անսիրտ
Հոգ չէ թէ անջիղ
Առանց ուղեղի –
Բայց խոշոր -
Ականջ մը Երկինքի չափ
ՄՏԱՏԱՆՋ
Միայն խիղճը չի տանջուիր -
Ոչ ալ մարմինը միայն -
Միտքը
Միտքն ալ կա գան մտածումներ
Ու կը տանջեն
Ու կը տանջեն չարաչար
Մինչ սիրտը
Վիրաւոր լամբարի նման
Կը վառի ու կը մարի
Կը մարի ու կը վառի
ՀՈԳ
Ես Կիկոն եմ –
Կորաքամակ
քանի որ
Աշխարհի հոգը շալկած -
Կամ աշխարհն եմ -
Խուճապահար
քանի որ
Կիկոյին հոգը շալկած
ՊԱՀԱՆՋ
Ես երբ ուզեմ թռչուն ըլլալ օդանաւ կը նստիմ
Դէպի ձեզի կը թռիմ
Անօրինակ աշխարհ մըն Է հոս ուր ամէն ոք
Պահանջ մը ունի
Անօրինակ աշխարհ մըն է հոս ուր ամէն ոք
Կը պահանջէ
Այն ատեն կ’ուզեմ ես թռչուն ըլլալ
Թռչիլ սանձարձակ
Առանց հոգի
Առանց կապի
Ազատ
Դէպի քեզի
- Դէպի ոչ իսկ քեզի -
ՀՈՏ
Մեծ ու պզտիկ
Սակայն միշտ նոյն
կեդրոնին շուրջ
օղակ օղակ գոյացող
օղակ օղակ տարածուող
Եթերին մէջ
շրջանակներ
ուրուագծող հոտն եմ ես
Որ կէտէ մը ճամբայ կ՚ելլեմ
- անգիտակ
Թէ մինչեւ ուր
մինչեւ որու
ինչպէս ինչու
պիտի հասնիմ ի վերջոյ
անջրպետի
յաւերժին մէջ
կորսուելէ պահ մ’առաջ -
Մինչեւ իսկ
Մինչեւ ձեզի կրնամ հասնիլ օր մըն ալ
Ու միատեղ
կրնանք կորիլ
միջոցին մէջ
ձեռք ձեռքի -
Դուք գինովցած -
Ես գինով -
ՀՈԾ
Ես շաղախն եմ որ գուրգուրոտ կը զօդեմ
Աշխարհացրիւ ձեր անուններն իրարու
Համեստունակ ես շաղկապն եմ ձեր միջեւ
Առանց ինծի կը կորսուիք գուցէ դուք
Իրարու հետ եդբայրօրէն գաւաթ մը ջուր չխմած -
Ու Երբեմն ես ինքս մեծ հրապարակ մըն եմ ուր
բազմութեամբ մը գոյնզգոյն
Երկրագունդի հազար ծագէն կը հաւաքուիք կու գաք դուք -
Ու խանդավառ ամբողջութեան մը մէջ հալած - դուք ձեզի
Կը փաստէք թէ մինակ չէք -
Ես կարօտի տաղն եմ անծայր - ամէն օր
Ծայրէն կը գրուիմ
ՄԵԾԱՍՔԱՆՉ
Այս այն լեզուն է որով զաւակներս կը խօսին
Թէպէտ ես հայր չեմ
ՅՕՐԱՆՋ
Կենսունակ -
Արեւն ի վեր - լոյսն ի վեր -
Կանանչ ծիլ մը կը մագլի
Շիլն ի վեր
Շիլին գծած ծիրն ի վեր
Անջրպետ մը կերկարի
Տօպրէ ութրա կ՚ըսէ մին
Միւսը կ՚ըսէ կուտ իվնինկ
Պարապին մէջ կ՚ագուցուին
Փորը կուշտ -
Արեւն ի վեր - լոյսն ի վեր -
Կատու մը կը յօրանջէ
ՀՈՍ
Հոս ըլլալու կամ չըլլալու
այդ երկուքին միջեւ գիծն եմ
բարակուկ
Դիւրաթափանց այդ սահմանն եմ
- կամ թէ չկամ - յայտնի չէ
Մինչդեռ շատեր զիս փշաթել՝ երկաթէ դուռ կը կարծեն
Հոս ըլլալու կամ չըլլալու
այդ երկուքին միջեւ սահող
ակնթարթն եմ ես կարճուկ -
Արագալոյս այդ պահիկն եմ
- կամ թէ չկամ - յայտնի չէ
Մինչդեռ շատեր զիս տարիով կը չափեն
Անջրպետին մէջ անծալ
ժամանակին մէջ անսկիզբ անվախճան
ԶՈՔԱՆՉ
Թէ ծովն է հարս - դուն ծովամայր
Թէ կաղն է հարս - դուն կաղամար
Հոն ուր հարս կայ - դուն հարսի մայր
Ես փեսայ
ՀՈՎ
Մինչ ուրիշներ փոթորիկ
Ես հովերուն մէջ ամէնէն փոքրը - շունչ -
Շունչ որ անզօր կը հատնի
Ծովերն ի վեր փչող հովուն չհասած -
Մինչ ուրիշներ ովկէան
Ես ծովերուն ամենափոքրը - կաթիլ -
Կաթիլ - այն որ տակաւին ծով չհասած
Շոգի կ՚ըլլայ - կ’անհետի -
Մինչ ուրիշներ լուրթ երկինք
Ես սիրածիս համար նեղլիկ լուսամուտ -
Ես սիրածիս համար կաթիլ արցունքի
Ես սիրածիս համար սիրոյ շունչ մը տաք
ՀՈՐ
Մենք հակառակ դարձած շրջուն հորեր ենք
Բոլորս ալ
Մեր հասակին չափ խորունկ
ՀՈՆ
Ես - կեղծ բժիշկ - ականջս ձեր
կուրծքի վանդակին
Կ՚ըսեմ - շունչ առէք - աւելի խորունկ -
Ու մտիկ կ՚ընեմ թէ ձեր խորերուն
Բան մը կայ ձեզմէ որ կը կրկնէ «Հոն»
Հոն - ուր ամէն ինչ լոյս է աւելի
Հոն - ուր ամէն ինչ աւելի խաղաղ
- Տենչ մը կայ ձեր մէջ վազող դէպի հոն -
Ես - անուս բժիշկ - ականջ փակցուցած
ձեր կուրծքին ֊ երբ դուք
շունչ կ՚առնէք խորունկ - աւելի խորունկ
ու կ՚արտաշնչէք - կը շնչէք նորեն -
Մտիկ կ՚ընեմ - «Հոն» կը փսփսաք դուք
«Հոն» կը հեկեկայ ձեր սիրտը թիք թաք
«Հոն» կը սուլեն ձեր թոքերը փքուն -
Այն ատեն կըսեմ - հազացէք հիմա -
Իմ կարգիս ես ալ կը հազամ շատ լուրջ
Ու կը գրեմ ձեր դեղագիրը - «Հոն» -
ԿԱՐՄՐԱԼԱՆՋ
Իսկ դուրսը կարմրալանջ մը նորափետուր կարմրալանջ մը նաշխուն բայց կարմրալանջ մը անկարող
պէթոնը կտցահարելու
Ուրեմն
Կարմրալանջ մը դժբախտ
ՆԱՀԱՆՋ
Գալ մինչեւ հոն ուրկէ անդին
Սէրը կը սկսի
Ու Ետ դառնալ կամովին - Առանց երգի
ՃԱՃԱՆՉ
Սեւն է որ ագահօրէն կը քալէ մեր վրայ
Ու այն որ երբեմն աւելի կը կշռէ
Սեւն է
Սեւը որ ժիր հասկերու արմատը կը կրծէ
Որպէսզի լոյսը պակսի մեր ամենօրեայ հացէն
Բայց կան որ բանաստեղծն են անքան գիշերներու
Կը կանգնին սեւին դէմ
Ճաճանչագեղ
Սպիտակ
Փուռէն նոր ելած տաք տաք հացի պէս
ԱՌԱՆՑ ՄՂՁԱՒԱՆՋԻ
Քանի որ մենք գետ եղեր ենք - հոսեր -
Թէ ծովն ու լիճը ոռոգելն է պէտք
Այդ մենք կ՚ոռոգենք
Քանի որ մենք նետ եղեր - սլացեր -
Թէ անջրպետներ ծակելն է պայման
Այդ մենք կը ծակենք
Քանի որ մենք կէտ ենք եղեր փոքրիկ -
Թէ անհրաժեշտ է օր մ’ալ կորսուիլ
Մենք չենք կորսուիր
ԿԱՆՉ
Մարդուն մէկը կանչեց - Նշան -
Ելայ գացի բայց անունս Նշան չէր
Յիշատակներն էր կորուսեր - առաւ ինչ որ ունէի -
Ինչ որ տուի մոռացութիւն էր - մահ էր -
Ու ետ դարձայ - ճամբան օտար
Վերադարձի ճամբան չէր ֊
ՂՕՂԱՆՋ
Մեքենային ձայնը ղօղանջ է հիմա կշռութաւոր տիրական
Մեքենային ձայնը ղօղանջ է հիմա անառասպել իրական
Մեքենային ձայնը ղօղանջ է հիմա ինքնամատոյց սիրական
ՈՒԼԱԿԱՆՋ
Ուլականջ մը ճեղքեցի - մէջէն
կասկապոյտ
Ծովը թափեցաւ
Չխմես - չես կրնար
ԾԱՂԿԱՄԱՆՉ
Ծաղկաղջիկ ու ծաղկամանչ
Ծաղկամանչ ու ծաղկաղջիկ
Ձեռք ձեռքի
Պարապութիւն մը կը շինեն
Մէջը կ’իյնան
Կը կորսուին կը կարծէք
Մինչդեռ այն զոր պարապութիւն կը կարծէք
Պարապութիւն չէ ինքնին
Մինչդեռ այն որ իյնալ կ՚ըսէք իյնալ չէ
Մինչդեռ այն զոր դուք կորսուիլ կը կարծէք
Վերածնիլ է նոփ նոր
ՀՈՂ
Ես
Վաղամեռ Մովսէսի որդի -
Հայրդ ըսին
Հողակոյտ մը ցոյց տուին
Հայր - իմ հայրս - հող
Ես
Հողի զաւակ
ՄԷԿ ՔԱՐՈՎ ԵՐԿՈՒ ԳԱՐՈՒՆ
Դեղին կատուն
քար մը նետեց
ծառն ի վեր
Երկու գարուն ինկաւ ծառէն
Մէկը քեզի - մէկը ինծի
Աւաղ - նորէն բացը մնաց
խեղճ կատուն
ԽԵՉԱՓԱՌ
ԿԱՐԾՐ
Գորշ է - ըսաւ
Կարծր Է - ըսաւ
իր պատեանին չհաւնեցաւ
ծովափի
խեչափառը
խճաքարին տակ պառկած
պատեան փոխեց
բայց մինչեւ որ
նոր պատեանին
վարժուեցաւ
տեսաւ թէ կարծր էր ան ալ
գորշ էր ան ալ
խճաքարէ աշխարհին պէս
ծովափի
ԹԱՑ
Ինչ որ կլոր է
գեղեցիկ է քանի որ
կը լրանայ
ինքն իրմով
իսկ խեչափառը պզտիկ Է այնքան
որ չի գիտեր
թէ աշխարհ կլոր է
Ըստ խեչափառին
աշխարհը թաց է
ՍՓՌՈՒԱԾ
Ծովափը
խճաքարին տակ
խեչափառը
ամէն մայրամուտի կը խորհի
իր հազարաւոր
քոյրերուն եւ իր
եղբայրներուն վրայ
զանոնք
- դեռ հաւկիթ ֊
- դեռ աչք չբացած
կեանքին ու մահուան –
խորշակ մը անսանձ
փոթորիկ մը խենդ
տեղահան ըրաւ
սփռեց
պաղ ծովուն
հոսանքներն ի վար
անոնք խեչափառ չկրցան ըլլալ
ԽՃԱՔԱՐ
Ըստ խեչափառին խճաքարը
զոր դուք հարիւրներով հազարներով
կը տեսնէք
շարուած
ծովափին
ատենօք խոշոր տենչեր էին
յետոյ քարացան յետոյ փշրուեցան
ու ծովը զանոնք յղկեց նետեց մեր երեսին
ՊԱՏԵԱՆ
Օր մըն ալ - խեչափառ -
պատեանիդ մէջի հեղուկը դոնդող
(այն ինչ որ կը կարծես թէ դուն ինքդ ես)
պիտի դուրս թափի պատեանէդ - պիտի
չքանայ - պիտի
երթայ խառնուի ջուրին մամուռին
Ու ծովափին տակ
պիտի մնայ պատեանդ պարապ
պատեանդ անշարժ
առանց քեզի
ԵՐԳ ՉԷՐ
Ծովափը
խճաքարի մը տակ
ծառ քալող
ծուռ մտածող
խեչափառ մը
այսքան տարի է
կ՚երգէր
օր մըն ալ անդրադարձաւ
թէ իրականին մէջ
չէր երգեր
թէ երգածը երգ չէր
թէ
ոչ ուրիշը
ոչ ինք
ոչ ոք չէր երգեր
այն ատեն խեչափառը
ծովափը
խճաքարի մը տակ առաջին անգամ
ուղիղ քալեց
ուղիղ մտածեց ու մեռաւ
ԼԾԱԿ
ՇԵՂ
Հորիզոնականներու
Եւ ուղղաձիգերու
Միջեւ
Շլմորուն
- Շատ շլմորուն -
Մարդ մը կայ
Ոչ նշանաւոր
Ոչ համբաւաւոր
- Նման
Մեր ամէնուն
Ողբերգութիւնը հոն է սակայն
Որ մարդը կ’ուզէ
Նոյն պահուն
- Միեւնոյն պահուն -
Ըլլալ թէ ուղղաձիգ
Թէ հորիզոնական
Ահա թէ ինչու կը պսակի ծուռ
Կը նստի ծուռ
Կը քալէ ծուռ
Ու միշտ
Ճամբէն կը շեղի
ՊՂՊՋԱԿ
Արդէն օր մըն ալ պիտի ըսուի թէ
Ինչ որ սորվեր ենք իբրեւ գիտութիւն
Հիմնովին սխալ -
կեղծ է ծայրէ ծայր
Արդէն օր մըն ալ պիտի ըսուի թէ
Ինչ որ գրեր ենք մենք իբրեւ քերթուած
Պղպջակ է լոկ
ԼԾԱԿ
- Ոչ ոք յիշեց իր մեծութիւնն անցեալի -
Մնաց այսպէս
Մեկուսացած ու մինակ -
Մինչդեռ իրմով
- Մինչդեռ իրմէ մեկնելով -
Ինչ նոր գիւտեր
Ինչ նոր սարքեր
Ինչ նորանոր նուաճումներ,
Քաղաքակիրթ
Յեղաշրջուն
Աշխարհ մը
Կերտեր էին դարեր ամբողջ
- Դարէ դար -
Իսկ հիմա
Ելեկտրոնիկ հաշիւներու թոհուբոհին
Մէջ մոռցուած ու լքուած -
Բարդ ու խրթին տարազներու
Նրբին ցանցին
Մէջ քիչ մը շատ նախնակւսն
Քիչ մը շատ պարզ համարոււսծ
Լծակը
Մնաց այսպէս
Մեկուսացած ու մինակ -
Ընտանիքի մեծ հօր մը պէս
Որուն ճաշը
Կու տան փայտէ դգալով -
Կու տան փայտէ պնակով
Որ չըլլայ թէ
Դոդդողացող ձեռքէն իյնայ
Ու կոտրի -
- Ով կ՚ըսէ թէ մինչեւ հոս
Աշխարհն իրմով է հասեր
ՃԱՌԱԽՕՍԸ
Երբ աւարտին խօսքերն ու
ծափերը լռեն
ու երբ սրահը պարապ չէ դեռ - պարապ մը
կը մնայ
սրահին
ճառախօսին
- Եւ անոնք որ մտիկ ըրին -անոնց մէջ -
Ճառախօսը կը խորհի
թէ չէ ըսած ամէն
ինչ ինչ որ ուզած էր ըսել
Ունկնդիրը
թէ չէ լսած ամէն ինչ
ինչ որ ուզեր էր լսել
Մինչ սրահը կը խորհի
թէ հիասթափ - յուսախաբ
նախ քան մեկնի ամէն ոք
թանձր պարապ մը կը ծփայ աթոռներէն դէպի բեմ -
- ես այդ պարապը կ’երգեմ -
կերգեմ առանց ըսելու
ինչ որ ուզեր եմ ըսել -
Նորէն պարապն է - կը մնայ երգէս վերջ -
ԵՐԿԱԿԵՆՑԱՂ
Թէ ջուրին մէջ Թէ բացօթեայ
Մենք կը փտինք օրէ օր
Իսկ խորարմատ մենք կը տեւենք
Հողին տակ
Թէ հուրին մէջ
Թէ սառնամած
Մենք կը շիջինք օրէ օր
Իսկ մթասքօդ կը շողշողանք
Հողին տակ
Թէ սուրին հետ
Թէ ապազէն
Մենք կը կորինք օրէ օր
Իսկ նահատակ կ’անմահանանք
Հողիկ տակ
ԼԱՃԸ
Թաղին լաճն եմ
- ձեր դառներուն զանգակները կը զարնեմ
ու մինչեւ որ դուռ բանաք
կծիկը կը դնեմ -
կը նայիք որ մարդ չկայ
Թաղին լաճն եմ - գիտեմ թէ
կը բարկանաք կը զայրանաք դուք անչափ
հազար անէծք հազար լուտանք կը կարդաք -
գիտնաք թէ ես եմ
բզիկ բզիկ կ՚ընէք զիս
Թաղին լաճն եմ - նորէն ալ
երբոր ձեր դուռը զարնեմ
կը տեսնեմ թէ - դուք որ միշտ լաւը կ՚ուզէք -
ինչ յոյսերով ինչ խանդով
արդեօք ով է ըսելէն
թեթեւոտն
դէպի դուռը կը վազէք
յոյսի պահն այդ
ու երազի
հաւանական ուրախութեան պահն այդ կարճ
որ գէթ րոպէ մը գոյն կու տայ
երանգ կու տայ
միօրինակ ձեր կեանքին
- թաղին լաճն եմ - դուք այդ հրճուանքը
ինծի կը պարտիք -
ԳԱՐՈՒՆ 17
Դեռ նոր տասնը եօ
նըեօթը տարու
կը պլլուին ծառին
ծառին հաստ բունին
ու լուս
ու լուսնի
ու լուսնի լոյսով
կը սիրաբանին
բանին ծառին հետ
վիրաւոր
րաւոր ճայի մը պէս պէս
Լիալուսնի լոյսով
սերմեր կը ցրուին
ոփն աննպատակ
մինչ ամառ գիշերը
գիշերը հեշտ կը թափանցէ մեր
մեր մորթերէն ներս
Կրակ կը շրջի մեր երակներէն ու անոնք որ դեռ
դեռ նոր տասնըեօ
նըեօթը մտան արթուն կը հսկեն ճիւղ ճիւղ ծառին վրայ պատրաստ առաջին
առաջին փորձին եւ փորձառութեան
ԹԵՍԹ
1. —Հին ջոջերէն քանի հոգի մնացինք
այբ) մնացինք երկու հոգի
բեն) մնացինք չորս հոգի
գիմ) մնացինք հարիւր միայն
դա) կամ ոչ ոք մնաց
2. –Երբ որ անցնիք Գումգաբուի ծովեզրէն
այբ) համեղ ձուկ մը ճաշակել կ՚երազէք
բեն) ծովուն վրայ քալել երթալ կ’ուզէք մինչեւ Կղզիներ
գիմ) կը խորհիք թէ կեանքը ինչ շուտ անցաւ
դա) կը յիշէք թէ հինգ ոսկի պարտական էք Յակոբին
3. – Երբ ձեր համբաւը տարածոփ թաղէ թաղ
այբ) փոխանակ մայթին վրայ քալելու
դուք կը քալէք փողոցին ճիշդ մէջտեղէն
բեն) առտուները ժամ մը ուշ կ՚արթննաք
գիմ) գիտէք թէ ուր է կեդրոնն աշխարհի
դա) չէք գիտեր ուր է կեդրոնն աշխարհի
Ահա այսպէս
Երբ ձեր համբաւը տարածուի թաղէ թաղ
Երբ որ անցնիք Գումգաբուի ծովեզրէն
խորհեցէք -
Հին ջոջերէն քանի հոգի մնացինք
ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ
ՄԱՏՈՒՌԸ
Եկեղեցին հայկական պառկած տեղէս կը տեսնեմ
- գեղակերտ ու մաքուր
կ՚աղօթէ մեզի համար
Այս անկողնին մէջ շատեր պառկեր են
ու պատուհանէն
տեսեր այս զանգակատունը հայ
որ Հայու հաւատքով
կ’երկարի դէպի երկինք
մեզ ու մեր սիրտերն ալ տանելով իրեն հետ
ու շատեր - ինծի պէս -
մեկնումի թոհուբոհին մէջ տրտմայոյզ
- ապաքինման հրճուանքին մէջ ինքնամոռաց -
վերջին անգամ մը նայեր են անոր
- նայեր անթարթ -
- ցտեսութիւն ըսելու պէս
ՆՐԲԱՆՑՔՆԵՐ
Նրբանցքը կ’երկարի
ու նրբանցքին վրայ դառներ կը բացուին
Դառներուն ետեւ հիւանդները կան -
Անոնք կը նային դէպի դուռ
- դէպի նրբանցք -
Նրբանցքը յոյսն է կապն է կեանքին հետ
դեղն ու դարմանը այնտեղէն կու գան
բժիշկը հոնկէ
- դուրսի աշխարհը հոնկէ կը սկսի -
ու բոլոր դառները նրբանցքին կը բացուին իսկ դառներուն ետեւ կան որ կ՚ապրին այնքան
որքան կեանք
կը տրուի իրենց
ԿԱՐ
Նախ կտրեցին
յետոյ կտրեցին
- բան մը սրբագրեցին բայց ինչ չեմ գիտեր -
արդէն կարծիքս հարցնող ալ չեղաւ
միայն բարի բարի պսակեցայ –այդքան–
Մէկ ժամ քսան վայրկեան մարմինս իմս չէր
ՇԻՃՈՒԿ
Ծառէն կախուած հասուն
ապակեայ պտուղ մը կայ չնաշխարհիկ
որմէ շիթ շիթ
հեղուկ մը կը թափի մարմնիդ մէջ
Այս է քու սնունդդ –բարեկամ–
զոր փոխանակ բերնիդ
երակներովդ կ՚ուտես
առ այժմ այսքան կեր ու գոհացիր
ԲՈՅԺ-ՔՈՅՐԵՐԸ
Ասեղ ասեղ
երակներս ասղնտեցին մկաններս ծակծկեցին
դեղ սրսկեցին
Միայն դեղ չէր - դեղին հետ
քիչ մը գորով - խանդաղատանք -
ու քիչ մը սէր էր -
եւ կամ
դեղ չէր բնաւ - միայն սէր էր -
թէ ոչ ես
ապաքինած չէի ըլլար տակաւին
ԱՅՑԵԼՈՒՆԵՐ
Դուռը կը բացուի
Բարեկամ դէմք մը կը տեսնուի ժպտուն
կը հեռաձայնեն
Սիրազեղ խօսքեր - անցեալ ըլլայ - շուտ -
Ու յետոյ նորէն
Ուրիշ մը կա գայ - ուրիշ մը յետոյ կարմիր կակաչներ կը բերէ քեզի
Կը խորհիս թէ ինչ ըրած ես ցայսօր Այսքան շատ սիրուած ըլլալու համար -
Դուն քեզ յանցաւոր կը զգաս քիչ մըն ալ
ԴԷՊԻ ԱՊԱՔԻՆՈՒՄ
Օր մը - երկու օր
ամէնուն կարօտ ըլլալէ յետոյ
Երբ տակաւ
ոյժերդ կը հաւաքես
ու քիչ թէ շատ
ինքնաբաւ կը դառնաս –
յանկարծ
կը նշմարես թէ երջանիկ ես -
Երջանիկ - քանի որ կրնաս նստիլ
փոխանակ պառկելու
կամ կրնաս քալել մինչեւ լոգարան
ՄԵԿՆՈՒՄ
Ալ կրնաս երթալ
Շէնքը բազմաթեւ
Իր բազուկները տարածած լայն լայն
Ողջերթ կը մաղթէ քեզի հայրաբար
Բարեկամներդ հոն են - իրենց
շապիկներուն մէջ ճերմակ
ու նրբանցքներուն երկայնքին
միշտ կը շնչէ յոյսը աւելի աղուոր օրերու
Դուն կրնաս երթալ -
Քաղաքը պահ մը վերջ կուլ կա տայ քեզ ալ
ու չես իսկ յիշեր
թէ զանգակները մատրան
Երբեմն կը ղօղանջեն ընդհատ ընդհատ - թէ ոչ -
երբ քահանան կ՚աղօթէ դագաղի մը վրայ նոր
ՏԱՐԱԿՈՅՍ
ՏԱՐԱԿՈՅՍ
Տարակոյս - լոյս որ կ՚իջնէ բացարձակի գիշերին
Եւ մշուշով կը ծածկէ այն ինչ որ կար ձեւ առած
այն ինչ որ կար թեւ առած Անհերքելի թռչունի նման պատրաստ ճախրելու
Տարակոյս - յոյս որ յանկարծ կը կայծկլտայ կապուտակ
Ու կը փրկէ խաւարէն այն ինչ որ կայ դեռ անեղծ
այն ինչ որ կայ դեռ անկեղծ եւ արժանի ապրելու
ճշմարտութեան անընդմէջ անապատին մէջ ծանծաղ
տարակոյս - բոյս ծաղկափայլ
ԴԺԳՈՀԱՆՔ
Այն
- Որ մենք ենք -
Եւ այն
- Որքան
Մենք կ՚արտօնենք որ ըլլանք
Երբ ուրիշներ կան մեր մօտ -
Երկուքն ալ Մէկը մրւսէն դժգոհ են
Այն որ մենք ենք
Մտահոգ է
Եւ կը զղջայ թէ միւսին
Առանց չափի
Հակակշռի
Ազատութիւն է տուեր
Ու յանձներ
Խենդ խօսքերու խենդ գործերու
Աշխարհին մէջ
Սանձարձակ -
Իսկ այն - որ մենք ենք այնքան
Որքան մեզի մենք կ՚արտօնենք որ ըլլանք
Երբ ուրիշներ կան մեր մօտ -
Ապստամբ է
Ապերասան
Կը բողոքէ թէ միւսէն
Ձերբազատուեր է հազիւ
Հազիւ պրծեր
Բայց մնացեր ճիտը ծուռ -
Մնացեր Ազատութեան աշխարհին մէջ
Կաշկանդուած
Ձեռնածալ -
Երազն ի վեր խօլաթռիչ չվազելու չափ խելօք -
Այն
- Որ մենք ենք -
Ել այն
- Որքան մենք կ՚արտօնենք որ ըլլանք -
Երկուքս ալ
Մէկը միւսէն դժգոհ ենք
ՀԵՌՈՒ
Հեոուն հոն է ուր մենք կանք
Մեր այլադրաժ առանձնութիւնը հագած -
Հոն է - բայց եւ հեռուն հոս է երբեմն ալ
Եւ այնքան հոս այնքան մօտիկ որ կը դպչինք զիստ զիստի -
Որ կ՚ագուցուինք մենք իրարու ամրապինդ
Հասարակաց սարսափներու դէմ ապաւէն մին միւսին -
Կամ կը ձուլուինք հազարամեայ կարօտներով սիրակէզ -
Մեր մորթերուն աղն ու խոնաւն իրարու մէջ կը հալին
Բայց եւ յանկարծ կ՚անդրադառնանք թէ ճիշդ այդտեղն է հեռուն Ուր կանք ես իմ դուն քու մենք մեր աշխարհին մէջ անհաղորդ
Թէպէտ մօտիկ - զիստ զիստի -
Թէպէտ հալած - մորթ մորթի -
Բայց յանկարծ
Գիտակցելով թէ պարզապէս օտարներ ենք իրարու
Հեռուն հոն է ուր կու գանք
Մեր այլադրուժ առանձնութիւնն հագնելու
ՎԿԱՅՈՒԹԻՒՆ
Կեանքս վկայ - ես իմ եսիս ոչ մէկ կաշառք եմ տուեր
Ոչ մէկ բարձունք եմ սահմաներ պարտադիր
Խաղաղութիւնն իր ոսկեղէն - ճիգ չէ փորձեր խաթարել
Կեանքս վկայ դարձեալ թէ ես իմ եսիս Ոչ մէկ ոստում եմ թելադրեր այլամերժ -
Ոչ մէկ ելոյթ է խիզախեր խորտակել ծուփն իր բիւրեղ -
Եսս այսպէս է ուոճացեր բազմաքանքար բազմալար --
Վկայ կեանքս որ կը հատնի քաղցրօրէն -
ՅԱՆԿԱՐԾԻԼ
Յանկարծիլը անդրադառնալ է յանկարծ
Թէ սարն ի վեր շոգիացող լոյսէն շատ բան չմնաց
Փրկելու կեանք մը ամբողջ -
Յանկարծիլը հիասթափիլ է յանկարծ
Յանկարծ փախչիլ է յանկարծիլը - յանկարծ
Սիրտ ու հոգի կապանքներէ ձերբազատել է ըմբոստ
- Յետոյ նորէն - բայց նորէն
Վերադառնալ - վերադառնալ է յանկարծիլը յանկարծ
Ու քանի որ օրերն այսպէս յանկարծելով կը հատնին
Պատրանաթափ համակերպիլ Է յանկարծիլը քիչ մալ
Սիրահարիլ Է կեանքին -Յանկարծիլը անդրադառնալ Է յանկարծ
ՄԻՋՆԱՐԱՐ
Արիաբար ցանկացինք
Միջնարարել կեանք մ՚ամբողջ -
Տասը վայրկեան գէթ ընդհատել խաղը որուն
մէջ կ՚ապրինք
Խաղը կ՚ապրինք որուն հետ–
Յանդգնեցանք քաջաբար
Անսեթեւեթ դուրս գալ բեմէն
Դուրս - սրահէն ապականած
Եւ դուրս ամէն կապանքէ –
Անհոգութեան գլանիկ մը վառել-ծխել լիաթոք
Արտաշնչել մուխին ծուխին հետ ամէն կիրք
- ամէն կապ -Խիզախաբար փորձեցինք
Միջնարարի մը չափ ժխտել թէ կ՚ապրինք -
- Երբ դարձանք
Մեր տեղերուն տեսանք նորեր արդէն նստեր
են շատոնց
ՍՊԱՍՈՒՄ
Միշտ նոյն կինն է որ կ՚այցելէ
Այսպէս ամէն տարեդարձի
Ու միշտ նոյն երգը կ՚երգէ -
Անակնկալ ոչ մէկ խորշոմ կ՚իջնէ ողորկ իր դէմքին
Աններդաշնակ ոչ մէկ նոր ձայն կը խանգարէ երգը հին
Բայց ես զինքը տարուէ տարի
Աւելի պերճ
Եւ աւելի ցանկայարոյց կը գտնեմ -
Թէպէտ ափիս սեղմել ուզեմ - գիտեմ թէ
Պիտի փախչի պիտի պրծի ան մատներուս արանքէն
Ու երգը զոր յիսուն տարի նոյն բերկրանքով լսեցի
Անարձագանգ պիտի կորի - եւ լռէ -
Բայց նորէն
Ինչպէս ամէն տարեդարձի ես իր գալուն կը սպասեմ
ՈՂՋԱԿԻԶՈՒՄ
Ի յիշատակ այն Զահրատին որ դեռ քսան տարու էր
Այսօր Զահրատը
Յիսուն տարեկան
Կ՚ողջակիզէ այն որ ինքն էր եւ որ ինք չէ այլեւս
Այս այն զգալն է թէ մարդուս մէջ արդէն
Արեւ ըսես - արել չէ -
Հաւատք ըսես - հաւատք չէ -
Բան մը պակսեր է ի սպառ
Հողն է պակսեր հոն ուր ամուր կը կոխէինք ատենօք
Եւ աստղերէն զոր կը փորձենք մենք վառել
Անոնց համար որ դեռ քսան տարու չեն
Շողն է պակսեր տաքցնող
ԲՈՒՍԱԿԱՆ
Ով վախ - քու մէջդ արմատ եմ նետեր
Քեզմէ չեմ կրնար հեռանալ - ինչու -
Այս առաջին գարունը չէ
որ թեւերս երկարեր եմ դէպի շարժում
Երկարեր - առանց տեղ մը հասնելու
Այս առաջին գարունը չէ
որ նորոգուած կանանչութեամբս զօրեղ փախչիլ եմ ուզեր - առանց փախչելու
Ես քու թէ դուն իմ աւիշին մոլի -
Ով վախ - հոս եմ դեռ - քեզմով լեցուելու
ԱՆՈՒՇԱՊՈՒՐ
Կաղանդ Պապա մը գար
Նուէրներ բերէր
Տար տար չհատնէր
Շառ մը բարձրանար
Թիզ թիզ - օրէ օր -
Երկինք չհասնէր
Ինչ որ կեանք կ՚ըսենք
Անուշապուր մը ըլլար - ուտէինք -
Կեր կեր - չհատնէր
ԶՈՀԱԲԵՐՈՒՄ
Չորս ոչխար էին
Նախ առաջինը մորթեցին
յետոյ երբ երկրորդը կը մորթէին
երրորդը փորձեց փախչիլ
Հազիւ տասը մեթր գնաց
ձերբակալեցին
Ես այդ երրորդին միսէն կերայ -
Կեանքի համ ունէր
ՄՏԵՐՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ
Ես քեզի դուն
Դուն ինծի դուն
Եսով - դունով
Տեղով տունով - տունով տեղով
Դուք մեզի հուր
Մենք ձեզի ջուր
Դուք մեզի հուր - հուր արեւի
Մենք ձեզի ջուր - ջուր անձրեւի
Հուրով ջուրով
Անձրեւներով
Արեւներով
Դուք մեզի մենք - մենք ձեզի դուք
Շաքար համով - սուրճի հոտով
Համով հոտով
Իրարու տուն
Իրարու դուն
Ես քեզի դուն - դուն ինծի դուն
Մտերմութիւն
ՊԱՐԱԽԱՂ
Պար կը խաղանք
Բառերուն հետ բառ քարերուն
հետ քար կը խաղանք
ու ձառերուն հետ ծառէ ծառ կը խաղանք
չարերուն հետ
չենք խաղար
ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐ
ՀԵՌԱՒՈՐ
Հեռուէն տեսայ որ դուն կա գայիր
Տօնական փայլուն զգեստներ հագած
Հեռուէն տեսայ որ դուն կու գայիր
Ոստոստուն ուրախ
Սակայն ճամբուն հետ փոխուեցար դուն ալ
Ու այն որ ինծի հասաւ դուն չէիր
Ու այն որ ինծի հասաւ թախիծն էր
Վիշտն էր մօրէ մերկ
Հեռուէն տեսայ որ դուն կա լայիր
ԵՐԿՈՒՇԱԲԹԻ
Չար հոգիս դուն– որ
գեդեցկութեամբդ թափանցիկ
կարծել կու տաս
թէ նոյնքան ալ դիւրին է թափանցել
մտերմութեանդ -
Մի մարեր պահը որ կ՚իյնայ
սեղանին կապոյտ ծածկոցին
ու մի կշտամբեր լռութիւնը
որ կ՚անճրկի վանկ դառնալու
Հոն ուր ենք սէրը
անխուսափելի է
ԵՐԵՔՇԱԲԹԻ
Չար հոգիս դուն - - որ
քովս ես - դուն իմ
թէ ես քու քովդ -
- այնքան
մօտ ենք իրարու -
Ինչպէս տարիներ տարիներ առաջ
թեւդ կ՚երկարես
ու լուսամփոփին լոյսը կը մարես
մենք - նորէն -
կ՚ապաւինինք մութին -
- իրարու -
իմ քու - մեր - վերջին սիրարկածն է աս
կերկարաձգենք վայելքը
- վախ
թէ նման յազում
այլեւս երբեք պիտի չունենանք
վերջ -
կը մեկնինք զատ զատ -
- մեր լուսամփոփին
լոյսը մարեր է –
- մութ է վաղուան չափ
ՉՈՐԵՔՇԱԲԹԻ
Չար հոգիս դուն - - որ
կա գաս հեւ ի հեւ
Մտահոգ ես - ուշ է -
- ուշ չէ - ալքոլ կայ
շիշին մէջ տակաւին
Ալքոլը սէր է
եւ թէ պատրուակ է մեղանչելու
եւ մեգ փրկելու հին սխալներէն
Մտահոգ ենք - ուշ է -
- ուշ չէ - տակաւին
արեւ կայ մեր մէջ
ու մենք խենդի պէս կը փարինք շողին
- վախ - թէ կը փախչի
- վախ - թէ կը փախչինք -
Կ՚երթաս -
չար հոգիս դուն - - որ
ալ պիտի չգաս
ՀԻՆԳՇԱԲԹԻ
Չար հոգիս դուն - - որ
իմ քսանըչորս ժամս ես
կը սահիս կ՚երթաս ափերուս մէջէն
ողորկ ձուկի պէս
Կը սահիս կ՚երթաս -
- ափերուս մէջէն
դեռ մուխ - կը մխայ հետքը մարմինիդ -
հեւքը - որմէ մաս մը հետդ տարիր
եւ որ ետ չի գար
Կու գայ -
սպասումը զէնքն է վերջին
ՈՒՐԲԱԹ
Չար հոգիս դուն - - որ
պիտի տառապիս
սիրելը մոռցած ըլլալուդ համար
- բայց լաւ որ ես կամ -
պիտի տառապիս
ու պիտի դուն քեզ
կեանքէն պարպուած զգաս ու չորցած
- բայց լաւ որ ես կամ -
Պիտի իմաստ մը տալ փորձես օրիդ
կեանքդ լեցնել նոր երանգներով -
պիտի շփոթիս -
- բայց լաւ որ ես կամ -
սիրուելու պատրաստ
ՇԱԲԱԹ
Չար հոգիս դուն - - որ
թէպէտ հին սակայն միշտ նորն ես -
նոր է
խակ է մեր սէրը
Նորն ես ու նոր են մեր ձեռքերն ալ որ
կարծես նոր
կը ճանչնան զիրար
Նոր - մեր աչքերը որ նոր հարցումներ
կ՚ուղղեն իրարու -
Ուր ան ժիր տղան -
կամ թէ - ուր ճկուն այն աղջիկը - ուր -
Մենք թէպէտ հին բայց նոր է մեր սէրը
դեռ չյայտնուած
դեռ չհասունցած
խակ է մեր սէրը եւ այսպէս թաքուն ինչպէս իմ բոլոր
բոլոր սէրերը -
Դուն նորն ես - պիտի
միշտ նորը մնաս
ԿԻՐԱԿԻ
Չար հոգիս դուն - - որ
քմայքներդ կը թափես
ձայնապնակին
փոսիկներուն մէջ
- ան դանդաղադարձ
իմ քու եւ իր - մեր
մեղքերը կ՚երգէ
Յետոյ կը խմենք իրարու կենաց -
Չենք գիտեր քանի օր -
եւ թէ այդքան օր
կը բաւէ արդեօք
կեանք ըսուելու - բայց Նորէն կը խմենք
կենաց
Ձայնապնակը կը դառնայ դանդաղ
ու մենք կը դառնանք մեր հին սէրերուն
վախ - թէ մի գուցէ
զանոնք կը մոռնանք
նորերը չապրած
ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ
ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ
Մեր դար մը առաջ տնկած ձառերէն
Զանազանութիւն պիտի քաղէք դուք
Թէպէտ ծառը նոյն - ծաղիկը միշտ նոյն
Պտուղը տարբեր պիտի տեսնէք դուք
Շառը տնկող մենք կորսուած ի սպառ
Մեզ ձեր մէջ ներկայ պիտի կարծէք դուք
Մեկնաբւսնութիւն մեկնաբանութեանց
Արդէն ամէն ինչ մեկնաբանութիւն
ԵՐԱԶ
Արու եւ էգ նախ մարդիկը
երկու մասի կը բաժնես
Արուները կը նետես
Լոկ էգերը կը մնան
Երիտասարդ կամ ծեր - զանոնք
ալ խումբերու կը բաժնես
ու ծերերը կը նետես
Մնացածներն ալ գեղեցիկ թէ տգեղ
Կ’ընտրես - անոնք որ տգեղ չեն
կը պահես
Գեղեցիկին ալ գեղեցիկը կը զատես
- ինչ տեսնես
այսքան տարուան կինդ չելլէ քու դէմդ
ԱՉՔէ ԱՉՔ
Աչքս րատար մըն Է որ
ուր որ ըլլաս
մշուշի մէջ թէ մութին
կը տեսնէ քեզ կ՚ուրուագծէ
սրտիս մէջ
- քու աչքերդ մինչդեռ մշուշն են խոնաւ
- քու աչքերդ մինչդեռ մութն են երազկոտ
Աչքս ակունք մըն է որ ուր որ ըլլաս
մշուշի մէջ թէ մութին կը փայփայէ քեզ լուսանետ
լազերներու շողերով
- քու աչքերդ մինչդեռ մշուշն են անանց
- քու աչքերդ մինչդեռ մութն են գաղտնասէր
Աչքս աչքն է համակարգչին անսխալ -
կը հարցնեմ - ով ես դուն
որ մշուշին մէջ թէ մութին
- այդ աչքերովդ մշուշին պէս խոնաւ -
- այդ աչքերովդ մութին պէս երազկոտ -
կը յայտնոփս տարաժամ -
կը հարցնեմ - ով է ան -
ու մեքենան կ’աշխատի լուռ - ընդերկար -
բայց պատասխան մը չի տար
ԳԱՐՈՒՆ
Թռչունն այսօր ածական
Աղուոր - ինչի որ թառի -
Ինչ որ աղուոր է ազատ
Ինչ որ ազատ Է թռչուն
Թռչունն այսօր իրական
Դէպի երկինք կը հալի
ԱՆՏԱՌԻՆ ՄԷՋ
Անտառին մէջ
ցախսարիկը կար իբրեւ զարդ
մեր կաղանդի ձառերուն
Ամէն մէկ ծառ
- անտառին մէջ - ապրուած հին տարի մըն էր -
ատենօք
պատմութեան դէմ ծառացած
ու կարմրալանջը
որ բոյն կը շինէր
ամէնէն բարձր ճիւղին
Կաղանդ Պապա մըն էր բարի
հիմա մօրուքը թափած
ՓՆՏՌՏՈՒՔ
Մարդը փնտռող կենդանի մըն է -
Փնտռող - գտնող - նորէն փնտռող
Կեանքը կը հատնի - փնտռտուքը ոչ
Մարդը չգտնող կենդանի մըն է
ԿԱՂԱՆԴՉԷՔ
Կէս գիշերին պատուհանիդ լոյսը չըլլայ որ մարես
Վարագոյրին ինկած շուքդ դիտեմ գոնէ կարօտով
Ու նուէրդ զոր ամառուան արեւներէն փրցուցի
Ձգեմ սեմիդ ու հեռանամ լուսայորդ
Կէս գիշերին երազներուս լոյսը չըլլայ որ մարես
ՍԻՐՈՅ ԿԱՂԱՆԴ
Սէր կը կանչէ
Սիրոյ Կաղանդ - որ այս գիշեր
Երկինքն ի վար կը ղօղանջէ
- Երբ ղօղանջէ
ոտնաձայն մը - ան է - ան չէ -
Սիրոյ Կաղանդ որ չի տեսներ
թէ սէրն ինչպէս զիս կը տանջէ
Սէր կը կանչէ
Սիրոյ Կաղանղ - որ այս գիշեր
լուսաճաճանչ կը ճաճանչէ
- երբ ճաճանչէ
ոտնաձայն մը - ան է - ան չէ -
Սիրոյ Կաղանդ որ չի գիտեր
թէ սէրն ինչու զիս կը տանջէ
Սիրոյ Կաղանդ - կը նահանջէ -
ԵՐԱԶԱՆՔ
Մարդ ծնաւ ֊ մարդ մեռաւ
իր բովանդակ կեանքին մէջ
չկրցաւ
միօրեայ թիթեռնիկ մը դառնալ
ու գոնէ մէկ օր
քսանըչորս ժամ
ապրիլ ուզածին պէս
ազատ եւ սիրուած բոլոր ծաղիկներէն
Աշնան չորցած տերեւներուն հետ
աղբահաւաքը
թիթեռնիկներն ալ աւլեց
ՏԻԿԻՆ ԴՈՒՔ ԵՒ ՊԱՐՈՆ ԵՍ
Տիկին - եթէ կը հաճիք
Մէկ ծայրէն դուք - մէկ ծայրէն ես բռնենք սա լայն աշխարհին
Ծալենք ծալենք պզտիկնայ
Անկողինի չափ ըլլայ
Յետոյ - եթէ կը հաճիք
Այս աշխարհին բազմաթիւններն աւելորդ
Անկողինէն նետենք վար
Անդունդն ի վար գլորին
Ու մենք մնանք առանձին
Տիկին Դուք եւ Պարոն Ես
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ
ՀԱՒԱՍԱՐԱԿՈՂՄ ԵՌԱՆԿԻՒՆԻ ՄԸ
Մենք երկու կողմ
- Երկուքս ալ
Մենք իրարու հաւասար
Ամուր կեցած
Մեր գոյութեան խարիսխին վրայ
- Ան ալ մեզի հաւասար -
Մենք - Երկուքս ալ -
Նոյն անկիւնով
Այդ խարիսխին կը նայինք -
Այնպէս ինչպէս
Նոյն անկիւնով մենք կը նայինք
Մենք մեզի -
Մենք երկու կողմ
Մեր խարիսխով
Եւ իրարմով Լիացած
ՇԱԳԱՆԱԿԱՒՈՐ ՔԵՐԹՈՒԱԾ
Դուն դէմս չելար -
Մինչդեռ գրպաններուս տաք տաք շագանակ
էի լեցուցեր
որ տեղ մը նստինք ուտենք միասին
Շագանակ մը դուն - շագանակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Ուսիս ունէի մինչդեռ զոյգ հրացան
- փամփուշտ բաւարար -
Որ ելլենք նապաստակ որսանք միասին
Նապաստակ մը դուն - նապաստակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Մինչդեռ մտքիս մէջ ինչեր չունէի
քեզի պատմելիք
որ ըսեմ - ըսես -
խնդանք միասին
խեղկատակ մը դուն - խեղկատակ մը ես
Դուն դէմս չելար -
Շագանակները պաղեցան արդէն
ու նապաստակները արձակ համարձակ
կը տապլտկին մարգագետնին մէջ -
Իսկ թէ պատմելիք ինչեր ունէինք
Գաղթեր են երկչոտ թռչուններու պէս
Ծիծեռնակ մը հոս - ծիծեռնակ մը հոն
ԻՆՔՆԱԽՕՍ
Օր պիտի գայ
Մարդիկ
Խօսակիցէ զուրկ
Խօսակիցի սով պիտի ունենան
Ել պիտի
Իրենք իրենց հետ խօսին զրուցեն
Եւ իրենք իրենց պիտի հարցնեն
Եւ իրենք իրենց
Պատասխանը տան
Պիտի հարցնեն - մարդիկը չկան
Ու պատասխանեն - մարդիկը չկան
Պիտի հասկնան թէ չկան չկան
Ոչ մարդիկը կան
Ոչ իրենք - չկան
Եւ իրենք իրենց պիտի կորսուին
ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ ՄԵՔԵՆԱՆ
Կը կարծէ թէ ինքնավար է
Ինքնագլուխ
Գործէն շեղիլ - քերթուած գրել կը փորձէ
Մինչդեռ թէ ան ինչպէս
Ինչու
Կամ ինչ բանի համար պիտի աշխատի
Մենք ճշդեր ենք նախապէս
- Յայտագրելը մեզմէ է -
Թէ կարոդ է
Թող դուրս ելլէ մեր ըսածէն թողածէն
Կէս ճամբան
Կը խանգարուի
Մետաղի կոյտ
Խաւաքարտի դէզ կը դառնայ անօգուտ
Նորէն ալ
Յամառօրէն քերթուած գրել կը փորձէ
Կ՚ըսենք հիմա կը խանգարուի կ՚աւրուի
Հիմա կ՚ըսենք անիւները կոտրած կ՚անցնին մէջ մէջի
Չեն դիմանար զսպանակները կը փրթին ուր որ է
Պարապին մէջ արմատախիլ կը ճօճին
Ոչ աս ոչ ան
Մեքենան
Սեր ծրագրած վարք ու բարքին անտարբեր
Մեր պարտագրած կարգ ու սարքին դէմ ըմբոստ
Յայտագրէն դուրս - յայտագիրէն ալ անդին
Յանկարծ քերթուած կը գրէ
Անիւները իւղի նման կը սահին
Զսպանակները կը թուլնան կը պրկուին խաղի պէս
Խաւաքարտէ երիզներուն վրան շող շող լոյս կ՚իյնայ
Մեքենան
Հեզակշիռ կը բանի
Քանի որ ան
Փոխանակ
Աթոմական բարդ հաշիւներ պեղելու
Սէր կ՚երգէ
ՑԱՅԳԵՐԳ
Հեղ մը որ ծախսել սկսիս
Համրուած սէրը շուտ կը հատնի
Ջուրը կը քաշէ
Դուն ատենօք կարծեցիր
Թէ սէրը սահման չունի -
Մինչդեռ ունի
Եւ այդ
Սահմանը դուն ես
Հիմա որ
Սքարմոզները քակեր տարեր են
Ինչպէս պիտի թիավարես
Դէպի կեանք
Սքորփիթները
Ով պիտի ժողվէ
Ծովը անդունդ մըն է
Մինչեւ բերանը ջուր
ԵՍ ԻՄ ԳՆԱԼԸՍ
ՇԷԿ ՀՈՂԸ
Ամբողջի մը երկու կէսերը երբ
Անջատուին իրարմէ
Ինչ կ՚ընեն - կ՚ըսէք -
Արդեօք կը փնտռեն զիրար կարօտով
Թէ ատելութեամբ խոյս կու տայ մին միւսէն
- ես ու շէկ հողը ամբողջ մըն էինք
ԱՔԱՂԱՂ
Աքաղաղը որ խօսեցաւ ամէնէն վերջ
Շիլ էր
Մէկ աչքով կեանքին կը նայէր տաք տաք
Միւսով կը դիտէր մահը որ իրն էր
Արդէն չկար օր որ չծնէր այդպէս
Չտեւէր այդպէս
ՄՈՂԷԶ
Քարաշէն պատին
Ծերպերէն մէկուն մէջ
Մողէզ մը պզտիկ
Գէշ աղէկ կ՚ապրէր
Մերթ դուրս կը նայէր - դժգոհ -
Թէ ամպ էր արեւ - թէ արել էր շուք
Կ՚ուզէր որ ըլլայ
ԽԵՑԳԵՏԻՆ
Գացինք որ միատեղ հովը փնտռենք
Չկար -
Նոր լուացուածի պէս մաքուր
Նոր արդուկուածի պէս ողորկ
էր ծովը - իսկ մենք
Քար կը նետէինք անշարժ ամպերն ի վեր
Երբ անձրեւել սկսաւ
Խեցգետինը շատոնց քուն էր մտած ծովուն տակ
ԵՏԵՒ
Պառկեր եմ անշարժ
Ծոյլ
- Ծոյլ արեւուն տակ
Անշարժ -
Մերթ
Գաղափար մը կա գայ Կ՚իյնայ խորխորատ
Հոս լինելութիւնը կը բիրեղանայ
- Վերջին անգամ -
Քայքայուելէ առաջ
ԱՒԵԼՈՐԴ
Ալիքները իրենք իրենց կու գան
Կը փշրուին խճաքարերուն վրայ
Հովն ինքնիրեն կը փչէ
Անձրեւները իրենք իրենց կը տեղան
Մրջիւնները իրենց ճամբան իրենք կը շինեն
Իսկ մեծ ձուկերը իրենք իրենց կը սորվին
Թէ ինչպէս պզտիկ ձուկը կլլել
Աշխարհին մէջ որ ինքնիրեն կը գոյանայ
Որ ինքնիրեն կը դառնայ
Մենք աւելորդ - միատեղ
Կ՚երթանք դէպի հորիզոն
ԿԵՆԴԱՆԱՇՐՋԱՆ
ԽՈՅ
Խոյ
թագաւոր ոչխարներու -
մսավճառին հոգն է
- միտքէն հաշիւ կ՚ընէ - քեզմէ
քանի քիլօ միս կ՚ելլէ
ՅՈՒԼ
Զուր տեղ պիտի պայքարիս
Շամփուր մը վերջին
Պիտի կաշիիդ խրի անվրէպ
Պիտի դուրս հանեն քեզ քաշկռտելէն
- ու մոռացութեան աւազին վրայ
պիտի արիւնիդ հետքը մնայ - կարճ –
մէկ վայրկեան - հազիւ
ԵՐԿՈՒՈՐԵԱԿ
Կեանքը սիրելու մեր տենչը
Եւ մենք
Նոյն օրն ենք ծներ
Երկուորեակներու նման
անբաժան
ապրեր միատեղ
ու վերջին օրուան վերջին վայրկեանին
իրարու նայեր ենք տխուր - գաղթեր
կեանքը սիրելու մեր տենչը - դեռ վառ
- իսկ մենք հողմավար
ԽԵՑԳԵՏԻՆ
Ծովուն տակը քար
Քարին տակը դուն
Յետոյ նորէն քար
Զուրի Եւ քարի
այս միօրինակ
իշխանութենէն
փախչիլ թէ փորձես
Դուն ալ քիչ մը քար -
կամքդ յօժար է
մարմինդ տկար
ԱՌԻՒԾ
Առիւծ ըլլալ -
- ու քանի որ առիւծ ես
մեծութիւններու
ետեւէն վազել
Հասնիլ տեսնել
թէ ամէնէն
մեծը պզտիկ է այնքան
- գրեթէ աննիւթ -
ԿՈՅՍ
Այդպէս
խենդի պէս
Եթէ չփչէր -
Պիտի ըսէիր -
Բայց հովը փչեց
ու դուն չկրցար
չըսիր թէ կոյս ես
- Հովն էր - խենդի պէս -
ԿՇԻՌ
Երբեմն պատրաստ խենդի պէս տալու
Երբեմն ատակ հաշիւով լալու –
Չէ որ կշիռ էք -
Օր մ’ալ կը նայիք որ ինչ - սեւը շատ
ու ճերմակը քիչ անցնող օրերուն
բայց - զարմանալի -
ճերմակը սեւէն ծանր կը կշռէ
հազարապատիկ
ԿԱՐԻՃ
Քեզ չենք սիրեր քանի որ
կրնաս դուն քեզ
քու թոյնովդ պաշտպանել
Ով ուզեց որ զօրեղ ըլլաս դուն այդքան
Արդ - պոչդ խած - մեռիր գնա
դուն հոն հանգիստ
մենք ալ հոս
ԱՂԵՂՆԱՒՈՐ
Փայլուն
Սլացիկ
Նետ մը կ’արձակեմ դէպի սիրտդ - բայց
Ես նետէն առաջ
կը հասնիմ - նետը
կը բռնեմ օդին
մէջ որ չըլլայ թէ
գայ սիրտդ խոցէ -
- սիրտդ արիւնի -
Այս ալ սիրելու տարբեր կերպ մըն է –
- ես եմ հնարեր ֊
ԱՅԾԵՂՋԻՒՐ
Հողդ քարքարուտ
Ապառաժդ սեպ
Դուն այծն ես յամառ -
ու քեզի համար
ժայռերդ այգի
Անապատդ արտ
ՋՐՀՈՍ
Այդ դոյլ մը ջուրը
նայէ որ դանդաղ
ու դանդաղ թափես
Ուրախութեան տաք արցունքի նման
քանի որ դոյլին
երբ ջուրը հատնի
կը հատնիս դուն ալ
ՁՈՒԿ
Դուն ձուկ
ծովէն դուրս
պէւոք չէ որ ելլես
Հացդ ջուրէն է
Երդիքդ ջուրէն
ու շնչած օդդ ջուրէն
Երջանկութիւնը
մինչդեռ կը սպասէ
ծովափէն անդին
դուն ձուկ
ծովէն դուրս
պէտք չէ որ ելլես
ԽՄԲԱՆԿԱՐ
ԽՄԲԱՆԿԱՐ
Ճերմկած մազեր
Ճերմակ գլուխներ
Դուք ականջալուր
Դուք ականատես վկաներ մեր հին
Հինցած փառքերուն -
Եւ դուք խանդավառ
Սիրտի պէս յամառ
Պահակներ բարի մեր հին
բարքերուն -
Դուք արեւազարդ
ճակատներ հպարտ
Դուք աշխարհակոծ
Դուք աշխարհացրիւ
Ուղեւորներ հին գաղթի կառքերուն
- Եւ անմխիթար
Սիրտի պէս անմար
Յոյսի նայուածքներ մեր նոր
կարգերուն
Դուք երազատես սուրբեր անանուն
ԵՍԱԳՐՈՒԹԻՒՆ
Ա.
Նշանթաշի կողմերը Հաճի Լեւոնի տան մէջ
1924-ի Մայիսի տասնին
Շաբաթ օր մը աշխարհ եկայ
- առաւօտ էր -
Հաւանաբար գիտցայ թէ ինչ
կեանք կը սպասէ
ինծի -
Մերժեցի ապրիլ - շունչ չառի -
Վերգինիա մեծ մօրաքոյրս հոն էր - զիս
Հեղ մը տաք հեղ մը պաղ ջուրի մէջ խոթեց
- (Ծնայ չծնայ
Տաքը պաղը ճանչցայ) -
Երկու երեք տարի վերջ հայրս մեռաւ
թոքախտէ
Բ.
Բարեւ մը չկրցանք ըսել իրարու
Երկու խօսք չկրցանք խօսիլ միատեղ
Իմ հայրս եւ ես
Ոչ ես գիտցայ ինչ տեսակ մարդ Էր ան
Ոչ ան տեսաւ ինչ տեսակ եղայ ես
Հիմա ես իրմէ աւելի տարեց
Երբեմն կը յիշեմ զինքը
- գորովով –
Կարծես մեծ եղբայրն իր ըլլայի ես
Գ.
Ինծի ժառանգ
Նիհար կազմ մը թողուց
Վախ
Օր մը չէ օր մը թոքախտէ մեռնելու
Չմեռայ - բայց ուշ
Դ.
Բայց որպէսզի ես զիս որբ չզգամ
Ամէն իրիկուն Տուն գալուն
Հաճի Լեւոնը ինծի խաղալիք կը բերէր
Ամէն իրիկուն
Կը վազէի դուռ
Հարց տալէն - Արդեօք
Յետոյ ան կ՚երթար ձեռքերը լուալու
Ես անձեռոցը կու տայի իրեն -
Հաճի Լեւոնը մօրս հայրն էր - բարի
խանութպան -
Տէրտէրի թոռ
Թաղական Սամաթիոյ
- Երբ որ Սամաթիան Պզտիկ Փարիզ էր -
Ե.
Ես գիշերները տեղս կ՚ընէի -
Մանկութեան յուշերէս հեղ մը այս կայ - մէկ -
Յետոյ
Յետոյ պարապ մը որ անկերպարան
Կու գայ կ’երկարի
Ու ես զարմացկոտ հարց կու տամ մերթ թէ
Ինչ բան է կրցեր իր դրոշմը դնել
վրաս - դեռ մանուկ -
Թէ ինչ կար ապրող - այս պարապին տեղ
որ իմս է եղեր
Ուր եղեր եմ ես - յաջողեր ապրիլ
Գիշերներն առանց տեղս ընելու
Զ.
Ինծի դպրոցը «աղուէս» կ՚ըսէին
Ես աղուէսը գիրքէն կը ճանչնայի լոկ
գիտէի թէ ան
խորամանկ կ՚ըլլայ
ագռաւին բերնէն պանիր կը գողնայ
կամ թէ - գերդ մուշտակ -
վիզին կը փաթթուի ջոջ տիկիններա -
Ինծի դպրոցը «աղուէս» կ՚ըսէին
մինչդեռ ես - այն ատեն -
ոչ պանիրի գող էի տակաւին ոչ կին երազող
է.
Համալսարանը
մանրազնին մարդ նշդրակեցինք -
ջիղ ստկեցինք
երակ մաքրեցինք
ու բզիկ բզիկ
մկան ու ոսկոր տարանջատեցինք
Սակայն ես - մարդը
կ՚երեւի ճանչնալ չկրցայ լրիւ
որ յետ քննութեան - մնացիր - ըսին
Ը.
(ՆԱԽԱԲԱՆԻ ՏԵՂ)
Այն ինչ որ այստեղ կը գրեմ հիմա
Այն ինչ որ այլուր գրեր եմ արդէն
Ու դեռ այն ինչ որ կրնամ դեռ գրել
Մէկ են իսկութեան մէջ - անբաժան մէկ -
Կեանքը որ իմս է - ու քիչ մըն ալ ձեր -
Ձեր - քանի որ մենք նոյն օրը կ՚ապրինք
Ամէնքով - նոյնը - ոչինչով տարբեր -
ՅԱՏՈՒԿ ԱՆՈՒՆՆԵՐ
ՍԻՎԱՅԻՆ ՄԱՀԸ
Ուշացայ -
Երբ գերեզման հասայ կը վերադառնային
- Լմնցաւ - հարցուցի
- Լմնցաւ - ըսին
Ըսել է փոս իջեր էր դագաղը
Եւ վրան հողով լեցուցեր էին -
Գացի որ տեսնեմ
Այդտեղ - հողին տակ
Քանի որ ոչ կորով կայ կեանքը ապրելու
Ոչ գորով կայ կեանքը սիրելու
Եւ ոչ ալ հաւատք լոյսին նայելու
- այդտեղ - հողին տակ
Ան չէր
Ինծի պէս հետաքրքիր
Սեւ կատու մըն ալ
- աչքերը կլոր կլոր բացած -
թարմ հողը կը հոտուըտար
հասկնալու համար թէ ինչ
ինչ նորութիւն կայ կեանքէն դէպի մահ
ԳԵՐԵԶՄԱՆԱՏՈՒՆ
Կ՚երթան ու չեն գար - կ՚երթան ու չեն գար
Ու կարծես - որպէսգի ետ չգայ
ոմանք գացողին վրայ խոշոր քար մը կը դնեն
Մինչդեռ ճանճիկեանի վրայ ոչ քար կայ ոչ ծաղիկ
թերեւս հողն ալ քիչ է
(Ձրի փոսը խորունկ չեն փորեր)
Սակայն ճանճիկեան ետ պիտի չգայ
որովհետեւ հոս գերեզմանատան մէջ
կու գան չեն երթար - կու գան չեն երթար
ՍԵՒԱԿ
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ - դուն չկաս –
Եղաւ ասիկա
Թէ բարիք է տաղ ըսել
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն բարիքը ունէինք -
Հիմա ես կամ իբր թէ -
Իսկ դուն կաս ու կը մնաս -
Քանի հոգի մահէն վերջ
Տեսաւ ասիկա
Սիրել մարդիկը բոլոր
Թէ կարիք է անկորուստ
Պարոյր մանչս երկուքս ալ
Նոյն կարիքը ունէինք -
Հիմա տխուր - առանձին -
Կը վերյիշեմ քաղցրօրէն
Թէ Պարոյրը բանաստեղծ -
Ըսաւ ասիկա
Պարոյր մանչս քանի որ
Նոյն տարիքը ունէինք -
Մանուկ էինք երկուքս ալ -
Խաղը կիսատ թողուցիր –
Չեղաւ ասիկա
ԼՈՒՏՄԻԼԱ ՄՕԹԱԼՈՎԱ
Մահուան տարելիցին առթիւ
Այս ցերեկ Լուտմիլան եկաւ ինծի - նորէն
Նստանք լաւաշ կերանք ու թան խմեցինք -
Յետոյ մէկ մէկ երգ երգեցինք իրարու
Յետոյ ուժասպառ լռեցինք երկուքս ալ -
Երգերը տակաւին կը դողային հեռուն
Երբ Լուտմիլան բռնեց իմ երկու ձեռքերէս
Այն ատեն տեսանք թէ լիճի մը վրայ ենք
Ու լիճին չորս ափէն նուշաչուի քերթողներ
Ջուրը տաղ կը նետեն
Այն ատեն տեսանք թէ սարի մը վրայ ենք
Ու սարին բարձունքէն արծուեքիթ քաջեր
Մեզի ձեռք կը շարժեն
Յետոյ հեւասպառ ժպտեցանք երկուքս ալ -
Երկինքը տխուր էր - խոնաւ էր ինչպէս միշտ -
Լոյս եղաւ Լուտմիլան - հալեցաւ դանդաղ -
ԱՌԱՆՑ ՅԱՐՎԱՐԴԻ
Ինչի կը նմանի
գարունն առանց վարդի
Իսկ մեր օրերը առանց Յարվարդի
Հեղ մը որ որդը
ծառին ծուծն է ծծեր
որքան պարապ է - որքան անիմաստ
Կղզին այս տարի
առանց Յարվարդի
Ինքնատիպ ցոլքով ու բազմերեսակ
ադամանդ էր ան առանց արատի
գնաց - մնացինք մենք առանց զարդի
այսպէս սրտաբեկ - առանց Յարվարդի
Նոր վերամուտ մը
- աշուն առտուով -
նման նենգօրէն լարուած թակարդի
յանկարծ մեզ թողուց առանց Յարվարդի
Բայց բոլորս ալ որ
զերդ յուղարկաւոր
գացինք գերեզման վերջին բարեւի
զգացինք թէ ան նորէն մեզի հետ
կ՚ապրի - պիտի ապրի -
մենք - հետեւաբար -
հողը խաբեցինք
տուինք դագաղը առանց Յարվարդի։
ԲԱՌԵՐԸ ԿԸ ՍՊԱՍԵՆ
Սիլվա Կոմիկեանին
Բառեր ու բառեր շարուած տող տողի
անձայն անշշուկ
նստած քով քովի
թերթ թերթ թուղթերու վրայ փրփրադէզ
Անոնք - համբերող -
կը սպասեն այսպէս որ շունչ մը բարի
հեւք մը մտերիմ
գայ ձայն տայ իրենց - որ դառնան շշուկ
որ դառնան մրմունջ
որ դառնան պատգամ - ճիչ կամ աղաղակ -
արթննան իրենց ամուլ թմբիրէն
պատեանը ճեղքեն մեղկ անշարժութեան
ու մոռացումի -
յետոյ լուսաթեւ - յետոյ լուսաթիռ
սաւառնին ազատ
ճախրեն համարձակ
խրախճանքին մէջ լոյսի ել գոյնի
եւ ալեծփման
- Նոր հորիզոններ գտնեն հիւրընկալ
եւ արձագանգեն այնպէս սիրտէ սիրտ
Ու բառերն այսպէս քով քովի շարուած
Երջանիկ պահու մը անկրկնելի -
շարուած խանդավառ ձեռքէ մը շքեղ -
ոմանք դուրս յորդած սիրտէ մ’երազկոտ
ոմանք հասունցած միտքի մը մէջ կուռ -
հիմա նստած լուռ
անձայն - քով քովի -
կը սպասեն յաւէտ որ շունչ մը բարի
հեւք մը մտերիմ
ձայնի վերածէ վանկերն իրենց կոյս
ու դառնան մրմունջ - ճիչ կամ աղաղակ
թեւածեն ուրախ
թեւածեն աշխոյժ
դէպի հիւրընկալ նոր հորիզոններ
եւ արձագանգեն այսպէս սիրտէ սիրտ -
ՎԵՆԵՏԻԿ 1971
Աշխարհ այնքան գեղեցիկ է որ նորէն
Վենետիկ եմ կը կարծեմ
Վափորեթթօ մը յամրաքայլ Քանալն ի վեր կը սահի
Մեծ ու պզտիկ նոր ջրանցքներ կը քանդակէ սրտիս մէջ -
Կու գայ ուսիս քայլամոլոր աղաւնի մը կը նստի -
Հրապարակն այսօր քիչ քիչ կը մեծնայ -
Մուրճ ի ծեռին երկու հսկայ կը հարուածեն զանգը գոռ -
Ու չորս նժոյգ չորսն ալ հուժկու Սան Մարքոյի ճակատէն
Անմահութեան կը վազեն
Աբբահայր մը Սուրբ Ղազարէն գիրքերու մէջ կ՚երազէ -
Հոգիս ճոխ է այնքան որքան կարծես երբեք չէ լացեր -
- Աշխարհ այնքան գեղեցիկ է որ նորէն -
Ռիալթոյի կամուրջին տակ ձուկ մը ուրախ կը մեռնի
ՏՕՆԵՐԳ
Այդ սեղանին բարիքներէն մենք ալ կերանք Աբբահայր
ճաշակեցինք սրբութեամբ
Ինչ որ եկած էր դարերէն
Ինչ որ իջած էր սարերէն
Ինչ որ քամուած էր քարերէն
Իմաստութեան հովիտին
Տեսիլքներուդ մէջ խտացած կայծէն մենք ալ խմեցինք
- Մեզի բաժին մէկ մէկ ումպ -
Ումպ մը ջրվէժ բնաշխարհի յորդ ջուրէն
Ումպ մը հրդեհ մեր արեւուն բորբ հուրէն
Ումպ մը հաւատք համայնասէր մատուռէն
Որուն երգերը կ՚այրին
- Մենք հազարներ զիրար այսպէս սիրեցինք -
Զիրար ու Քեզ - եւ անոնք
Որ զրկանքի մէջ տեսան կանչը կեանքին
Խուցերուն մէջ գանձ ու քանքար պեղեցին
Ցուպը ձեռքին պանդխտացան կամովին
Նոյն երազով խանդավառ
- Յիշատակիդ ճամբան այսօր նորէն բացուեր է լոյսով -
Մխիթար Աբբահօր
ծննդեան 300 ամեակին առիթով
ՕԴԻՆ ՄԷԶ
Օդին մէջ
- Այն օդին մէջ զոր ամէնքով Երկնակամար կը կոչենք -
երկու պանդուխտ արագիլ
Հանդիպեցան իրարու -
Եւ քանի որ արագիլին կեանքը կ’անցնի խօսելով
Խօսակցութեան սկսան -
Շատ խօսեցան - շուտ խօսեցան - յայտնի եղաւ ի վերջոյ Իսթանպուլէն կու գար մին -
Միւսը կու գար Փարիզէն
Այն որ կու գար Փարիզէն
Պատմեց միւսին - ողբագին -
Փարիզի բոլոր դաշնակներն այդ օր
Սուգ էին բռներ
Սեւ էին հագեր
Լուռ էին այդ օր
Երբ նուագէին
Կը նուագէին
Աւելի տխուր
Աւելի թախծոտ
Փարիզի բոլոր դաշնակներն այսօր
Այն որ կու գար Իսթանպուլէն - ան ալ պատմեց լալագին
Թէ կը սգային
Սուգով մը նոր
Հինգ գիծերուն վրայ նօթատետրերուն
Ցանուցիր շարուած խազերը բոլոր -
Երբ կը սգային
Սեւ կը հագնէին
Պլանշները բոլոր կը վերածուէին սեւ նուառներու
Թէ կը սգային
Սուգով մը խոր
Ստեղնաշարներն այդ օր սգաւոր
Եւ երբ սգային
Երբ սեւ հագնէին
Պէքարներն ամբողջ կը վերածուէին սեւ պէմօլներու
Օդին մէջ
- Այդ օդին մէջ զոր ամէնքով երկնակամար կը կոչենք –
Երկու պանդուխտ արագիլ
- Իսթանպուլէն եկած մին
Միւսը եկած Փարիզէն –
Կը խօսէին ողբաձայն -
Յանկարծ կռունկ մը եկաւ
Արագիլներն հիացիկ
Միաբերան հարցուցին
- Կըռունկ ուստի կու գաս դուն - մենք ծառայ ենք քու ձայնիդ -
Լուր մը խապրիկ մը չունիս ձեր աշխարհէն - կռունկ ջան -
- Բոլոր դաշնակները մեր աշխարհին
Սուգ ունին այսօր –
Սիրտ սիրտի տուած
Լուռ են լուռ այսօր
- Հապա երբ երգեն - արագիլները հարց տուին մէկ ձայն -
- Կ’երգեն աւելի տխուր ու թախծոտ
- Ստեղնաշարներն ու մեր աշխարհին խազերը բոլոր
Սուգ ունին այսօր –
Սիրտ սիրտի տուած
Սեւ են սեւ այսօր -
- Պլանշները հապա - հապա պէքարներն - հարցուցին մէկ ձայն–
- Պլանշները նուառ -
- Բոլոր պէքարներն ալ պէմօլ դարձան -
Այսպէս երկու արագիլ
Եւ կռունկ մը օդին մէջ
- Օդին մէջ զոր ամէնքով երկնակամար կը կոչենք -
- Երկնակամար պատմութեան
Որուն մէջտեղ այս գիշեր
ԳՈՀԱՐԻԿ մը գրուեցաւ -
(Գոհարիկ Ղազարոսեանի մահուան առթիւ)
ԼՕՐԱ
Սարասլաններուն
Այս քերթուածը պիտի հասնի մինչեւ հոն -
(Հիմա որ
Նորայայտ լոյս մը վառ
Կը վառի նորայայտ գոյութեան մը համար -
Երբ հին անուն մը կը նորնայ նորէն նոր
Ու գաղափար մը դարաւոր
Կը մարմնանայ այսպէս ամէնէն աղուոր)
Այս քերթուածը օր մը պիտի հասնի հոն
Այս քերթուածը պիտի հասնի մինչեւ հոն -
(Հիմա որ
Նորափթիթ սիրտ մը կը բաբախէ տաք
Նորահրաշ ուղեղ մը կը գործէ ինքնաշխատ
Հիմա որ
Ինքնաբազմապատկութիւն մը կայ բջիջներու խանդավառ
Երբ հրաշալիօրէն նոր է ամէն ինչ
Կենսուրախ - աղուոր)
Այս քերթուածը օր մալ պիտի հասնի հոն
Այս քերթուածը պիտի հասնի մինչեւ հոն
Ուր նորափետուր բանաստեղծ մը-նոր
Եւ հաւատաւոր
Պիտի գգայ խոր - պիտի երգէ խոր
Եւ հառաչանքի
պէս աղաղակէ
Լօ Լօրա լօ Լօրա լօ
Եւ յետոյ պիտի
Այս քերթուածը գրէ նորէն նոր
ՎՐՁԻՆԻ ՄԸ
ԱՐԿԱԾԱԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆԸ
Քրիստին Սալերիին
Վրձին մը
ճամբայ կ՚ելլէ կտաւին վրայ դեռ անկոխ
աջին ու ձախին ժպիտ բաշխելէն
Մէն մի քայլին կաթիլ մը գոյն
ու գոյնին հետ կաթիլ մը խանդ
ուրախութիւն կը ցանէ
Ձեռք մը հանճարեղ
կ՚ուղղէ քայլերն անոր աջ - ձախ հոս ու հոն
այնպէս ինչպէս անծանօթ ձեռք մը հզօր
մեզ բոլորս բախտահալած կը տարտղնէ ծագէ ծագ
Բայց վրձինը վարժ կ՚ոստոստէ իր աշխարհին ծիրին մէջ
երկունքին համը առած -
Մերթ աննահանջ կ՚ուրուագծէ ու կ՚եզերէ ամէն խորշ
Եւ արուեստի շքեղանքով կ՚օծէ ամէն գոյութիւն
Մերթ կը սուզի երանգներու պնակին մէջ գունագեղ ու յարմարագոյն գոյնը կը զատէ
Յետոյ կու գայ վերջին անգամ մըն ալ կպչիլ կտաւին
- ճշդելէ վերջ թէ ամէն ինչ կարգին է
հրաժեշտ կ՚առնէ գոյնի ձեւի խրախճանքէն նորայայտ
Վրձին մը
Սրուակի մը մէջ փոքրիկ
Իր յուշերը լուալու պէս իր ներկերը կը լուայ
ԱԶՆՈՒԱԿԱՆ
Սեղանին սեղան կ’ըսեն
Աթոռին աթոռ
Գինեպանին Ափոսթոլ
ու կաղ կատու մը կայ
մէկ աչքը կոյր
Գոնդէս կ’ըսեն
ԽՕՍՔ ՄԱՐԴՈՑ
ԵՒ ՍԱՅԱԹ ՆՈՎԱՅԻՆ
Թէ խորհիմ - ձեզի պէս խորհելու համար չէ -
իմ միտքըն ուրիշ միտքէն է Թէ խօսիմ - իմ միտքըն ըսելու համար չէ -
իմ խօսքը ուրիշ խօսքէն է Թէ յուզուիմ - իմ խօսքին վրայ լալու համար չէ -
իմ ցաւըն ուրիշ ցաւէն է Թէ յուզեմ - իմ ցաւըն մեղմելու համար չէ -
իմ վէրքըն ուրիշ վէրքէն է
Թէ ձեր չըսածըն ըսեր էք կարծեր եմ -
դուք ալ իմ լեզուն ծակծկեր էք շատ
Թէ ձեր սիրտերըն ճմլեր եմ ճզմեր ֊
դուք ալ իմ սիրտըն ցաւցուցեր էք շատ
Թէ ձեր ժպիտըն պաղեցուցեր եմ -
դուք իմ ներսիդին լացուցեր էք շատ
Թէ ձեր պատրանքներըն պղտորեր եմ - վայ վայ -
իմ խելքըն ուրիշ խելքէն է
Թէ լուս սէրերով այս սիրտըն է այրուեր -
աշուղ ես Սայաթ - գիտես դուն
Թէ խենդուկ յոյսերով այս սիրտըն է յորդեր -
աշուղ ես Սայաթ - գիտես դուն
Թէ մերժումներով խոցուեր է ՝ հալումաշ -
աշուղ ես Սայաթ - գիտես դուն
Թէ դուն ալ ականջըն խցես - ով իմանայ -
իմ սէրըն ուրիշ սէրէն է
Շատ
աղուորի ծոցըն երազըն մտեր - շատերը վառեր ես -
բաւական չէ եղեր ՄԷջլիսի լոյս - մէջլիսներըն քէմանչիդ ծառայ ես ըրեր -
բաւական չէ եղեր Եարըս մէկ է ըսեր - ելեր թագւորի քոյրըն սիրեր ես -
բաւական չէ եղեր Քուրծըն հագեր - տէրտէր ես դարձեր - ախ ախ -
իմ վախըն ուրիշ վախէն է Թէ գանգատ ունիմ նորէն - ատիկա ձեզմէ է -
շէն մնաք - դուռ դրացիներ Թէ հինը մոռցեր նորըն եմ սիրեր -
իրար էք անցեր - դուռ դրացիներ Թէ Զահրատըն անօրէն - այ նորէն վայ նորէն -
կը դատէք դուռ դրացիներ Ձեր օջախըն Եմ ինկեր - աչք գոցեցէք քիչ մը -
իմ սիրտըն ուրիշ սիրտէն է
ՆԻՍ 1978
Ծովափի ճեմուղիին վրայ
ուր ատենօք Անգլիացիները կը պտտկէին
Կ՚անձրեւէ այս գիշեր
Տիգրանը Անայիսը ել ես
ծաղարան մը նստեր ենք -
դէպի աջ - դէպի ձախ -
ծովափը կերկարի գունագեղ ու պերճ
Կէս գիշերուան մօտ անձրեւը կը ղադրի
- Ամպեր կան տակաւին սակայն չոր են -
Միայնակ կաթիլ մը ՝ օդին մէջ - յապաղած -
օդին մէջ առկախ
օդին մէջ - տատամսոտ -
դեռ չէ որոշած որ կէտին իյնայ
Մանթոնէն մինչեւ Փօր Կրիմօ սահող
այս երիզին վրայ
- որ կէտին իյնայ - մեռնի հաճոյքէն
Ծովափի ճեմուղիին վրայ
ուր ատենօք Անգլիացիներ կը պտտկէին
անձրեւի կաթիլ մը կայ
առկախ - օդին մէջ
ՏԱՐԵԴԱՐՁԻ ԿԱՐԿԱՆԴԱԿ
Քառասունըհինգ Տարուան «Մարմարա»ները առէք
Դիզեցէք վրայ վրայի
Ահա ձեզի հոյակապ Կարկանդակ մը տարեդարձի
Եւ համեղ
Հարկ չկայ շաքար աւելցնելու
- Շաքարը իրմէ է -
Ոչ ալ իւղ Քանի որ իւղը իրմէ -
Ու մոմ - պէտք չկայ -Քանի որ լոյսը իրմէ -
Շերտերը պզտիկ մի կտրէք -Կը բաւէ բոլորին
ԿԻԿՕ ՈՐ ԴՈՒՌԸ ԲԱՑԱՒ
ՀՈՂ
Կիկօ գետնէն կերաւ
Գետնէն խմեց -
Կիկոյին մէջը ցեխ
ու ճահիճ լեցաւ
Նորէն ալ ազնիւ խմոր ունէր -
Ցեխը թափանցիկ հողի փոխեց
Ցորեն ցանեց որ դուք հաց ուտէք
Ու երբ կշտացաք
Շաղիկ ցանեց որ դուք երազէք -
Դուք հացը կերաք - Կիկօ երազեց
ՏՈՂ
Մինչդեռ իր տնկած ծառերը այսպէս
տող տող կը ծլին
տող տող կը մեծնան
քերթուածին նման
տող տող կ՚աղուորնան -
ու մահկանացու կաղնիներու քով
օր մը չէ օր մը չորնալ - փտելիք
նոճիներու քով
կը մնան անմեռ
կը մնան շքեղ -
Ծառ որ կը տնկէ քիչ մըն ալ ինքն է
ՇՈՂ
Կիկօ - խոնարհ - մօտ էր հողին այնքան
Որ դուք զինք
արմատ կարծեցիք
Եւ սպասեցիք որ ան ծառ ծլի
ու տերեւ հագնի
ծաղիկներ բանայ
պտուղ հասցնէ
հունտ գոյացնէ
Լաւ - բայց արեւուն շողը կը պակսէր
ԼՈՂ
Բերաւ ինչ որ չունէինք –
Ծով բերաւ
Ու մենք որ խենդն ենք ծովուն
- ծովու ջուրին - կապոյտին –
շարան շարան
եկանք ու ծով նետուեցանք
Մինչդեռ ինչ որ բերաւ մենք ծով կարծեցինք
Ծով չէր - ջուրի կաթիլ էր
- Չխեղդուեցանք -
ԳՈՂ
Սեր քթին ակնոց
Փողկապ մեր վզին
Դեռ նոր արդուկուած
Համազգեստն հագած
Մենք - պաշտօնապէս -
Կը դիտենք Կիկօն
որ խուճապահար
Մեր մանկութենէն փշուր մը գողցեր
Պահեր է - մոռցեր թէ որ քարին տակ
ԿԻԿՕ ՈՐ ԴՈՒՌԸ ԲԱՑԱՒ
Փոխայցի գացինք
Դուռը բացաւ որ ինչ տեսնէ - մենք -
- Արմէնը Վահրամը Հենրիկը ել ես -
Ըսինք ահա տես թէ չենք մոռցեր քեզ
Ըսաւ ֊ հապա ես - ես մոռցեր եմ ձեզ
Հարցուցինք թէ արդեօք կը պաղէր աչքը
Պատասխան ըսաւ որ սիրտը շատ տաքցեր էր
Եկէք - ներս կանչեց ան - մենք մտանք սեմէն ներս
Սեմէն ներս որ անցանք ընդարձակ դաշտ մըն էր
Մեր աչքն առածին չափ հեռու կ՚երկարէր
Վահրամը Հենրիկը Արմէնը եւ ես
Մենք մեզ մեր տան մէջ զգացինք այդպէս
- Թէ կ՚ուզէք սա խոշոր քարերուն նստինք
- ըսաւ որ այստեղը իր հիւրանոցն էր -
կամ թէ մենք այդպէս էինք հասկցեր
- Թէ կ’ուզեք սա հոսող ջուրին ափը նստինք
- ըսաւ որ այդտեղը իր ճաշարանն էր -
կամ թէ մենք այդպէս էինք կռահեր
Հեռուն միայնակ ծառ մը կար գաճաճ
- ըսաւ որ անոր շուքն իր ննջարանն էր -
կամ թէ մենք այդպէս էինք գուշակեր
Հենրիկը Արմէնը Վահրամը եւ ես
մաղթեցինք որ բարով նստի իր տան մէջ
Ըսինք որ շատ ուրախ էինք զինք տեսնելով
Ան նորէն ըսաւ որ սիրտը շատ տաքցեր էր
Ան նորէն ըսաւ որ սիրտը շատ տաքցեր էր
Ան նորէն ըսաւ որ սիրտը շատ տաքցեր էր
Ան նորէն ըսաւ որ սիրտը շատ տաքցեր էր
Գիշեր էր - ձեզի լոյս - լոյս վառեմ ըսաւ ան
Ու դէպի երկինք բարձրացաւ - ետ չեկաւ -
Մեր վերադարձին
Կսկլոր լուսին մը կը փայլէր մեր վերեւ
ԴՈՂ
Կիկօ - ամէնէն շատ
Փայլուն խօսքերէ կը վախնայ
Սէր կ՚ըսենք - իրաւունք կ՚ըսենք
Հաւասարութիւն - երջանկութիւն
Քաջութիւն կ՚ըսենք
Կիկօ կ՚ոգեւորուի ու կը ձայնակցի -
Բայց
ի վերջոյ - ինչպէս
ի վերջոյ - ինչու
Նորէն ալ
Կիկոյի մայրը կու լայ -
Կիկօ կը խորհի -
Աշխարհ մը ուր փայլուն խօսքեր պիտի չըլլան
Աշխարհ մը ուր խօսքեր պիտի չըլլան
Աշխարհ մը որ պիտի չըլլայ
Այդ աշխարհը
Հողն է
ՅԱՅՏԱԳԻՐ ՆՈՐԻԿԻ
ՆՈՐԻԿԻ ԾՆՈՒՆԴԸ
Հակառակ սովին
հակառակ ջարդին ու պատերազմին
հակառակ պետական փլանատրման
օր մըն ալ
Երկրի բնակչութիւնը պիտի յորդի
պիտի յորդի դէպի անջրպետ
ու երբ որ յորդի
յորդի անջրպետ
հակառակ պետական փլանաւորման
հակառակ ջարդին ու պատերազմին
հակառակ սովին
Նորիկ պիտի ծնի
ԱՊԱՀՈՎ
Հեռու
երկրի խառնիճաղանճէն
ուր ամէն հաշիւ
կը լղրճի
տարակոյսի հաշիշով –
Նորիկ
կորերն ի վեր ճշգրտօրէն ճշդուած
կը ճախրէ
անսայթաք
կը ճախրէ
ապահով -
Հեռու
ՕՏԱՐ
Մեզմէ մէկը հոն
Երբ անեզրութեան դուռը կը
զարնէ մեր ողբերն այնքան կը պզտիկնան հոս
որ չ’արժեր երգել
ԾԻՐ
ծիր ծիր
կը շրջի Նորիկ
մենք
- մենք ալ -
կը քալենք քովն ի վեր
մեր հին թիլերը
գաղտնօրէն
սեղմած մեր կուրծքին
ԱՆԾԱՆՕԹ
- PALIMPSEST֊
Եթէ այս
Ներամփոփ
Երգերը լռեն
(ու պիտի լռեն)
Եթէ մոռցուին
(պիտի մոռցուին
ու մեր ձայները
պիտի թափին դուրս
- դէպի անջրպետ -)
Պիտի արձագանգեն
(պիտի արձագանգեն)
հազարաձայն - ետ -
բայց վերադարձին
պիտի մեզ չճանչնան
ՊՏՈՅՏ
Գիշեր մըն ալ Նորիկ
երբ ման գայ ծիր կաթինն ի վեր կայծկլտուն պիտի Երկիրը նշմարէ հեռուէն
Եւ անոր կիսաշող լոյսին տակ աղօտ
պիտի չըմբռնէ թէ քերթող մըն է ապրեր ատենօք -ապրեր փոխանակ աստղերուն նայելու
նայեր ինքն իր մէջ
ԼՈՅՍԻ ԽԱՂ
Արբանեակներու եռուզեռին քով
մշտնջենական
Երթեւեկին քով մոլորակներու
պաղ ու անայլայլ
միգամածներ կան -
անոնք կը կքին իրենց դարաւոր
իմաստութեան տակ
ու կը փշրուին անձայն անշշուկ -
Նորիկ անոնք կան կը կարծէ հեռուանց
- կ՚երթայ որ չկան
ԱՌԱՆՁՆՈՒԹԻՒՆ
Ուղղաձիգ
հետեւաբար մէկը միւսին զուգահեռ
լուսայեռ
երկու գիծ
կ՚երկարին դէպի անհուն
որպէսզի հոն - հեռուն
շատ հեռուն -
կարօտէ մը վերջ անսկիզբ անվերջ
վերջապէս հասնին
դպչին իրարու
մինչդեռ Նորիկ
իր ծիրին վրայ հորիզոնական
կը ճախրէ անփոյթ
մէկ ուղղաձիգէն միւս ուղղաձիգին
ու կը զարմանայ թէ ինչու անոնք
կա գան անհունէն
կ՚երկարին անհուն
ՁԵՐԲԱԶԱՏ
Մարդ մարդու
յարաբերութիւնն երբ դադրի
- երբ մարդու եւ մարդու միջեւ
մտնէ մեքենան –
Նորիկ
իր բոլոր բարդոյթները կը փաթթէ
հրթիռի մը վրայ սէգ
կ՚արձակէ դէպի երկինք
դէպի մխիթարութիւն
ՎԵՐԱԴԱՐՁ
Պարապ էր ափը երբ սեղմեց ամուր
- աւելի ամուր -սեղմեց -
Երբ տակաւ կ՚անջատուէր Երկրէն
Հեղ մ’ալ բացաւ որ ափին մէջը ինչ -
Ցորենի հասկ մը - տակաւին կանանչ –
կարծես նորածիլ
ԾՈՒԼՈՒԹԻՒՆ
Երբ - մեր տեղ -
յայտագրուած երիզներ կը խորհին
մեզի համար
Փիչոն փիսիկը
որ մեքենայ գործածել չի գիտեր
պիտի խորհի
մեր ծոյլ ուղեղներէն աւելի լաւ
աւելի շատ
ու հարիւր հնարք պիտի հնարէ
ինքնապաշտպանութեան համար
մեքենային դէմ
ԳՈՌ
Նորիկ մարդու ձայն ուզեց իմանալ
կոճակը դարձուց
- խօսակից չկար
ինքնիրեն խօսիլ փորձեց - չկրցաւ -
բառերը իմաստ փոխեր էին նախ
ու յետոյ մեռեր
Նորիկ նոր բառեր շինեց ըստ իրեն
կոխեց կոճակին -
իր ձայնը այդքան գոռ է - չէր գիտեր
ՆՈՐԻԿԻՆ ԿԻՆԸ
Նորիկին կինը աննիւթ ճառագայթ
Խուրձ ըլլալ - անշեղ սլանալու է
Նորիկին կինը սլաք անսխալ
Չափ ըլլալ - անթարթ յայտագրելու է
Նորիկին կինը ռումբի կաղապար
Հիւլէ փշրելու
Նէօթրօն տաշելու
Մագնիսական իր դաշտին մէջ ծփուն
Ոյժ ըլլալ - քիչ քիչ ճարճատելու է
Նորիկին կինը սաղմի պահարան
Իգանալու է
ՍԵՐԵՆԱՏԻ ՊէՍ
Անջրպետին մէջ
Նորիկ աստղեր տեսաւ երկարած պարապին
Եղբայրօրէն
Եղբայրութեան համար
մտերմօրէն
մտերմութեան համար
Նորիկ անցաւ զգոյշ անոնց առջեւէն
ու գնաց պոչի մտաւ
աչքերը երկարած դէպի անջրպետ
- մոռցած թէ ինչու -
ՆՈՐԻԿ ՄԵՌԱՒ
Թէ մինչեւ ար պէտք է որ քալէր
Նորիկ գիտէր
Սակայն քայլ մըն ալ աւելի անդին
նետեց ու մեռաւ
Ոչ ինք ոչ ալ մենք
Այնտեղ հասնելու պատրաստ չէինք դեռ
ՀՈՂԻ ՄԱՍԻՆ
Հող չէր եւ թէ հող պիտի չդառնար
Ան պիտի հալէր անջրպետին մէջ
Պիտի իր լոյսը կաթէր մեր վրայ
Արեւուն շողին հետ ընդելուզուած
Հող չէր եւ թէ հող պիտի չդառնար
ՔԱՐԱՆՈՒԱԳ
ԶԱԼՑՊՈՒՐԿ
Քարէ երգահաններ
Քարէ ջութակներ առած
Քարին - եւ իրենց -
անմահութիւնը կ’երգեն
ՄՈՆՐԷԱԼ
Հաւատացեր գալիք աղուոր օրերու
Ամէն եկող
ամէն գաղթող
ուխտի քար մը նետեր է
ու քար առ քար
- ճիշդ մէջտեղը քաղաքին -
արքայական լեռն է ծներ - բարձրացեր
դեռ անաղարտ
յոյսերու պէս
ձիւնափայլ
ԵՐՈՒՍԱՂԷՄ
Ինչ որ հիմա քիչն է շատն էր առաջ –
Հին քարերն այսքան էին - այսքան են
- այսքան կը մնան -
Մինչդեռ նոր քարեր
նոր նոր
օրէ օր
կը շատնան - կու գան
Հինը կուլ տալու -
Ինչ որ առաջ շատն էր - քիչն է հիմա
ԱԹԷՆՔ
Քար ընդ մէջ
Ալեհեր չաստուածներ
մէկ մէկ սիւն շալկած
կը բարձրանան լեռն ի վեր
իրենց կիսափալ տաճարներուն տեղ
նորը շինելու
Մինչ պառաւ կին մը կը նայի անոնց
պարապ աչքերով -
մոռցած թէ ինչ բանի չաստուածուհին էր
ԹՕՔԻՕ
Ամէն մէկ քար
կը խոնարհի իր մեծութեան հաշիւով
օրինակ
խճաքար մը ժայռին դէմ
- կամ ապառաժ մը Ֆուժի Սանին դէմ –
մինչեւ գետին
չես գիտեր քանի անգամ
կը ծռին
Յետոյ քարերը Կինզա կ՚երթան պտտկիլ
- ժայռերը կանանչ թէյ կը խմեն -
իսկ Ֆուժի Սանը
կը խոնարհի նորածագ արեւուն առջեւ
ամպերէն անդին
գաղտնօրէն
ԷՋՄԻԱԾԻՆ
Քարը ջուր չէ
- գետի նման չի հոսիր
Քարը օդ չէ
- Չի մխար խունկի պէս
Արեւ չէ
- Մեր կանթեղին չի հասնիր
Քարը ոչ ջուր է - ոչ օդ - ոչ արեւ
Եթէ խաչքար չէ -
ԼՈՆՏՈՆ
Պահակագունդը փոխուեցաւ
- ուր հիմա այն քարերը հին
որոնց վրայ արեւը երբեք
մարը չէր մտներ -
Ուր են հիմա այդ արեւները հին -
Պահակագունդը փոխուեցաւ
- Երկար ապրին մեղրամոմէ արձանները
թանգարաններու մէջ
ՖԼՈՐԱՆՍ
Կը զգաս թէ սալայատակի քարն իսկ
ոտքիդ տակ կը յուսայ օր
մը արուեստի գլուխ գործոց մը դառնալ
եթէ չէ արդէն
ԳԱՀԻՐԷ
Քարը որ քար էր կը մնայ միշտ քար
այսպէս - բուրգը բուրգ - արձանը արձան -
Փոխուիլը պայման չէ կ՚ըսէ արդէն
Սփինքսն անայլայլ
ԼԻՒՔՍՈՐ
Երբ վերադառնաս
չես գիտեր քանի Ռասսէս կը թողուս
ետիդ
քարացած
- յոգնած
դարերէ ի վեր աւագ դիտելէն
ՐԻՕ
քարերը
- ոմանք շաքարի կոյտ ժայռին գլխուն
- ոմանք կատարին Յիսուս թեւաբաց
Բարեկենդանին կը սպասեն անոնք
- կամ չեն սպասեր -
պարելու համար
ՎԱՏԻԿԱՆ
Քարէ
հսկայ նրբանցքներուն վրայ
շատ են այնքան
որ չես կրնար զանազանել
արձաններուն
որ մէկը մրսէ
որ մէկը քար է
ԹՈՐՐԷՄՈԼԻՆՈՍ
Սերվանդէսի ջաղացքները քար կ’աղան
քար կը փշրեն
Աւազ աւագ ծովափն ի վար կը փռեն -
Մէկ ոտքիդ ջուր միւսին աւազ
արեւուն տակ
կը քալես -
- Գլխուդ մէջ ինքնեկ ջաղացք մը մեծ վիշտերդ կ’աղայ
Երջանկութեան կը փոխէ
ՆԻՒ ԵՈՐՔ
Մինչդեռ այդպէս չէր -
Քարերը այնքան հսկայ չէին որ
Երկինք հասնէին -
ու մարդը որ այդ քարերը շինեց
այնքան պզտիկ չէր -
- ի վերջոյ կեանքը
Նորէն կ՚ոստոստէ այսպէս ֊ քարէ քար -
մինչդեռ քարին տակ
կեանք կայ ճզմուած
ՄԻՔՈՆՈՍ
Դիցաբանութեան
էջերուն անցնելէ առաջ
առաջնակարգ
չաստուած մը
ափ մը քար է նետեր
Եգէականի կապոյտին -
Հիմա
այդ ճերմակ քարերուն վրայ
այդ ճերմակ քարերէն շինուած
զանգակատուն մը
կ՚ողբայ տրտում - թէ
ինչ որ սորվեր է իր նոր աստուածէն
ոչ ճոխ է այնքան
որքան հին քարերն են պատմեր իրեն
ու ոչ ալ այնքան բանաստեղծական
ԹԷԼ - ԱՎԻՎ
Քար քարի վրայ մնալու
կամ չմնալու
երկընտրանքին մէջ
կշիռին որ կողմը որ ծանր կշռէ
Քաղաքը կ՚ըլլայ եւ կամ թէ չ’ըլլար -
Ու որպէսզի կշիռին այս կողմը կշռէ
- քաղաքը ըլլայ -
իրենց դարաւոր տենչը կը բերեն
Նժարին մէջ կը դնեն -
ԱՄՍԹԵՐՏԱՄ
Քար - որպէսզի թումբ կանգնեն ծովուն դէմ
- ջուրը նահանջէ -
ափ մը հող եւս շահին
- երբ շահին
այդ ափ մը հողին
Հայրենիք կ’ըսեն -
ՇԻՐԱԶ
Օր մը երբ լռէ յաւէտ ամէն երգ
- ցնդի օդին մէջ -
որպէսզի աշխարհ
առանց երգի չմնայ
Շիրազի քարերը կան
պատրաստ երգելու
ՓԱՐԻԶ
Քիչ մը լուսակեաց
քիչ մը սիրակեաց քարերը զուր տեղ շէնք կ՚ըլլան փարթամ զուր կամուրջ Սէնի մէկ ափէն միւսին
Երկաթը Երկաթն է որ հոս կ՚աշտարականայ
այսպէս - մենակեաց
ՎԵՆԵՏԻԿ
Վենետիկի քարը
ջուրէ շինուած է
ճամբայ ճամբայ կը հոսի
ու երբ կարծրանայ -
թափանցիկ
գունաւոր
Մուրանոյի ապակի կը դառնայ
ՄՈՍԿՈՒԱ
Ամէն մարդ իր քարը ունի -
- այս քարը
մէկ ձեռքին սփութնիք - սոյուզ միւս ձեռքին
Հրապարակը նստեր
Պալալայքա կը շինէ
ԿԱՊԱԴՈՎԿԻԱ
1
Հողն ու աւագը գացին -
Եւ անոնք
որ զօոեղ էին այնքան
որ դէմ դրին հողմին հեղեղին
Մնացին -
Մնացին դէպի երկինք երկարող ճիչերու պէս
անմահութեան գդակ մը իրենց գլխուն
2
Յետոյ մարդը եկաւ -
Մարդը աղօթել ու փորել գիտէր -
- աղօթեց փորելու համար փորեց աղօթելու համար -
ու խոռոչներէն
գոյնզգոյն աղաւնիներ թռան
դէպի գոյատեւում
3
Եւ Աստուած
- որ դեռ նոր իր որդին ղրկեր էր Երուսաղէմ -
շրջապատուած իր մարգարէներով
եւ հրեշտակներով
իջաւ հովիտն ի վար -
մինչ մարդը գետնափոր ապաստաններուն մէջ
կը դրոշմէր Անոր կնիքը
փոշիին վրայ պատերուն
4
Յետոյ մարդը գնաց
ու քարերը մնացին բերանաբաց
իրենց ներսի նկարները չմարսած տակաւին
եւ լուսամուտներն էին աչքերու պէս
որոնք պարապին պիտի նային
յաւիտեան
5
Ու մարդիկ խորհեցան թէ Աստուած ամէն տեղ էր
թէ Աստուած կար արդէն առանց ժայռերուն
թէ ժայռերը կային առանց Աստուծոյ
կամ թէ ոչ Աստուած եւ ոչ ալ ժայռ կար
առանց իրենց
6
Այսօր
այս ժայռերուն առջեւ կիսափուլ
այս տաճարներուն ներքեւ կիսաւեր
այս նկարներուն ի տես կիսաթափ
մեզմէ ոմանք կ՚երթան ետ դէպի անցեալ
մինչ մեզմէ ոմանք դէպի ապագայ
Հովիտին խորը գետ մը կը հոսի
ժամանակին դէմ: